Nghệ thuật trang trí trên thổ cẩm của người Ê Đê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Hầu hết đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên đều có nghề dệt thổ cẩm, nhưng nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Ê Đê có nét độc đáo và riêng biệt, chứa đựng những giá trị nghệ thuật, lịch sử, văn hóa sâu sắc.

Người phụ nữ Ê Đê bên khung dệt vải thổ cẩm.
Người phụ nữ Ê Đê bên khung dệt vải thổ cẩm.

Từ bao đời nay, dệt thổ cẩm là nghề thủ công truyền thống, gắn liền với đời sống vật chất, tinh thần của người Ê Đê. Về các buôn làng của người Ê Đê ở Tây Nguyên, hình ảnh người phụ nữ ngày đêm miệt mài bên khung cửi trong các ngôi nhà dài để tạo ra những tấm thổ cẩm với nhiều hoa văn, họa tiết độc đáo đã trở thành nét đẹp văn hóa giữa đại ngàn.

So với thổ cẩm của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên thì thổ cẩm của người Ê Đê mang đặc trưng riêng. Do chế độ mẫu hệ nên mỗi sản phẩm thổ cẩm đều thể hiện sự cần cù, khéo léo và tài hoa, gửi gắm tình cảm của người phụ nữ Ê Đê.

Với những khung dệt đơn sơ mộc mạc, họ đã khắc họa trên nền vải những họa tiết gần gũi với đời sống, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Bà H’Yam Bkrông, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Hợp tác xã Dệt thổ cẩm Tơng Bông, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk cho biết: Hoa văn trang trí trên vải là những đường nét, họa tiết chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống, thiên nhiên, với núi rừng như hoa lá, cây cối, muôn thú như con chuồn chuồn, rùa hay thằn lằn,… phản ánh cảnh sinh hoạt nghệ thuật, tôn giáo, tín ngưỡng, thể hiện niềm tin cuộc sống, sự hài hòa, gần gũi với thiên nhiên, nương rẫy, núi rừng.

Khung dệt của người Ê Đê là kiểu khung dệt buộc lưng, dùng kỹ thuật đan luồn sợi. Để tạo hình hoa văn, người dệt sẽ thiết kế bố cục, kích cỡ họa tiết từ khi bắt đầu lên khung, nhặt sợi. Mỗi loại hoa văn có số sợi dọc, sợi ngang, cách nâng và hạ sợi khác nhau, khi dệt sẽ tạo thành các dải họa tiết nối tiếp nhau chạy dài theo chiều dọc khổ vải.

Trong quá trình xếp sợi, người dệt sẽ phối mầu để khi dệt có những dải hoa văn nổi bật, tạo điểm nhấn cho trang phục. Dải hoa văn thường chiếm diện tích từ một phần tư đến một phần ba bề mặt tấm thổ cẩm, được cách điệu dưới dạng hình học chạy dài liên tục suốt chiều dài vải.

Ngoài ra, còn có các loại đường thẳng, đường dích dắc… nằm song song theo dải hoa văn. Tùy vào mỗi loại trang phục, người Ê Đê sẽ có cách trang trí và sắp xếp hoa văn khác nhau giữa nam và nữ, giữa trang phục hằng ngày và trong các dịp lễ. Hoa văn trên trang phục còn thể hiện sự giàu có và quyền uy của người mặc.

Người Ê Đê có kỹ thuật Kteh - kỹ thuật thủ công, kết hợp sợi chỉ mầu tạo hoa văn xếp cùng hạt cườm hoặc hạt bo bo thành những dải hoa văn xít nhau, dệt sát phần biên gấu áo hoặc chân khố, chân váy. Kteh được xem là đỉnh cao của nghệ thuật trang trí hoa văn trên trang phục thổ cẩm, chỉ có trên trang phục của những gia đình khá giả hoặc lễ phục.

Để dệt được một tấm thổ cẩm làm váy, áo, khố, mền..., người phụ nữ Ê Đê phải mất một thời gian khoảng ba đến bốn tháng, thậm chí nhiều hơn tùy thuộc vào kích thước và các hoa văn của tấm vải. Những sản phẩm đẹp, độc đáo có thể trao đổi với giá trị bằng một con lợn, thậm chí là trâu, bò…

Những năm gần đây, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp, các ngành ở địa phương, văn hóa truyền thống của dân tộc được chú trọng bảo tồn và phát huy, đặc biệt nghề dệt thổ cẩm đang có xu hướng phát triển và đổi mới về mẫu mã, mầu sắc, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Dù ngành may mặc, thời trang phát triển mạnh mẽ và tác động sâu rộng, nhưng sự yêu thích văn hóa truyền thống của chính thế hệ trẻ người Ê Đê đã góp phần bảo tồn và phát triển nghề dệt truyền thống của dân tộc mình.

Theo NGUYỄN HOÀI BÃO và TRẦN HẰNG (NDO)

nhandan.vn Xem link nguồn

Có thể bạn quan tâm

Trở về nẻo thiện

Trở về nẻo thiện

Hiểu được không nơi nào bằng, yên bình như buôn làng, những già làng, người có uy tín ở Gia Lai kiên trì đêm ngày vận động, giải thích cho người dân không nghe theo lời dụ dỗ của “Tin lành Đê Ga”.

