Nghệ thuật trang trí trên thổ cẩm của người Ê Đê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Hầu hết đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên đều có nghề dệt thổ cẩm, nhưng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Ê Đê có nét độc đáo và riêng biệt, chứa đựng những giá trị nghệ thuật, lịch sử, văn hóa sâu sắc.

Người phụ nữ Ê Đê bên khung dệt vải thổ cẩm.
Người phụ nữ Ê Đê bên khung dệt vải thổ cẩm.

Từ bao đời nay, dệt thổ cẩm là nghề thủ công truyền thống, gắn liền với đời sống vật chất, tinh thần của người Ê Đê. Về các buôn làng của người Ê Đê ở Tây Nguyên, hình ảnh người phụ nữ ngày đêm miệt mài bên khung cửi trong các ngôi nhà dài để tạo ra những tấm thổ cẩm với nhiều hoa văn, họa tiết độc đáo đã trở thành nét đẹp văn hóa giữa đại ngàn.

So với thổ cẩm của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên thì thổ cẩm của người Ê Đê mang đặc trưng riêng. Do chế độ mẫu hệ nên mỗi sản phẩm thổ cẩm đều thể hiện sự cần cù, khéo léo và tài hoa, gửi gắm tình cảm của người phụ nữ Ê Đê.

Với những khung dệt đơn sơ mộc mạc, họ đã khắc họa trên nền vải những họa tiết gần gũi với đời sống, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Bà H’Yam Bkrông, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã Dệt thổ cẩm Tơng Bông, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk cho biết: Hoa văn trang trí trên vải là những đường nét, họa tiết chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống, thiên nhiên, với núi rừng như hoa lá, cây cối, muôn thú như con chuồn chuồn, rùa hay thằn lằn,… phản ánh cảnh sinh hoạt nghệ thuật, tôn giáo, tín ngưỡng, thể hiện niềm tin cuộc sống, sự hài hòa, gần gũi với thiên nhiên, nương rẫy, núi rừng.

Khung dệt của người Ê Đê là kiểu khung dệt buộc lưng, dùng kỹ thuật đan luồn sợi. Để tạo hình hoa văn, người dệt sẽ thiết kế bố cục, kích cỡ họa tiết từ khi bắt đầu lên khung, nhặt sợi. Mỗi loại hoa văn có số sợi dọc, sợi ngang, cách nâng và hạ sợi khác nhau, khi dệt sẽ tạo thành các dải họa tiết nối tiếp nhau chạy dài theo chiều dọc khổ vải.

Trong quá trình xếp sợi, người dệt sẽ phối mầu để khi dệt có những dải hoa văn nổi bật, tạo điểm nhấn cho trang phục. Dải hoa văn thường chiếm diện tích từ một phần tư đến một phần ba bề mặt tấm thổ cẩm, được cách điệu dưới dạng hình học chạy dài liên tục suốt chiều dài vải.

Ngoài ra, còn có các loại đường thẳng, đường dích dắc… nằm song song theo dải hoa văn. Tùy vào mỗi loại trang phục, người Ê Đê sẽ có cách trang trí và sắp xếp hoa văn khác nhau giữa nam và nữ, giữa trang phục hằng ngày và trong các dịp lễ. Hoa văn trên trang phục còn thể hiện sự giàu có và quyền uy của người mặc.

Người Ê Đê có kỹ thuật Kteh - kỹ thuật thủ công, kết hợp sợi chỉ mầu tạo hoa văn xếp cùng hạt cườm hoặc hạt bo bo thành những dải hoa văn xít nhau, dệt sát phần biên gấu áo hoặc chân khố, chân váy. Kteh được xem là đỉnh cao của nghệ thuật trang trí hoa văn trên trang phục thổ cẩm, chỉ có trên trang phục của những gia đình khá giả hoặc lễ phục.

Để dệt được một tấm thổ cẩm làm váy, áo, khố, mền..., người phụ nữ Ê Đê phải mất một thời gian khoảng ba đến bốn tháng, thậm chí nhiều hơn tùy thuộc vào kích thước và các hoa văn của tấm vải. Những sản phẩm đẹp, độc đáo có thể trao đổi với giá trị bằng một con lợn, thậm chí là trâu, bò…

Những năm gần đây, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp, các ngành ở địa phương, văn hóa truyền thống của dân tộc được chú trọng bảo tồn và phát huy, đặc biệt nghề dệt thổ cẩm đang có xu hướng phát triển và đổi mới về mẫu mã, mầu sắc, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Dù ngành may mặc, thời trang phát triển mạnh mẽ và tác động sâu rộng, nhưng sự yêu thích văn hóa truyền thống của chính thế hệ trẻ người Ê Đê đã góp phần bảo tồn và phát triển nghề dệt truyền thống của dân tộc mình.

Theo NGUYỄN HOÀI BÃO và TRẦN HẰNG (NDO)

nhandan.vn Xem link nguồn

Có thể bạn quan tâm

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

null