Nghe đàn tính trên cao nguyên Gia Lai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong suốt 30 năm định cư trên quê hương thứ 2, người Tày ở xã biên giới Ia Lâu (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) vẫn giữ gìn và phát huy nét nghệ thuật độc đáo của cây đàn tính.

Gần 30 năm trước, ông Nông Văn Đoàn (thôn Pác Pó) từ tỉnh Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp. Trong hành trang của chàng trai 25 tuổi lúc ấy không thể thiếu cây đàn tính. Ông Đoàn chia sẻ: “Tôi lớn lên cùng cây đàn tính. Nó như người bạn tâm giao của mình. Xa quê mà không có nó bầu bạn sẽ rất buồn và trống vắng. Mỗi lúc nhớ quê, tôi đều mang cây đàn tính ra chơi những điệu then quen thuộc về quê hương, đất nước”. Theo ông Đoàn, cây đàn tính giữ vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người Tày. Âm thanh của đà tính vừa dẫn dắt vừa đệm cho giọng hát nghệ sĩ diễn xướng thêm du dương, sâu lắng.

 Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung
Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung


Ông Đoàn kể, từ nhỏ, ông đã say mê tiếng đàn tính. Được bố chỉ dạy, năm 15 tuổi, ông đã chơi thành thạo và am hiểu các công đoạn chế tác đàn tính. Phải trải qua rất nhiều công đoạn phức tạp mới tạo ra được cây đàn tính. Một cây đàn tính tốt, có tiếng đàn hay, chuẩn cần hội tụ đủ các yếu tố như: chọn bầu đàn với kích cỡ phù hợp, đục lỗ bầu và lên dây chuẩn. Đàn tính gồm các bộ phận chính là bầu đàn được làm từ nửa quả bầu khô; cần đàn làm bằng gỗ dâu, dây đàn làm bằng tơ se. “Làm đàn tính khó nhất là tìm được quả bầu có miệng tròn, chu vi 60-70 cm. Quả bầu phải già, hình dáng bên ngoài tròn đẹp, vỏ dày, gõ vào kêu đanh, như thế đàn mới có âm sắc chuẩn. Các công đoạn làm đàn tính hoàn toàn thủ công nên đòi hỏi phải tỉ mỉ và cẩn thận”-ông Đoàn cho biết.

Theo ông Đoàn, để làm được cây đàn tính chuẩn phải dựa trên kinh nghiệm và khả năng thẩm âm của người thợ đàn. Do đó, người thợ còn phải biết hát các điệu then, am hiểu nhạc lý cơ bản. Mang theo cây đàn tính và điệu then vào vùng đất mới Gia Lai, ông Đoàn cùng một số người có chung niềm đam mê thường cùng nhau tập luyện và tích cực tham gia biểu diễn tại các lễ hội ở địa phương.

Bà Nông Thị Mỹ Hiệu (thôn Pác Pó) cho hay: “Đàn tính thường có 3 dây được làm bằng tơ xe, tượng trưng cho cha, mẹ và đất nước. Khi đàn tính kết hợp cùng điệu hát then giúp thể hiện tốt nhất những tâm tư tình cảm của người chơi. Tôi có thể vừa chơi đàn tính, vừa hát then. Ngày nay, hầu hết các hoạt động văn hóa của người Tày ở Ia Lâu như: cưới xin, mừng thọ, liên hoan văn nghệ… đều có sự góp mặt của cây đàn tính với những thanh âm mượt mà, tha thiết. Ngoài những làn điệu truyền thống, chúng tôi còn tìm hiểu và cất cao tiếng đàn hòa âm các bài hát ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, ca ngợi Bác như: Suối Lênin, Trăng soi đường Bác, Việt Bắc nhớ Bác Hồ”.

Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung
Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung


Những người tâm huyết với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Tày như ông Đoàn, bà Hiệu… luôn mong mỏi thế hệ con cháu được lớn lên trong những giai điệu đẹp của đàn tính. Vậy nên, năm 2015, Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” ở xã Ia Lâu được thành lập. Bà Đinh Thị Thiều-Chủ nhiệm Câu lạc bộ-thông tin: Câu lạc bộ có 18 thành viên, thường xuyên tập luyện để tham gia biểu diễn tại các sự kiện do xã, huyện, tỉnh tổ chức. “Dù xa quê vào Tây Nguyên lập nghiệp nhưng trong trái tim chúng tôi, tình yêu quê hương, bản sắc văn hóa dân tộc không bao giờ nhạt phai. Vì vậy, Câu lạc bộ là nơi kết nối những người con xã quê cùng giúp nhau trong cuộc sống và bảo tồn, phát huy âm thanh của đàn tính, điệu then. Khi đi biểu diễn ở các lễ hội, chúng tôi rất vui vì đã góp phần quảng bá bản sắc văn hóa của dân tộc mình”-bà Thiều bày tỏ. Còn nói như anh Bùi Văn Thông thì: “Dù sinh ra và lớn lên ở Ia Lâu nhưng chúng tôi vẫn được sống trong chiếc nôi văn hóa của dân tộc mình. Mỗi lần nghe tiếng đàn vang lên ở các hội thi, lễ hội, chúng tôi thấy rất tự hào”.
 

TRẦN DUNG

Có thể bạn quan tâm

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Nối nghề

Nối nghề

Lần đầu tiên nghệ nhân Y Pư giới thiệu nghề làm gốm thủ công tại Bảo tàng tỉnh trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa - Du lịch tỉnh Kon Tum lần thứ 3 (năm 2016) đã để lại ấn tượng đẹp.

Ông Đinh Plih sắp xếp bộ cồng chiêng và các vật dụng sẵn sàng đem theo khi đi trình diễn, quảng bá văn hóa dân tộc Bahnar. Ảnh: N.M

Đinh Plih: Tự hào “vốn liếng” văn hóa Bahnar

(GLO)- “Ý nghĩa của công việc không phải chỉ nằm ở chỗ tiền bạc mà còn ở nhu cầu về tinh thần, biểu hiện của giá trị, một vốn liếng để tự hào”. Câu nói này thật đúng đối với ông Đinh Plih (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai). Với ông, hạnh phúc đơn giản là bản thân được sống trọn với đam mê.

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

(GLO)- Hoa pơ lang thắp lửa cuối khu nhà mồ làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai. Nổi bật giữa lớp lớp nhà mồ cũ là 3 nhà mồ mới làm. Đó là những dấu hiệu mùa lễ hội giữa núi rừng Trường Sơn.

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

(GLO)- Từ 21 đến 23-2, làng Pyang (thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) tưng bừng tổ chức lễ bỏ mả-một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất của người Bahnar Đông Trường Sơn

Gìn giữ giai điệu của đá

Gìn giữ giai điệu của đá

Trong dịp đầu xuân, tại chương trình trình diễn, trải nghiệm di sản văn hóa diễn ra ở Bảo tàng – Thư viện tỉnh, người dân và du khách có dịp thưởng thức những giai điệu của đá được trình diễn bởi nghệ nhân ưu tú A Thu (50 tuổi) ở thôn Đăk Rô Gia (xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô).

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.