Người “giữ hồn” hương rượu cần truyền thống

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Với người Jrai, rượu cần không chỉ là thức uống truyền thống mà còn là một nét văn hoá không thể thiếu trong đời sống. Rượu cần là lễ vật dâng lên các Yàng (thần linh) và là cầu nối thắt chặt tình cảm cộng đồng. Giống như tiếng cồng chiêng bên nhà sàn, rượu cần là biểu tượng của sự mến khách, tình đoàn kết và lòng tự hào của người Jrai nơi vùng đất Tây Nguyên đầy nắng gió.

Theo chân Chủ tịch Hội Nông dân xã Ia Băng, chúng tôi tìm đến nhà già HLok, người được xem là có bí quyết ủ rượu cần ngon nhất làng. Thấy khách đến thăm, bà HLok vui mừng giới thiệu những ghè rượu cần mới ủ được 2 tuần. Bà kể: Từ năm 14 tuổi, bà đã theo mẹ vào rừng hái những nguyên liệu làm men rượu cần. Lớn lên, bà học cách ủ rượu từ mẹ và dần thuần thục từng công đoạn. Đến giờ, bà đã có hơn 50 năm kinh nghiệm làm men, ủ rượu. Khi lập gia đình, bà và ông Lấp (chồng bà) vẫn miệt mài với công việc làm men, ủ rượu cần truyền thống.

Sau khi có đủ nguyên liệu, bà HLok sẽ rửa sạch và để ráo nước. Vỏ cây hyam được vò kỹ rồi ngâm với nước lọc. Lúc này, nước sẽ chuyển sang màu đỏ nâu đặc trưng của vỏ cây, tỏa ra hương thơm ngát. Tiếp theo, bà HLok băm nhỏ củ riềng và trộn đều với gạo nếp. Theo bà, để men có độ bám dính tốt và dễ hòa quyện giữa các nguyên liệu, cách tốt nhất là giã bằng tay. Vì thế, dù tuổi đã cao, song bà và chồng vẫn chăm chỉ giã nguyên liệu bằng tay để giữ được hương vị truyền thống. Sau khi gạo nếp và củ riềng đã mịn thành bột, bà HLok lấy hỗn hợp này trộn với nước vỏ cây hyam rồi vo thành những bánh men nhỏ hơn lòng bàn tay. Sau đó, bà rắc thêm một ít trấu lên bề mặt bánh men. Bánh men này sẽ được ủ cùng trấu trong 3 ngày, rồi đem phơi khô từ 5-10 ngày là có thể sử dụng.

"Không phải vỏ cây hyam nào cũng làm men ngon được, người làm phải có kinh nghiệm thì mới chọn được vỏ cây đẹp, thơm"-bà HLok cho biết thêm. Khi đã có men, công đoạn tiếp theo là ủ rượu cần. Nguyên liệu làm rượu cần gồm: gạo, bắp hoặc củ mì... Rượu cần ủ từ các nguyên liệu này mới đậm vị. Người biết ủ rượu cần thì nhiều, song để rượu có đủ vị ngọt, đắng, chua, cay thì đòi hỏi người ủ rượu phải khéo léo, tỉ mỉ và hiểu rõ từng công đoạn.

Trước đây, bà HLok và chồng chỉ làm rượu để thưởng thức trong gia đình, mời khách quý hoặc mang đi chung vui khi trong làng có tiệc tùng. "Người Jrai có truyền thống rất hay, cứ nhà nào có tiệc mừng hay chuyện buồn là mỗi nhà lại gùi một ghè rượu đến để bày tỏ tình cảm. Cả làng cùng quây quần bên ghè rượu cần và thưởng thức rượu của nhau. Đây cũng là dịp để người dân "so tài" và học hỏi nhau cách ủ rượu"-bà HLok tươi cười nói.

