"Họa mi Tây Nguyên"

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Không có gì bất ngờ khi Đại tá, giảng viên thanh nhạc Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội Rơ Chăm Phiang được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) lần này (tháng 8-2019). Với bảng thành tích cùng đóng góp của chị trong âm nhạc, nhiều người cứ tưởng Rơ Chăm Phiang đã đón nhận danh hiệu cao quý ấy từ lâu.
Đại tá, NSND Rơ Chăm Phiang chia sẻ: Mặc dù được phong tặng danh hiệu NSND khi tuổi không còn trẻ, song chị vẫn cảm thấy vui vẻ, phấn khởi. Lý do thật giản dị: “Trước đây, nhiều người cứ tưởng tôi đã là NSND nên họ giới thiệu tôi là NSND Rơ Chăm Phiang, khiến tôi rất ngượng. Bây giờ đã “chính danh” nên tôi vui và tự tin”. Đồng nghiệp và học trò cũng mừng cho chị. Vinh dự này đã tiếp thêm sức mạnh để chị bước tiếp sau những thăng trầm trong cuộc sống.
Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang. Ảnh: N.H.D
Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang. Ảnh: N.H.D
Một giọng hát tuyệt vời, hiếm có
Đại tá, NSND Rơ Chăm Phiang sinh năm 1960 tại xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ. Như bao cô gái ở làng, chị thường đi hái măng rừng, mỗi khi hái măng lại cất giọng hát. Tiếng hát vang vọng núi rừng. “Ngày ấy, rừng núi còn hoang sơ lắm. Tôi ngạc nhiên chẳng hiểu vì sao giọng của mình lại vang đến thế”-chị nhớ lại.
Từ nhỏ, Rơ Chăm Phiang đã là hạt nhân của phong trào văn nghệ thiếu nhi địa phương. Năm 1977, Đoàn Nghệ thuật Quân đội vào Gia Lai tuyển sinh, Rơ Chăm Phiang may mắn lọt vào mắt xanh của Mộ Lan-một giảng viên được đào tạo bài bản về âm nhạc thính phòng tại Nhạc viện Tchaikovsky. Giảng viên Mộ Lan ngạc nhiên vì sao cô gái đen nhẻm, bé nhỏ lại sở hữu giọng hát đẹp đến lạ kỳ! 17 tuổi, “họa mi Tây Nguyên” tạm biệt quê hương ra thủ đô học tập. Giọng hát của chị bắt đầu được rèn giũa bài bản với 8 năm học thanh nhạc. Chị vừa học, vừa đi biểu diễn.
Trên chặng đường ca hát của mình, Rơ Chăm Phiang đã đặt chân đến mọi miền Tổ quốc, từng hát cho các chiến sĩ Trường Sa, sang Campuchia biểu diễn trong những năm chiến tranh… Chị cũng là ca sĩ Việt Nam gặt hái nhiều giải thưởng quốc tế: giải ba cuộc thi hát thính phòng “Hoa cẩm chướng đỏ” ở Nga năm 1983; giải nhất cuộc thi âm nhạc mùa thu ở Triều Tiên năm 1990; giải nhất liên hoan “Giọng hát vàng ASEAN” năm 1996. Trong nước, chị từng “ẵm” 9 giải thưởng khác nhau, trong đó có cả huy chương vàng toàn quốc.
Tiếng hát Rơ Chăm Phiang không chỉ làm say đắm người yêu nhạc trong nước mà còn chinh phục khán giả nước ngoài khó tính. Một lần biểu diễn ở Nhà hát Lớn (Hà Nội), chị hát một nhạc phẩm của Mozart có kỹ thuật khó. Ở hàng ghế khán giả có vị tùy viên của sứ quán Thụy Điển khi ấy mới sang Việt Nam được 6 tháng, ông ngỡ ngàng bởi lần lần đầu tiên nghe một người Việt Nam hát opera ra chất. Ông hỏi phiên dịch: Cô ca sĩ quê ở đâu, đã được đào tạo ở nước ngoài chưa? Được phiên dịch cung cấp thông tin Rơ Chăm Phiang là ca sĩ người dân tộc thiểu số, được đào tạo trong nước, ông tùy viên đã tới gặp cô giáo hướng dẫn để hỏi về tình hình học tập của chị. Sau đó, chị nhận được tài trợ du học. Chị chọn Liên Xô (cũ) vì từng qua biểu diễn nhiều lần. Con người nơi ấy vô cùng gần gũi, giản dị. Nhưng trước khi chính thức được đặt chân vào Nhạc viện Tchaikovsky, Rơ Chăm Phiang phải trải qua một cuộc kiểm tra gắt gao trước Ban giám khảo gồm 20 thành viên, trong đó có những giáo sư âm nhạc khó tính. Cuối cùng, nhạc viện danh giá này đã mở cửa chào đón chị.
