Nghe đàn tính trên cao nguyên Gia Lai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong suốt 30 năm định cư trên quê hương thứ 2, người Tày ở xã biên giới Ia Lâu (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) vẫn giữ gìn và phát huy nét nghệ thuật độc đáo của cây đàn tính.

Gần 30 năm trước, ông Nông Văn Đoàn (thôn Pác Pó) từ tỉnh Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp. Trong hành trang của chàng trai 25 tuổi lúc ấy không thể thiếu cây đàn tính. Ông Đoàn chia sẻ: “Tôi lớn lên cùng cây đàn tính. Nó như người bạn tâm giao của mình. Xa quê mà không có nó bầu bạn sẽ rất buồn và trống vắng. Mỗi lúc nhớ quê, tôi đều mang cây đàn tính ra chơi những điệu then quen thuộc về quê hương, đất nước”. Theo ông Đoàn, cây đàn tính giữ vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người Tày. Âm thanh của đà tính vừa dẫn dắt vừa đệm cho giọng hát nghệ sĩ diễn xướng thêm du dương, sâu lắng.

 Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung
Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung


Ông Đoàn kể, từ nhỏ, ông đã say mê tiếng đàn tính. Được bố chỉ dạy, năm 15 tuổi, ông đã chơi thành thạo và am hiểu các công đoạn chế tác đàn tính. Phải trải qua rất nhiều công đoạn phức tạp mới tạo ra được cây đàn tính. Một cây đàn tính tốt, có tiếng đàn hay, chuẩn cần hội tụ đủ các yếu tố như: chọn bầu đàn với kích cỡ phù hợp, đục lỗ bầu và lên dây chuẩn. Đàn tính gồm các bộ phận chính là bầu đàn được làm từ nửa quả bầu khô; cần đàn làm bằng gỗ dâu, dây đàn làm bằng tơ se. “Làm đàn tính khó nhất là tìm được quả bầu có miệng tròn, chu vi 60-70 cm. Quả bầu phải già, hình dáng bên ngoài tròn đẹp, vỏ dày, gõ vào kêu đanh, như thế đàn mới có âm sắc chuẩn. Các công đoạn làm đàn tính hoàn toàn thủ công nên đòi hỏi phải tỉ mỉ và cẩn thận”-ông Đoàn cho biết.

Theo ông Đoàn, để làm được cây đàn tính chuẩn phải dựa trên kinh nghiệm và khả năng thẩm âm của người thợ đàn. Do đó, người thợ còn phải biết hát các điệu then, am hiểu nhạc lý cơ bản. Mang theo cây đàn tính và điệu then vào vùng đất mới Gia Lai, ông Đoàn cùng một số người có chung niềm đam mê thường cùng nhau tập luyện và tích cực tham gia biểu diễn tại các lễ hội ở địa phương.

Bà Nông Thị Mỹ Hiệu (thôn Pác Pó) cho hay: “Đàn tính thường có 3 dây được làm bằng tơ xe, tượng trưng cho cha, mẹ và đất nước. Khi đàn tính kết hợp cùng điệu hát then giúp thể hiện tốt nhất những tâm tư tình cảm của người chơi. Tôi có thể vừa chơi đàn tính, vừa hát then. Ngày nay, hầu hết các hoạt động văn hóa của người Tày ở Ia Lâu như: cưới xin, mừng thọ, liên hoan văn nghệ… đều có sự góp mặt của cây đàn tính với những thanh âm mượt mà, tha thiết. Ngoài những làn điệu truyền thống, chúng tôi còn tìm hiểu và cất cao tiếng đàn hòa âm các bài hát ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, ca ngợi Bác như: Suối Lênin, Trăng soi đường Bác, Việt Bắc nhớ Bác Hồ”.

Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung
Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung


Những người tâm huyết với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Tày như ông Đoàn, bà Hiệu… luôn mong mỏi thế hệ con cháu được lớn lên trong những giai điệu đẹp của đàn tính. Vậy nên, năm 2015, Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” ở xã Ia Lâu được thành lập. Bà Đinh Thị Thiều-Chủ nhiệm Câu lạc bộ-thông tin: Câu lạc bộ có 18 thành viên, thường xuyên tập luyện để tham gia biểu diễn tại các sự kiện do xã, huyện, tỉnh tổ chức. “Dù xa quê vào Tây Nguyên lập nghiệp nhưng trong trái tim chúng tôi, tình yêu quê hương, bản sắc văn hóa dân tộc không bao giờ nhạt phai. Vì vậy, Câu lạc bộ là nơi kết nối những người con xã quê cùng giúp nhau trong cuộc sống và bảo tồn, phát huy âm thanh của đàn tính, điệu then. Khi đi biểu diễn ở các lễ hội, chúng tôi rất vui vì đã góp phần quảng bá bản sắc văn hóa của dân tộc mình”-bà Thiều bày tỏ. Còn nói như anh Bùi Văn Thông thì: “Dù sinh ra và lớn lên ở Ia Lâu nhưng chúng tôi vẫn được sống trong chiếc nôi văn hóa của dân tộc mình. Mỗi lần nghe tiếng đàn vang lên ở các hội thi, lễ hội, chúng tôi thấy rất tự hào”.
 

TRẦN DUNG

Có thể bạn quan tâm

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

(GLO)- Tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra tại Thủ đô Asunción (Cộng hòa Paraguay) vào ngày 4-12, UNESCO đã chính thức ghi danh Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

(GLO)- Năm 1993, Sở Văn hóa-Thông tin (VH-TT) và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai đã ký kết chương trình phối hợp hành động với nhiều hoạt động thiết thực, trong đó có mô hình “Điểm sáng văn hóa vùng biên”.

Mừng lúa mới trên cao nguyên

Mừng lúa mới trên cao nguyên

(GLO)- Sau khi thu hoạch mùa vụ và đưa lúa về kho, đồng bào Jrai náo nức với lễ mừng lúa mới. Nghi lễ nông nghiệp cổ truyền độc đáo này đã được bà con duy trì từ bao đời nay.

Tiết mục hát dân ca của em Đinh Doanh và đoàn nghệ nhân xã Pờ Tó trong chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm” tại huyện Ia Pa. Ảnh: V.C

Cồng chiêng cuối tuần trở lại Ia Pa

(GLO)- Tối 17-11, chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm” tiếp tục được tổ chức tại huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Chương trình mang đến nhiều tiết mục đặc sắc làm nức lòng người dân và du khách.

Giá trị của liên hoan

Giá trị của liên hoan

Liên hoan Cải lương toàn quốc năm 2024 tổ chức tại TP Cần Thơ vừa khép lại. Bên cạnh những hồ hởi, vui vẻ, nhiều nỗi niềm của sân khấu cải lương truyền thống cũng đã bộc lộ trong mùa liên hoan năm nay.

Chuyện một “công trình sư” Bahnar

Chuyện một “công trình sư” Bahnar

(GLO)- Sau khi hoàn tất việc cắt lúa, ông Chánh thư thái ngồi trò chuyện cùng chúng tôi bên ghè rượu. Phẩm chất nghệ sĩ của người nông dân với tư cách “công trình sư” một loạt công trình, mô hình ghi dấu bản sắc văn hóa tại Quảng trường Đại Đoàn Kết (TP. Pleiku) hiện diện trước mặt chúng tôi.

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

(GLO)- Nằm trong khuôn khổ Tuần lễ hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya, chiều 9-11, tại khu vực sân nhà rông làng Gri, xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Chư Păh tổ chức trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống.

Các nghệ nhân làng Chuet 2 (phường Thắng Lợi) phục dựng lễ báo hiếu cha mẹ tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh: Thu

Lễ báo hiếu của người Jrai

(GLO)- Lễ báo hiếu cha mẹ là tập tục văn hóa truyền thống đã có từ xa xưa trong đời sống của cộng đồng người Jrai. Đây là dịp để những người con đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục và cầu mong thần linh ban sức khỏe cho cha mẹ.

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

(GLO)- Cách đây gần 18 năm, trong một số công trình điều tra văn hóa các làng đồng bào dân tộc thiểu số ở TP. Pleiku thì người ta xếp một số buôn làng trong khu vực, trong đó có làng Wâu và Ktu (xã Chư Á) là làng tương đối có giá trị, đưa vào diện bảo tồn và phát triển.

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

(GLO)- Cứ mỗi buổi sinh hoạt, khuôn viên Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Lơ Pang (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) lại rộn ràng tiếng cồng chiêng. Âm thanh quen thuộc ấy đến từ đôi tay nhỏ bé của các em học sinh thuộc Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng của trường.