Cũng nhờ có tay nghề cao, rượu cần do bà ủ được nhiều người trong làng tìm mua. Đến nay, mỗi tháng bà bán được từ 10-20 ghè rượu. Vào dịp Tết Nguyên Đán, bà bán hơn 30 ghè. Không chỉ trong làng, việc bà làm men giỏi và nấu rượu ngon đã được truyền tai nhau rồi trở nên nổi tiếng. Nhiều khách từ huyện Chư Sê, Chư Prông, TP. Pleiku cũng đến nhà bà để mua rượu. "Mỗi ghè tôi bán với giá 350 ngàn đồng. Nếu khách trả lại ghè thì giá còn 250 ngàn đồng. Nhờ đó, hai vợ chồng cũng kiếm được khoảng 4 triệu đồng mỗi tháng. Trừ chi phí mua nguyên liệu, cũng chẳng còn bao nhiêu, nhưng đủ để trang trải cho cuộc sống"- bà HLok nói

Trao đổi với phóng viên, ông Đinh Lek-Chủ tịch Hội Nông dân xã Ia Băng-cho biết: "Vợ chồng bà Hlok là hai người già hiếm hoi của làng còn gìn giữ văn hóa làm rượu cần của người Jrai. Hai ông bà không chỉ lao động chăm chỉ mà còn kiên trì lên rừng hái những nguyên liệu tự nhiên để làm men. Rượu do vợ chồng bà ủ rất ngon, được nhiều người khen và tìm đến mua".

img-1252.jpg
Già HLok nói về cách ủ rượu cần truyền thống của mình. Ảnh: L.H

Cũng theo ông Lek, thời gian tới, thôn Bông Lar sẽ ra mắt Hội "Sản xuất và chế biến rượu ghè thôn Bông Lar". Hội này có 17 thành viên, trong đó ông Lấp (chồng bà HLok) là tổ trưởng, bà HLok là thành viên. Hội được thành lập nhằm giữ gìn nét văn hóa truyền thống về ủ rượu cần của người Jrai. Đồng thời, góp phần quảng bá sản phẩm rượu ghè thôn Bông Lar đến với khách hàng gần xa.

Có thể bạn quan tâm

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

Biến quả bầu hồ lô thành sản phẩm mỹ nghệ

Biến quả bầu hồ lô thành sản phẩm mỹ nghệ

(GLO)- Nhờ biết khai thác lợi thế thổ nhưỡng địa phương cùng sự sáng tạo không ngừng, anh Phạm Quang Mạnh (làng Đak Chă, xã Ia Pa, tỉnh Gia Lai) đã biến những quả bầu khô thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo.

Thăm “rừng tượng” làng Kép 1

Thăm “rừng tượng” làng Kép 1

(GLO)- Tồn tại qua nhiều thế hệ, khu nhà mồ làng Kép 1 (xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) là một trong những điểm đến của người dân và du khách khi muốn tìm hiểu về văn hóa của đồng bào Jrai. Cũng bởi nơi này có một “rừng tượng” được tạc từ đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân trong làng.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Mùa dã quỳ xanh lá

Mùa dã quỳ xanh lá

(GLO)- Những ngày này, dạo quanh các cung đường từ xã Đak Đoa về phường Pleiku, từ xã Bàu Cạn đi xã Ia Dom, thi thoảng, tôi gặp những vạt dã quỳ mướt xanh vươn mình đón gió. Lại thấy, mùa dã quỳ xanh lá ngân hoài một vẻ đẹp riêng.

Ông từ giữ đình cứu sống cây đa cổ thụ

Ông từ cứu sống cây đa cổ thụ ở An Khê đình

(GLO)- Vô tình bị lửa “thiêu”, cây đa cổ thụ phía sau An Khê đình (Khu di tích Tây Sơn Thượng đạo, phường An Khê) suy yếu dần, có nguy cơ bị chết. Với tinh thần trách nhiệm cao, ông Ngô Văn Đường-Câu đình (người trông giữ, hương khói đình làng) đã cứu sống cây đa này.

null