Căn nhà của bà Đào bị đổ sập hoàn toàn trước cơn lũ dữ.

Những phận người ở rốn lũ Tuy Phước

(GLO)- Chỉ trong vòng nửa tháng, người dân vùng rốn lũ Tuy Phước phải gồng mình gánh chịu 2 đợt bão lũ lịch sử. Bên cạnh những căn nhà trơ trọi sau lũ, những phận người trắng tay vẫn cố gắng gượng dậy, với hy vọng được dựng lại mái ấm và cuộc sống yên bình.

Chuyện cổ tích của buôn làng

Chuyện cổ tích của buôn làng

(GLO)- Ở làng Tươl Ktu (xã Đak Đoa), khi nhắc đến vợ chồng bác sĩ Nay Blum - H’Nơn, người dân nơi đây luôn kể về họ như kể lại những câu chuyện cổ tích. Với họ, đôi vợ chồng bác sĩ ấy là quà của Yang tặng cho làng Tươh Ktu.

Chiêu trò “việc nhẹ, lương cao”: Vỏ bọc tội phạm mua bán người - Kỳ cuối: Cùng ngăn chặn tội ác

Chiêu trò “việc nhẹ, lương cao”: Vỏ bọc tội phạm mua bán người - Kỳ cuối: Cùng ngăn chặn tội ác

(GLO)- Các cơ quan chức năng, nhất là ngành Công an, chính quyền địa phương là lực lượng chủ công trong phòng, chống mua bán người. Tuy nhiên, toàn xã hội cũng phải cùng vào cuộc và quan trọng nhất là mỗi cá nhân phải chủ động bảo vệ mình bằng cách nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật.

Một góc trung tâm xã Kon Chiêng.

Đánh thức Kon Chiêng

(GLO)- Từ quốc lộ 19 rẽ vào tỉnh lộ 666 khoảng 40 km thì đến xã Kon Chiêng. Hai bên đường là những triền mía xanh mát, thấp thoáng những mái nhà sàn trong không gian xanh thẳm của núi rừng, gợi về một Kon Chiêng đang vươn mình đổi thay.

Những chiếc bè nuôi thủy sản của ngư dân bị sóng đánh vỡ tan, trôi dạt ven biển.

Xác xơ làng chài sau cơn bão dữ...

(GLO)-Sau cơn bão dữ Kalmaegi (bão số 13), những làng chài vốn yên bình, đầy sinh khí bỗng chốc trở nên xác xơ, trơ trọi và ngổn ngang chỉ sau vài giờ bão quét qua. Cảnh quan rồi sẽ dần hồi phục, nhưng những mất mát, tổn thất vẫn sẽ đè trĩu trên đôi vai người dân ven biển rất lâu nữa...

Cảnh hoang tàn, đổ nát ở làng chài Nhơn Lý, Gia Lai. Ảnh: Đức Nhật

Gượng dậy sau bão

Bão Kalmaegi (bão số 13) đã tan, trên dải đất ven biển Gia Lai, Đắk Lắk, người dân lặng lẽ nhặt lại từng tấm tôn, viên ngói, gom góp chút bình yên từ đống hoang tàn.

Giữa tầng mây giữ trời

Giữa tầng mây giữ trời

(GLO)- Đỉnh Hàm Rồng cao hơn 1.000 m so với mực nước biển. Sườn núi sương mờ bao phủ này là nơi cán bộ, chiến sĩ Đài Quan sát thuộc Đại đội Thông tin (Phòng Tham mưu, Lữ đoàn Pháo phòng không 234, Quân đoàn 34) đồn trú.

Sống chậm với đĩa than trong thời đại số - Kỳ 1: Sự hồi sinh của dòng đĩa Vinyl

Sống chậm với đĩa than trong thời đại số - Kỳ 1: Sự hồi sinh của dòng đĩa Vinyl

Trong thời đại mà một thiết bị đeo tay có thể chứa đến 60 triệu bài hát, việc lựa chọn nghe nhạc từ một chiếc đĩa than tưởng như là lỗi thời. Nhưng thực tế, đó lại là biểu hiện của một xu thế tìm lại sự nguyên bản, chậm rãi và thật lòng trong trải nghiệm thưởng thức.

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Sợi tơ mong manh kết nối trăm năm

Khi nói đến sưu tầm đồ cổ ở Việt Nam, người ta thường nghe tới đồ gốm, sành sứ, hay đồ gỗ… chứ ít ai biết đến những món đồ vải mà qua đó thể hiện tay nghề thêu huy hoàng, vang danh thế giới của người Việt hàng trăm năm trước.

Người lưu giữ hàng trăm “báu vật” Chư A Thai

Người lưu giữ hàng trăm “báu vật” Chư A Thai

(GLO)- Ở xã Chư A Thai (tỉnh Gia Lai), có một người đàn ông gắn bó cả cuộc đời với những “ký ức triệu năm” còn sót lại dưới lòng đất. Gần 25 năm qua, ông Rcom Sin đã lặng lẽ sưu tầm và trân trọng gìn giữ rất nhiều khối gỗ hóa thạch kết tinh của đất trời.

null