Về Pơ Nang nghe khúc then, điệu tính

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Trong chuyến công tác mới đây tại xã Lơ Pang (huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai), tôi có dịp trải nghiệm nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Tày, Nùng qua những khúc then, điệu tính do bà con nơi đây thể hiện.

Làng Pơ Nang có trên 300 hộ với trên 1.200 khẩu, có 7 dân tộc anh em cùng sinh sống. Trong đó, người Tày, Nùng chiếm trên 25% dân số. Cộng đồng người Tày, Nùng có mặt tại làng Pơ Nang từ khoảng năm 2000, chủ yếu đến từ các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn.

Ông Hoàng Văn Soạn (SN 1969) chia sẻ: Năm 1990, ông rời quê hương Ba Bể (Bắc Kạn) vào Đak Lak lập nghiệp. Đến năm 2005 thì tới định cư tại làng Pơ Nang. Những ngày đầu đặt chân lên vùng đất mới, cây đàn tính giúp ông nguôi ngoai nỗi nhớ quê nhà.

Đội then làng Pơ Nang biểu diễn tại Ngày hội văn hóa các dân tộc toàn tỉnh lần thứ 2-2023. Ảnh: L.Đ

Đội then làng Pơ Nang biểu diễn tại Ngày hội văn hóa các dân tộc toàn tỉnh lần thứ 2-2023. Ảnh: L.Đ

“Đối với cộng đồng người Tày, Nùng, đàn tính và hát then là món ăn tinh thần không thể thiếu, là linh hồn trong đời sống văn hóa. Bởi điệu then không chỉ là khúc hát đầu xuân cầu an lành, may mắn mà còn gắn liền với sinh hoạt tín ngưỡng”-ông Soạn bày tỏ. Để không mai một nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình, đầu năm 2020, ông Soạn đứng ra thành lập đội hát then làng Pơ Nang với 7 thành viên. Hiện đội có 32 thành viên, hoạt động theo hình thức tự quản, tự nguyện.

Bà Nguyễn Thị Bền-thành viên lớn tuổi nhất đội-cho biết: Theo quan niệm của người Tày, then có nghĩa là “trời”. Hát then là một loại hình diễn xướng âm nhạc tín ngưỡng dân gian, có nội dung thuật lại cuộc hành trình của con người lên thiên giới cầu xin trời ban cho những điều may mắn và một cuộc sống tốt lành. Hát then của người Tày phản ánh chuyện từ đời sống, bản mường, đến tình yêu, ma chay, cưới hỏi… Dịp diễn ra các sự kiện quan trọng của người Tày như: lễ cầu mùa, cầu yên, cấp sắc... bà con dùng tiếng đàn tính để thay lời muốn nói, bày tỏ nỗi niềm. Khi thực hành nghi lễ, người hát then không thể thiếu các dụng cụ như: đàn tính, chùm xóc nhạc, quạt, thẻ âm dương, kiếm.

Đàn tính là nhạc cụ đậm đà bản sắc dân tộc, là cầu nối giữa con người với thế giới tâm linh. Hát then bắt nguồn từ cuộc sống lao động nên thẩm thấu những giá trị văn hóa lâu đời, mang tính nhân văn sâu sắc. Bên cạnh đó, hát then không chỉ giải quyết vấn đề tín ngưỡng mà còn răn dạy con người, ngợi ca những điều tốt đẹp, phê phán thói hư tật xấu, thể hiện tình yêu nam nữ hay ngợi ca tình yêu thiên nhiên, đất nước…

Chị Mông Thị Tâm-thành viên nhỏ tuổi nhất đội-chia sẻ: “Hát then được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại từ năm 2019. Vì vậy, mình tham gia đội với mong muốn được học hỏi những lời then, điệu tính để góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc”.

Không chỉ giao lưu, sinh hoạt nội bộ, đội then làng Pơ Nang còn tham gia các sự kiện văn hóa-văn nghệ của địa phương. Mới đây, đội còn biểu diễn tại Ngày hội văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai lần thứ 2-2023. Đây cũng là cách mà cộng đồng người Tày, Nùng mang nét văn hóa nghệ thuật của dân tộc mình đến với bạn bè gần xa và làm phong phú thêm đời sống văn hóa của quê hương thứ hai.

Có thể bạn quan tâm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình để chuẩn bị quy mô lễ cúng lớn hay nhỏ

Gia Lai: Độc đáo lễ thổi tai của người Jrai

(GLO)- Nằm trong chuỗi các hoạt động Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025, sáng 27-3, tại xã Ia Yeng đã diễn ra lễ thổi tai của người Jrai. Nghi lễ được tái hiện rõ nét giúp du khách hiểu được ý nghĩa văn hóa tâm linh trong đời sống của người Jrai nơi đây.

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.