Vì số tiền tài trợ du học không nhiều, chỉ 10.000 USD nên trong những năm học ở đây chị phải bươn chải bằng cách đi diễn. Có lần, một tốp Việt kiều Mỹ tổ chức lưu diễn ở châu Âu, biết Rơ Chăm Phiang đang học ở Nhạc viện Tchaikovsky nên đã mời chị cùng tham gia. Vì bận học nên chị từ chối lời mời, họ liền đề nghị chị thu giúp chục bài Giáng sinh. Nhờ tiền cát-xê từ thu âm bài hát Giáng sinh mà chị có thể ung dung sống trong nửa năm. Cứ thế, vừa diễn, vừa học, chị tốt nghiệp Nhạc viện Tchaikovsky với tấm bằng loại ưu cùng nhận xét: “Một cô gái có giọng hát tuyệt vời, hiếm có”.
Không muốn rời xa Tổ quốc
Có người nói: Rơ Chăm Phiang giống như “mỏ vàng” chưa được khai thác hết. Ở nước ta, những người theo đuổi dòng nhạc thính phòng chịu thiệt thòi không nhỏ. Họ được đào tạo bài bản, rèn luyện vất vả nhưng thiếu “đất dụng võ”. Rơ Chăm Phiang nhớ những ngày biểu diễn ở Liên Xô (cũ). Khi chị cất tiếng hát, khán giả đứng dậy, có người cuồng nhiệt ném lên sân khấu những đóa cẩm chướng, những đóa hồng. Kết thúc buổi biểu diễn, Rơ Chăm Phiang ra về, người gác cổng nhận ra chị bèn ôm hôn, có tốp thanh niên đến tận ô tô của chị để xin chữ ký. Ở thời sung sức, chị từng nhận được lời mời ở lại nước ngoài hoạt động nghệ thuật. Dù biết ở lại thì dòng nhạc chị theo đuổi được trân trọng hơn, điều kiện sống tốt hơn nhưng Rơ Chăm Phiang không muốn rời xa Tổ quốc.
Không chỉ có sở trường hát thính phòng, “họa mi Tây Nguyên” còn thành công những bản tình ca, dân ca Tây Nguyên. Nghe Rơ Chăm Phiang cất lời: “Tháng ba rừng Tây Nguyên hoa thắm đỏ/Làng buôn vang tiếng chiêng múa hát/Bầy chim muông cất cánh rợp trời” là thấy “gai” người bởi giọng ca vừa trong trẻo, vừa dồi dào bản năng như chính mảnh đất đã sinh ra chị. Chị hát “Bóng cây kơ nia”, “Người lái đò trên sông Pô Kô”, “Cánh chim báo tin vui”… như một chuẩn mực. Khác với nhiều ca sĩ có danh, khi xử lý ca khúc, Rơ Chăm Phiang trung thành với sáng tạo của tác giả. “Tôi giữ nguyên từ những nét luyết nhỏ nhất”-chị nói.
Mấy năm trước, Rơ Chăm Phiang tự bỏ tiền túi đầu tư một album, tập hợp những bài hát tạo nên tên tuổi chị, kèm theo một số bài hát mới. Thời hoàng kim của sự nghiệp đã qua, chị làm album chủ yếu thỏa mãn nhu cầu của bản thân. “Không được hát trên sân khấu thì thu đĩa vậy, cho đã cơn khát”-Rơ Chăm Phiang chuyện trò.
Sinh ra ở Tây Nguyên nhưng mảnh đất chị gắn bó nhiều hơn lại là Hà Nội. Vậy nhưng giọng nói của Rơ Chăm Phiang vẫn mang màu xứ sở. Chị “khai”: “Năm 1975 tôi nói tiếng Kinh vẫn còn ngọng nghịu. Đến năm 1978, tiếp xúc nhiều hơn, tôi nói tiếng Kinh sõi hơn nhưng vẫn sai dấu lung tung”. Tính cách chị bao năm vẫn thế, thật thà, chân chất, bề ngoài có vẻ lạnh lùng nhưng những ai thân thiết với chị đều biết sự ấm áp bên trong. Chị trải lòng: “Tôi không phải người xô bồ, phải hiểu tính cách mới nói chuyện được, tôi không mạnh dạn bắt chuyện với những người xa lạ”.
Nhiều năm qua, Đại tá, NSND Rơ Chăm Phiang dồn tâm sức để đào tạo lớp trẻ. Mơ ước của chị là thực hiện một liveshow Rơ Chăm Phiang và đồng nghiệp. “Đơn giản vậy thôi mà tới giờ vẫn chưa thực hiện được”-nữ NSND trải lòng.
 NÔNG HỒNG DIỆU

Có thể bạn quan tâm

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Mở lối vào thế giới sắc màu

Mở lối vào thế giới sắc màu

(GLO)- Từ nét màu nước chấm phá, mực tàu loang trên giấy dó, đến những dòng thư pháp bay bổng hay gam màu rực rỡ của tranh sáp màu, acrylic - tất cả hòa quyện tại những lớp học vẽ. Mùa hè, những lớp học nhỏ ấy lặng lẽ góp phần vun đắp tâm hồn nghệ thuật cho nhiều bạn trẻ.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

(GLO)- 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai (cũ) hợp nhất là cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển vùng Duyên hải-Tây Nguyên. Cùng với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội…, văn hóa nghệ thuật cũng được công chúng hết sức quan tâm.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

null