Những gia đình bảo tồn văn hóa dân tộc ở Ia Pa

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với mong muốn bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Jrai, nhiều gia đình ở huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) đang cố gắng bảo tồn và truyền dạy lại cho lớp kế cận những nét văn hóa âm nhạc đặc sắc của dân tộc mình.

1. Theo lời giới thiệu của anh Rmah Máy-cán bộ Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Ia Pa, chúng tôi tìm đến nhà nghệ nhân Siu A Nhuel (SN 1956, buôn Ia Rniu, xã Ia Broăi). Mặc dù bận rộn với công việc nương rẫy nhưng ông A Nhuel vẫn tranh thủ giới thiệu với chúng tôi bộ chiêng cổ Arap và các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình như: đàn trưng, kni, goong...

Ông Siu A Nhuel và con trai tập luyện các nhạc cụ truyền thống của người Jrai. Ảnh: R'Ô HOK
Ông Siu A Nhuel và con trai tập luyện các nhạc cụ truyền thống của người Jrai. Ảnh: R'Ô HOK


Trò chuyện về cơ duyên đến với cồng chiêng, ông A Nhuel trải lòng: Từ nhỏ, ông đã đam mê với âm thanh trầm bổng của tiếng cồng chiêng. Bởi vậy, mỗi khi làng có sự kiện, lễ hội là ông thường đi theo và sau đó được các già làng kèm cặp, truyền dạy đánh các bài chiêng truyền thống. Với tố chất thông minh, không bao lâu, ông đã đánh thành thục các nhạc cụ nên được đưa vào đội chiêng của địa phương để đi biểu diễn khắp nơi.

Ông A Nhuel thổ lộ: “Thầy mình là ông Kpă Tôk ở buôn Broăi, xã Ia Broăi. Trước đây, mình thường theo ông đi biểu diễn cồng chiêng và chỉnh chiêng. Danh tiếng của ông được nhiều người biết đến. Sau khi đất nước thống nhất, mình nằm trong đội văn nghệ của địa phương nên thường xuyên được biểu diễn ở TP. Hồ Chí Minh, tỉnh Đak Lak. Trong các buổi biểu diễn, 2 thầy trò thường diễn tấu các bài như: lễ mừng lúa mới, lễ đâm trâu... được khán giả thích thú và đánh giá cao. Qua mỗi chuyến đi như vậy, mình học được nhiều kinh nghiệm lắm. Chính vì vậy, niềm đam mê cồng chiêng cứ lớn lên theo mùa rẫy”.

Với 1 bộ chiêng Arap (12 cái) tại nhà riêng của mình, tận dụng lúc rảnh rỗi, ông còn mở lớp dạy cồng chiêng cho thanh-thiếu niên trong làng, mỗi khóa 15 thành viên. Nhờ vậy, nhiều thế hệ học trò và con của ông là một trong những thành viên đội chiêng của xã thường xuyên đi biểu diễn ở các hội thi do các cấp tổ chức và đạt giải cao. Gần đây nhất, đội cồng chiêng của xã Ia Broăi đạt giải nhì tại Liên hoan văn hóa cồng chiêng huyện Ia Pa lần thứ III-2018. Tháng 6-2020, ông cùng các thành viên đại diện tỉnh đi biểu diễn ở Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam (Khu du lịch Đồng Mô, thị xã Sơn Tây, Hà Nội).

Niềm vui lớn nhất là 5 người con của ông đều là thành viên đội cồng chiêng của địa phương. Anh Kpă Tư (SN 1994) chia sẻ: “Từ nhỏ, mình được cha truyền dạy. Bây giờ, mình đã thành thạo đánh các loại chiêng và chơi một số nhạc cụ truyền thống. Mình rất đam mê các loại nhạc cụ của người Jrai và sẽ học thêm cách chế tác nhạc cụ để tiếp nối truyền thống của cha ông, để nét đẹp truyền thống không bị mai một”. Còn anh Ksor Yiên thì chia sẻ: “Năm 2019, mình tham gia lớp truyền dạy cồng chiêng của ông A Nhuel. Được ông tận tình chỉ dạy cách cầm dùi gõ chiêng, giữ nhịp điệu... nên mình học chỉ trong một thời gian ngắn là thành thục. Bây giờ, mình được cử vào đội chiêng của địa phương”.

2. Tại buôn Plei Pa Ama Đă (xã Chư Mố), anh Ksor Nghĩa là người đánh chiêng khá nổi tiếng. Sau khi lấy vợ, anh Nghĩa được bố vợ là ông Rmah Nuôt truyền dạy đánh chiêng. Năm 2019, anh Nghĩa trở thành thành viên chính trong đội cồng chiêng thanh niên của huyện Ia Pa tham dự Liên hoan cồng chiêng, hát dân ca và diễn tấu nhạc cụ dân tộc thanh-thiếu niên tỉnh Gia Lai lần thứ IV-2019 do Tỉnh Đoàn tổ chức tại huyện Chư Sê và đạt giải ba.

 Anh Ksor Nghĩa là thành phần không thể thiếu của đội cồng chiêng xã Chư Mố. Ảnh: R'Ô HOK
Tại buôn Plei Pa Ama Đă (xã Chư Mố, huyện Ia Pa), anh Ksor Nghĩa là người đánh chiêng khá nổi tiếng. Ảnh: R'Ô HOK


Anh Nghĩa bộc bạch: “Năm 2012, mình tốt nghiệp Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật Gia Lai (nay là Trường Cao đẳng Gia Lai). Ngoài niềm đam mê ca hát và chơi guitar, mình rất thích cồng chiêng. Chính vì vậy, mình tích cực học hỏi từ bố vợ và học thêm người già trong làng nên mình đánh ngày càng thành thục”.

Cũng theo anh Nghĩa, hiện nay, rất ít người trẻ biết chơi các loại nhạc cụ dân tộc. Vì vậy, anh rất muốn khơi gợi tình yêu âm nhạc cho lớp trẻ để góp phần bảo tồn vốn văn hóa quý.

Toàn huyện có 99 bộ cồng chiêng với 3 loại chiêng. Trong đó, chiêng Djal (cải tiến) 39 bộ, chiêng Kđơ (hay còn gọi Tnah, Mnhum) 31 bộ và chiêng Arap 29 bộ; 1.230 người biết đánh chiêng; 9 người biết chỉnh chiêng; 15 người biết chế tác các nhạc cụ truyền thống và sử dụng như đàn trưng; 75 người biết tạc tượng; 40 người biết hát dân ca (dân ca Jrai, dân ca Tày...); 65 người biết kể sử thi; 430 người biết dệt thổ cẩm, 519 người biết đan lát.

 R'Ô HOK
 

Có thể bạn quan tâm

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Di sản Hán Nôm: Khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

Di sản Hán Nôm khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

(GLO)- Có những trầm tích văn hóa nằm im lìm trong những đạo sắc phong cũ kỹ, tờ khế ước ruộng đất phủ bụi thời gian hay văn tế cổ xưa xướng lên nơi đình làng. Tại Gia Lai, kho báu di sản Hán Nôm ấy đang dần được đánh thức, góp phần khai mở lịch sử văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Làng Mông trên cao nguyên

Làng người Mông trên cao nguyên

(GLO)- Tính đến thời điểm này, những hộ gia đình người Mông đã sinh sống được 42 năm trên cao nguyên Gia Lai. Vùng đất mà họ chọn là xã Ya Hội, huyện Đak Pơ. Theo thời gian, dấu ấn người Mông ngày càng in đậm trên mảnh đất này.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.