Người giữ nghề đan lát truyền thống ở buôn Bir

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Với ông Ksor Róch (buôn Bir, xã Chư Băh, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai), việc duy trì nghề đan lát không chỉ là để thỏa mãn đam mê mà còn góp phần giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai.

Về buôn Bir hỏi thăm ông Ksor Róch, một người dân sốt sắng trả lời: “Là chú Róch giỏi đan lát đó mà, nhà chú ấy ở cuối buôn, cạnh sân bóng, đi chừng 100 m là thấy ngay”. Lúc chúng tôi đến, ông Róch đang cặm cụi đan chiếc rổ nhỏ trước hiên nhà sàn. Thấy có khách, ông Róch ngẩng mặt lên cười trìu mến rồi lại tiếp tục chăm chú với việc đan rổ của mình.

Chia sẻ về quá trình bén duyên với nghề đan lát truyền thống, ông Róch cho rằng, đó là nhờ người cha quá cố đã bỏ công truyền dạy và sự chịu khó học hỏi thêm của bản thân. Khi mới 10 tuổi, ông Róch đã biết cách đan gùi, rổ, nong, nia. Rồi cứ thế, tình yêu đối với nghề đan lát lớn dần theo thời gian. Cho đến giờ, ông Róch vẫn miệt mài gắn bó với nghề đan lát, một phần phục vụ nhu cầu sinh hoạt gia đình, phần để bán nhằm cải thiện thu nhập. Nhưng với ông Róch, duy trì việc đan lát là để thỏa mãn niềm đam mê với nghề và giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai.

Với ông Ksor Róch, duy trì nghề đan lát là góp phần giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai. Ảnh: KSOR H'YUÊN

Với ông Ksor Róch, duy trì nghề đan lát là góp phần giữ gìn nét văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai. Ảnh: KSOR H'YUÊN

Theo ông Róch, trong các vật dụng như rổ, rá, nong, nia, gùi, liếp… thì đan gùi đòi hỏi nhiều thời gian và công sức nhất. Mỗi chiếc gùi phải mất ít nhất 1 tuần đến 10 ngày mới đan xong; nia thì hết chừng 5 ngày; còn rổ, rá khoảng 2,5 ngày. “Tuổi cao, sức yếu lại làm cả việc nhà nên mỗi tháng tôi chỉ nhận đan từ 4 đến 6 cái rổ thôi. Còn nong, gùi cho khách đặt ở buôn Rưng (xã Ia Rbol), Plei Kte (xã Ia Yeng, huyện Phú Thiện)… tôi hẹn đến tháng 7 mới hoàn thành”-ông Róch nói.

Nghe ông Róch kể chuyện, tôi nhớ lại chuyện hồi năm ngoái, mình cũng là một khách hàng đặt mua vài chiếc rổ và nia của ông. Quả đúng là thời gian chờ nhận hàng hơi lâu, nhưng sản phẩm tôi nhận về thì không chê vào đâu được. Sau đó, tôi giới thiệu cho bạn bè, người thân biết, khi có nhu cầu thì mua những sản phẩm do ông Róch làm.

Ông Róch cho biết thêm, ngoài lý do tuổi tác thì sự khan hiếm nguồn nguyên liệu cũng khiến ông gặp khó trong việc duy trì nghề đan lát. Hiện nay, ông Róch đang tận dụng một sào đất rẫy và một khoảnh đất nhỏ trong vườn để trồng vài bụi tre, trúc dùng cho việc đan lát. Việc chọn cây tre, nứa đảm bảo chất lượng cũng đòi hỏi sự tinh tế, kỹ càng. Còn đối với việc đan lát thì càng đòi hỏi sự kiên trì, chịu khó và tỉ mỉ trong từng khâu, từ chẻ cây tre, nứa cho đến gọt, chuốt nan; khó nhất chính là căn chỉnh kích thước cho các nan, lạt đều nhau, tránh chuốt quá mỏng hoặc quá dày, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm.

Gặp khó về nguyên liệu và mất nhiều thời gian để làm ra sản phẩm là thế, nhưng giá của mỗi vật dụng lại khá “mềm”: rổ nhỏ có giá 60 ngàn đồng/cái, rổ to 100 ngàn đồng/cái, nong khoảng 300 ngàn đồng/cái, gùi khoảng 400 ngàn đồng/cái.

Đối với người Jrai, nếu se sợi, dệt vải, may vá là trách nhiệm của phụ nữ thì đan lát lại là của đàn ông. Thế nên 4 người con trai của ông Róch đều biết vài công đoạn của việc đan lát. Thỉnh thoảng, khi rỗi việc nhà, các con đều đến phụ giúp ông. Nhờ đó, việc hoàn thành sản phẩm cho khách được nhanh hơn. Tuy nhiên, ông Róch vẫn còn đó những trăn trở, đặc biệt là việc truyền nghề cho lớp trẻ.

Ông bày tỏ: “Các con đều có công việc riêng nên chẳng ai muốn theo nghề này cả. Trong các lần họp thôn, sinh hoạt cộng đồng, tôi cũng nhiều lần kêu gọi, động viên lớp thanh niên đến nhà học nghề đan lát miễn phí mà vẫn chưa thấy ai”.

Không chỉ giỏi việc đan lát, ông Róch còn biết chơi cồng chiêng. Vì vậy, mỗi lần địa phương tổ chức các hoạt động, phong trào văn hóa-văn nghệ, hội thi, hội diễn, ông Róch đều tích cực tham gia. Ngoài ra, ông còn tham gia trình diễn đan lát tại các hội thi văn hóa do thị xã tổ chức… “Ngoài việc cải thiện thu nhập, các hội thi, hội diễn, ngày hội văn hóa dân tộc chính là sân chơi bổ ích giúp tôi có thêm động lực giữ nghề đan lát”-ông Róch tâm sự.

Nhận xét về ông Róch, ông Ksor Khoan-Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Bir-cho biết: Ông Ksor Róch là một trong những người uy tín của buôn Bir, giỏi việc đan lát và có ý thức giữ gìn nghề đan lát truyền thống, văn hóa cồng chiêng. Thời gian tới, tôi mong chính quyền và các ngành chức năng thị xã quan tâm và tổ chức các hoạt động, phong trào phong phú, đa dạng giúp những người Jrai như ông Róch có sân chơi để thể hiện năng khiếu, sở trường, từ đó góp phần lan tỏa tình yêu văn hóa truyền thống dân tộc cho thế hệ trẻ.

Có thể bạn quan tâm

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Di sản Hán Nôm: Khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

Di sản Hán Nôm khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

(GLO)- Có những trầm tích văn hóa nằm im lìm trong những đạo sắc phong cũ kỹ, tờ khế ước ruộng đất phủ bụi thời gian hay văn tế cổ xưa xướng lên nơi đình làng. Tại Gia Lai, kho báu di sản Hán Nôm ấy đang dần được đánh thức, góp phần khai mở lịch sử văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Làng Mông trên cao nguyên

Làng người Mông trên cao nguyên

(GLO)- Tính đến thời điểm này, những hộ gia đình người Mông đã sinh sống được 42 năm trên cao nguyên Gia Lai. Vùng đất mà họ chọn là xã Ya Hội, huyện Đak Pơ. Theo thời gian, dấu ấn người Mông ngày càng in đậm trên mảnh đất này.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.