Nghe đàn tính trên cao nguyên Gia Lai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong suốt 30 năm định cư trên quê hương thứ 2, người Tày ở xã biên giới Ia Lâu (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) vẫn giữ gìn và phát huy nét nghệ thuật độc đáo của cây đàn tính.

Gần 30 năm trước, ông Nông Văn Đoàn (thôn Pác Pó) từ tỉnh Cao Bằng vào Gia Lai lập nghiệp. Trong hành trang của chàng trai 25 tuổi lúc ấy không thể thiếu cây đàn tính. Ông Đoàn chia sẻ: “Tôi lớn lên cùng cây đàn tính. Nó như người bạn tâm giao của mình. Xa quê mà không có nó bầu bạn sẽ rất buồn và trống vắng. Mỗi lúc nhớ quê, tôi đều mang cây đàn tính ra chơi những điệu then quen thuộc về quê hương, đất nước”. Theo ông Đoàn, cây đàn tính giữ vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người Tày. Âm thanh của đà tính vừa dẫn dắt vừa đệm cho giọng hát nghệ sĩ diễn xướng thêm du dương, sâu lắng.

 Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung
Thành viên Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” biểu diễn tại Ngày hội Di sản văn hóa năm 2022. Ảnh: Trần Dung


Ông Đoàn kể, từ nhỏ, ông đã say mê tiếng đàn tính. Được bố chỉ dạy, năm 15 tuổi, ông đã chơi thành thạo và am hiểu các công đoạn chế tác đàn tính. Phải trải qua rất nhiều công đoạn phức tạp mới tạo ra được cây đàn tính. Một cây đàn tính tốt, có tiếng đàn hay, chuẩn cần hội tụ đủ các yếu tố như: chọn bầu đàn với kích cỡ phù hợp, đục lỗ bầu và lên dây chuẩn. Đàn tính gồm các bộ phận chính là bầu đàn được làm từ nửa quả bầu khô; cần đàn làm bằng gỗ dâu, dây đàn làm bằng tơ se. “Làm đàn tính khó nhất là tìm được quả bầu có miệng tròn, chu vi 60-70 cm. Quả bầu phải già, hình dáng bên ngoài tròn đẹp, vỏ dày, gõ vào kêu đanh, như thế đàn mới có âm sắc chuẩn. Các công đoạn làm đàn tính hoàn toàn thủ công nên đòi hỏi phải tỉ mỉ và cẩn thận”-ông Đoàn cho biết.

Theo ông Đoàn, để làm được cây đàn tính chuẩn phải dựa trên kinh nghiệm và khả năng thẩm âm của người thợ đàn. Do đó, người thợ còn phải biết hát các điệu then, am hiểu nhạc lý cơ bản. Mang theo cây đàn tính và điệu then vào vùng đất mới Gia Lai, ông Đoàn cùng một số người có chung niềm đam mê thường cùng nhau tập luyện và tích cực tham gia biểu diễn tại các lễ hội ở địa phương.

Bà Nông Thị Mỹ Hiệu (thôn Pác Pó) cho hay: “Đàn tính thường có 3 dây được làm bằng tơ xe, tượng trưng cho cha, mẹ và đất nước. Khi đàn tính kết hợp cùng điệu hát then giúp thể hiện tốt nhất những tâm tư tình cảm của người chơi. Tôi có thể vừa chơi đàn tính, vừa hát then. Ngày nay, hầu hết các hoạt động văn hóa của người Tày ở Ia Lâu như: cưới xin, mừng thọ, liên hoan văn nghệ… đều có sự góp mặt của cây đàn tính với những thanh âm mượt mà, tha thiết. Ngoài những làn điệu truyền thống, chúng tôi còn tìm hiểu và cất cao tiếng đàn hòa âm các bài hát ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước, ca ngợi Bác như: Suối Lênin, Trăng soi đường Bác, Việt Bắc nhớ Bác Hồ”.

Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung
Ông Nông Văn Đoàn là một trông số ít người chế tác và chơi đàn tính hay ở Ia Lâu. Ảnh: Trần Dung


Những người tâm huyết với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Tày như ông Đoàn, bà Hiệu… luôn mong mỏi thế hệ con cháu được lớn lên trong những giai điệu đẹp của đàn tính. Vậy nên, năm 2015, Câu lạc bộ “Đàn tính-Hát then Bằng Lăng” ở xã Ia Lâu được thành lập. Bà Đinh Thị Thiều-Chủ nhiệm Câu lạc bộ-thông tin: Câu lạc bộ có 18 thành viên, thường xuyên tập luyện để tham gia biểu diễn tại các sự kiện do xã, huyện, tỉnh tổ chức. “Dù xa quê vào Tây Nguyên lập nghiệp nhưng trong trái tim chúng tôi, tình yêu quê hương, bản sắc văn hóa dân tộc không bao giờ nhạt phai. Vì vậy, Câu lạc bộ là nơi kết nối những người con xã quê cùng giúp nhau trong cuộc sống và bảo tồn, phát huy âm thanh của đàn tính, điệu then. Khi đi biểu diễn ở các lễ hội, chúng tôi rất vui vì đã góp phần quảng bá bản sắc văn hóa của dân tộc mình”-bà Thiều bày tỏ. Còn nói như anh Bùi Văn Thông thì: “Dù sinh ra và lớn lên ở Ia Lâu nhưng chúng tôi vẫn được sống trong chiếc nôi văn hóa của dân tộc mình. Mỗi lần nghe tiếng đàn vang lên ở các hội thi, lễ hội, chúng tôi thấy rất tự hào”.
 

TRẦN DUNG

Có thể bạn quan tâm

Đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi

(GLO)- Người Tây Nguyên làm du lịch không chỉ bằng khu nghỉ dưỡng, mà còn bằng lòng hiếu khách và nghệ thuật kể chuyện. Vậy nên, đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi mà hãy đánh thức nó bằng chính giọng nói của rừng, bằng bàn tay của bà con và bằng tình yêu với buôn làng của mình.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Nhắc đến đại ngàn Tây Nguyên, có lẽ biểu tượng văn hóa “sừng sững” chính là những mái nhà rông, nhà dài truyền thống của đồng bào các dân tộc. Trong những biến chuyển của thời đại, không gian che chở các hộ gia đình và lan tỏa văn hóa cộng đồng ấy khó tránh khỏi những hư hao, nghiêng ngả.

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

(GLO)- Người Bahnar quan niệm rằng mọi sự vật, hiện tượng đều có sự hiện diện của thần linh và con người phải tôn trọng, thờ cúng. Vì vậy, họ có nếp sống, sinh hoạt văn hóa với hệ thống lễ hội vô cùng phong phú, gắn với vòng đời người và chu kỳ canh tác nông nghiệp.

Những người “giữ lửa” văn hóa Jrai, Bahnar

Những người “giữ lửa” văn hóa Jrai, Bahnar

(GLO)- Ông Rmah Aleo (làng Pan, xã Dun, huyện Chư Sê) và ông Ayó (làng Piơm, thị trấn Đak Đoa, huyện Đak Đoa, tỉnh Gia Lai) là những người “giữ lửa” và lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc đến cộng đồng buôn làng.

null