Những gia đình bảo tồn văn hóa dân tộc ở Ia Pa

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với mong muốn bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Jrai, nhiều gia đình ở huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) đang cố gắng bảo tồn và truyền dạy lại cho lớp kế cận những nét văn hóa âm nhạc đặc sắc của dân tộc mình.

1. Theo lời giới thiệu của anh Rmah Máy-cán bộ Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Ia Pa, chúng tôi tìm đến nhà nghệ nhân Siu A Nhuel (SN 1956, buôn Ia Rniu, xã Ia Broăi). Mặc dù bận rộn với công việc nương rẫy nhưng ông A Nhuel vẫn tranh thủ giới thiệu với chúng tôi bộ chiêng cổ Arap và các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình như: đàn trưng, kni, goong...

Ông Siu A Nhuel và con trai tập luyện các nhạc cụ truyền thống của người Jrai. Ảnh: R'Ô HOK
Ông Siu A Nhuel và con trai tập luyện các nhạc cụ truyền thống của người Jrai. Ảnh: R'Ô HOK


Trò chuyện về cơ duyên đến với cồng chiêng, ông A Nhuel trải lòng: Từ nhỏ, ông đã đam mê với âm thanh trầm bổng của tiếng cồng chiêng. Bởi vậy, mỗi khi làng có sự kiện, lễ hội là ông thường đi theo và sau đó được các già làng kèm cặp, truyền dạy đánh các bài chiêng truyền thống. Với tố chất thông minh, không bao lâu, ông đã đánh thành thục các nhạc cụ nên được đưa vào đội chiêng của địa phương để đi biểu diễn khắp nơi.

Ông A Nhuel thổ lộ: “Thầy mình là ông Kpă Tôk ở buôn Broăi, xã Ia Broăi. Trước đây, mình thường theo ông đi biểu diễn cồng chiêng và chỉnh chiêng. Danh tiếng của ông được nhiều người biết đến. Sau khi đất nước thống nhất, mình nằm trong đội văn nghệ của địa phương nên thường xuyên được biểu diễn ở TP. Hồ Chí Minh, tỉnh Đak Lak. Trong các buổi biểu diễn, 2 thầy trò thường diễn tấu các bài như: lễ mừng lúa mới, lễ đâm trâu... được khán giả thích thú và đánh giá cao. Qua mỗi chuyến đi như vậy, mình học được nhiều kinh nghiệm lắm. Chính vì vậy, niềm đam mê cồng chiêng cứ lớn lên theo mùa rẫy”.

Với 1 bộ chiêng Arap (12 cái) tại nhà riêng của mình, tận dụng lúc rảnh rỗi, ông còn mở lớp dạy cồng chiêng cho thanh-thiếu niên trong làng, mỗi khóa 15 thành viên. Nhờ vậy, nhiều thế hệ học trò và con của ông là một trong những thành viên đội chiêng của xã thường xuyên đi biểu diễn ở các hội thi do các cấp tổ chức và đạt giải cao. Gần đây nhất, đội cồng chiêng của xã Ia Broăi đạt giải nhì tại Liên hoan văn hóa cồng chiêng huyện Ia Pa lần thứ III-2018. Tháng 6-2020, ông cùng các thành viên đại diện tỉnh đi biểu diễn ở Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam (Khu du lịch Đồng Mô, thị xã Sơn Tây, Hà Nội).

Niềm vui lớn nhất là 5 người con của ông đều là thành viên đội cồng chiêng của địa phương. Anh Kpă Tư (SN 1994) chia sẻ: “Từ nhỏ, mình được cha truyền dạy. Bây giờ, mình đã thành thạo đánh các loại chiêng và chơi một số nhạc cụ truyền thống. Mình rất đam mê các loại nhạc cụ của người Jrai và sẽ học thêm cách chế tác nhạc cụ để tiếp nối truyền thống của cha ông, để nét đẹp truyền thống không bị mai một”. Còn anh Ksor Yiên thì chia sẻ: “Năm 2019, mình tham gia lớp truyền dạy cồng chiêng của ông A Nhuel. Được ông tận tình chỉ dạy cách cầm dùi gõ chiêng, giữ nhịp điệu... nên mình học chỉ trong một thời gian ngắn là thành thục. Bây giờ, mình được cử vào đội chiêng của địa phương”.

2. Tại buôn Plei Pa Ama Đă (xã Chư Mố), anh Ksor Nghĩa là người đánh chiêng khá nổi tiếng. Sau khi lấy vợ, anh Nghĩa được bố vợ là ông Rmah Nuôt truyền dạy đánh chiêng. Năm 2019, anh Nghĩa trở thành thành viên chính trong đội cồng chiêng thanh niên của huyện Ia Pa tham dự Liên hoan cồng chiêng, hát dân ca và diễn tấu nhạc cụ dân tộc thanh-thiếu niên tỉnh Gia Lai lần thứ IV-2019 do Tỉnh Đoàn tổ chức tại huyện Chư Sê và đạt giải ba.

