Khai quật khảo cổ Thành nhà Hồ: Phát lộ hình hài kinh đô cổ

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Thành nhà Hồ (tọa lạc tại huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa) được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới năm 2011. UNESCO đánh giá, kỹ thuật xây dựng thành công các bức tường thành bằng đá lớn ở Thành nhà Hồ được xem như hiện tượng đột khởi, vô tiền khoáng hậu trong lịch sử xây dựng kiến trúc thành quách Việt Nam và khu vực.  

 Cuộc khai quật khảo cổ tại di tích Thành nhà Hồ đã phát lộ hình hài các kiến trúc cung điện của một kinh đô cổ
Cuộc khai quật khảo cổ tại di tích Thành nhà Hồ đã phát lộ hình hài các kiến trúc cung điện của một kinh đô cổ


Nhiều dấu tích cổ nhất Việt Nam

Trong 2 năm 2020-2021, Viện Khảo cổ học Việt Nam và Trung tâm Bảo tồn di sản Thành nhà Hồ đã tiến hành 6 hố khai quật với tổng diện tích 25.000m2. Cuộc khai quật đã phát hiện 4 cụm dấu tích kiến trúc thời Trần - Hồ, 2 cụm kiến trúc thời Lê Sơ, 1 cụm kiến trúc thời Lê Trung Hưng. Tại cụm di tích trung tâm Nền Vua phát hiện 10 kiến trúc với dấu tích nhiều cổng, hành lang bao quanh, nhiều kiến trúc lớn ở phía Bắc kết nối với nhau…

Theo tính toán ban đầu cộng với địa danh Nền Vua, các nhà khảo cổ học dự đoán đây có thể là dấu tích Chính điện của Thành nhà Hồ. Nếu đúng như vậy thì đây là dấu tích Chính điện cổ nhất trong lịch sử kinh đô Việt Nam được phát hiện cho tới ngày nay. Tại khu vực phía Đông Nam, phát hiện tổ hợp kiến trúc khá hoàn chỉnh, tương truyền là Đông Thái Miếu thờ tổ tiên nhà Hồ. Nếu nhận định này chính xác thì đây là dấu tích tổ miếu thuộc loại cổ nhất trong lịch sử kinh đô Việt Nam.

Ông Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thành nhà Hồ cho biết, về khoa học khảo cổ, đây là cuộc khai quật có quy mô lớn nhất trong lịch sử khảo cổ học Việt Nam. Cuộc khai quật lần này được các nhà khảo cổ đánh giá rất cao về nền móng kiến trúc còn tương đối nguyên vẹn ở khu vực Chính điện, Đông Thái Miếu và Tây Thái Miếu. Từ cuộc khai quật này sẽ tạo cơ sở khoa học và cơ sở pháp lý vững chắc cho quá trình bảo tồn di sản giai đoạn 2022-2025 và trong tương lai. Theo PGS-TS Tống Trung Tín, nguyên Viện trưởng Viện Khảo cổ học, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam: “Cuộc khai quật đã bộc lộ lòng đất Thành nhà Hồ đang còn tiềm ẩn rất nhiều di tích kiến trúc khác nhau. Tất cả đều được quy hoạch, bố trí hết sức quy chuẩn, đồng bộ, hài hòa, bài bản. Các kiến trúc được xây dựng với nhiều tầng, nhiều lớp, nhiều loại hình kiến trúc, vật liệu xây dựng trong nhiều thời kỳ khác nhau”.

Bảo vệ và phát huy giá trị di sản

Ông Nguyễn Bá Linh chia sẻ, về mặt lịch sử - văn hóa, có thể nói, cuộc khai quật khảo cổ lần này đã giải đáp được khúc mắc rất lớn trong chính sử từ trước đến nay. Đó là đã chứng minh những ghi chép trong lịch sử về Thành nhà Hồ là hoàn toàn trùng khớp, tức là trong khu vực Thành nội không chỉ có các bức tường bao quanh mà còn có các công trình kiến trúc bên trong như: Chính điện, Đông Thái Miếu, Tây Thái Miếu, các cung điện để phục vụ cho công việc hành chính của triều đại nhà Hồ. Ông Nguyễn Bá Linh nhấn mạnh: “Quan trọng nhất, qua khai quật khảo cổ đã khẳng định tính toàn vẹn cũng như tính xác thực của di sản, góp phần làm sâu sắc thêm các giá trị nổi bật toàn cầu đã được UNESCO công nhận”.

PGS-TS Tống Trung Tín đề xuất, trên cơ sở xây dựng quy hoạch nghiên cứu, bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị, chúng ta cần từng bước nghiên cứu một cách lâu dài, dần dần sẽ phát lộ toàn bộ mặt bằng kiến trúc cung điện của di sản Thành nhà Hồ. Từ đó, từng bước xây dựng kế hoạch phục dựng, khôi phục và bảo vệ cảnh quan, đa dạng hóa các giải pháp bảo tồn như trường hợp Nara (Nhật Bản). PGS-TS Tống Trung Tín kỳ vọng: “Nếu làm tốt và khoa học, dần dần chúng ta có thể hiểu được và khôi phục được một kinh đô cổ nhất ở Đông Nam Á, từng bước biến di sản trở thành một trong những di sản văn hóa có giá trị nổi bật nhất của Việt Nam, có sức hút mạnh mẽ đối với công chúng trong nước và thế giới”.

 


Ông Nguyễn Bá Linh cho hay, hiện toàn bộ diện tích khai quật cũng như đất trong khu vực Thành nội vẫn là của người dân trong vùng, chưa được bàn giao cho trung tâm quản lý. Vì vậy, về hậu khai quật để bảo tồn và phục vụ công tác bảo tồn rất khó khăn, đòi hỏi phải thu hồi diện tích đất này. Tỉnh Thanh Hóa vừa phê duyệt dự án bảo tồn, phục hồi, tôn tạo di tích Thành nhà Hồ với tổng kinh phí hơn 745 tỷ đồng, trong đó có nhóm đền bù giải phóng mặt bằng, dự kiến triển khai giai đoạn 2022-2025. Tuy nhiên, đề xuất của trung tâm vẫn là đền bù giải phóng mặt bằng càng sớm càng tốt, vì càng sớm thì công tác quản lý di tích càng được toàn diện hơn.


Theo DUY CƯỜNG (SGGPO)

Có thể bạn quan tâm

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Di sản Hán Nôm: Khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

Di sản Hán Nôm khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

(GLO)- Có những trầm tích văn hóa nằm im lìm trong những đạo sắc phong cũ kỹ, tờ khế ước ruộng đất phủ bụi thời gian hay văn tế cổ xưa xướng lên nơi đình làng. Tại Gia Lai, kho báu di sản Hán Nôm ấy đang dần được đánh thức, góp phần khai mở lịch sử văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Làng Mông trên cao nguyên

Làng người Mông trên cao nguyên

(GLO)- Tính đến thời điểm này, những hộ gia đình người Mông đã sinh sống được 42 năm trên cao nguyên Gia Lai. Vùng đất mà họ chọn là xã Ya Hội, huyện Đak Pơ. Theo thời gian, dấu ấn người Mông ngày càng in đậm trên mảnh đất này.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.