 Anh Ksor Nghĩa là thành phần không thể thiếu của đội cồng chiêng xã Chư Mố. Ảnh: R'Ô HOK
Tại buôn Plei Pa Ama Đă (xã Chư Mố, huyện Ia Pa), anh Ksor Nghĩa là người đánh chiêng khá nổi tiếng. Ảnh: R'Ô HOK


Anh Nghĩa bộc bạch: “Năm 2012, mình tốt nghiệp Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật Gia Lai (nay là Trường Cao đẳng Gia Lai). Ngoài niềm đam mê ca hát và chơi guitar, mình rất thích cồng chiêng. Chính vì vậy, mình tích cực học hỏi từ bố vợ và học thêm người già trong làng nên mình đánh ngày càng thành thục”.

Cũng theo anh Nghĩa, hiện nay, rất ít người trẻ biết chơi các loại nhạc cụ dân tộc. Vì vậy, anh rất muốn khơi gợi tình yêu âm nhạc cho lớp trẻ để góp phần bảo tồn vốn văn hóa quý.

Toàn huyện có 99 bộ cồng chiêng với 3 loại chiêng. Trong đó, chiêng Djal (cải tiến) 39 bộ, chiêng Kđơ (hay còn gọi Tnah, Mnhum) 31 bộ và chiêng Arap 29 bộ; 1.230 người biết đánh chiêng; 9 người biết chỉnh chiêng; 15 người biết chế tác các nhạc cụ truyền thống và sử dụng như đàn trưng; 75 người biết tạc tượng; 40 người biết hát dân ca (dân ca Jrai, dân ca Tày...); 65 người biết kể sử thi; 430 người biết dệt thổ cẩm, 519 người biết đan lát.

 R'Ô HOK
 

Có thể bạn quan tâm

Nối nghề

Nối nghề

Lần đầu tiên nghệ nhân Y Pư giới thiệu nghề làm gốm thủ công tại Bảo tàng tỉnh trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa - Du lịch tỉnh Kon Tum lần thứ 3 (năm 2016) đã để lại ấn tượng đẹp.

Ông Đinh Plih sắp xếp bộ cồng chiêng và các vật dụng sẵn sàng đem theo khi đi trình diễn, quảng bá văn hóa dân tộc Bahnar. Ảnh: N.M

Đinh Plih: Tự hào “vốn liếng” văn hóa Bahnar

(GLO)- “Ý nghĩa của công việc không phải chỉ nằm ở chỗ tiền bạc mà còn ở nhu cầu về tinh thần, biểu hiện của giá trị, một vốn liếng để tự hào”. Câu nói này thật đúng đối với ông Đinh Plih (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai). Với ông, hạnh phúc đơn giản là bản thân được sống trọn với đam mê.

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

(GLO)- Hoa pơ lang thắp lửa cuối khu nhà mồ làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai. Nổi bật giữa lớp lớp nhà mồ cũ là 3 nhà mồ mới làm. Đó là những dấu hiệu mùa lễ hội giữa núi rừng Trường Sơn.

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

(GLO)- Từ 21 đến 23-2, làng Pyang (thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) tưng bừng tổ chức lễ bỏ mả-một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất của người Bahnar Đông Trường Sơn

Gìn giữ giai điệu của đá

Gìn giữ giai điệu của đá

Trong dịp đầu xuân, tại chương trình trình diễn, trải nghiệm di sản văn hóa diễn ra ở Bảo tàng – Thư viện tỉnh, người dân và du khách có dịp thưởng thức những giai điệu của đá được trình diễn bởi nghệ nhân ưu tú A Thu (50 tuổi) ở thôn Đăk Rô Gia (xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô).

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.

Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia vừa họp, bỏ phiếu thống nhất đề xuất Thủ tướng Chính phủ công nhận Quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo là di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Ngọc Minh

Chuyện làm hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, những người làm công tác di sản văn hóa (như cách gọi ngày nay) của tỉnh Gia Lai-Kon Tum bắt tay vào việc thu thập thông tin để làm hồ sơ di tích đề nghị xếp hạng, trong đó có hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo.

Chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh)

Vọng tiếng chuông ngân

(GLO)- Trên địa bàn tỉnh Gia Lai có nhiều ngôi chùa bắt đầu bằng chữ Bửu như chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh), Bửu Thắng, Bửu Nghiêm, Bửu Hải (TP. Pleiku). Riêng cái tên Bửu Tịnh được đặt cho 2 ngôi chùa, 1 ở Ayun Pa, 1 ở Krông Pa. Nhà tôi ở gần chùa Bửu Tịnh (xã Phú Cần, huyện Krông Pa).

Nhân văn lễ trưởng thành của người Jrai

Nhân văn lễ trưởng thành của người Jrai

(GLO)- Tôi thấy vô cùng hạnh phúc và đúng đắn khi quyết định gắn bó đời mình với mảnh đất Krông Pa (tỉnh Gia Lai). Không chỉ là nơi đầy nắng và gió mà Krông Pa còn có nhiều trầm tích văn hóa của người bản địa Jrai, được thể hiện rõ rệt nhất qua các lễ hội.

Nét đẹp tặng chữ đầu xuân

Nét đẹp tặng chữ đầu xuân

(GLO)- Mỗi dịp Tết đến Xuân về, người dân Việt lại náo nức với những phong tục truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Trong đó, nét đẹp tặng chữ đầu xuân đã trở thành một truyền thống hiếu học của dân tộc và mang ý nghĩa cầu chúc may mắn, tài lộc, hạnh phúc cho năm mới.