Độc đáo Sơmă Kơcham của người Bahnar ở Kông Chro

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ngày 1-4, làng Prăng (xã Đak Tơ Pang, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) rộn ràng tổ chức Sơmă Kơcham (lễ cúng sân-PV) với đầy đủ nghi thức của một nghi lễ truyền thống độc đáo, hấp dẫn của người Bahnar ở khu vực phía Đông tỉnh.
Hội đồng già làng thực hiện nghi thức cúng Kơcham trong tiếng cồng chiêng và xoang rộn ràng. Ảnh: Phương Linh

Hội đồng già làng thực hiện nghi thức cúng Kơcham trong tiếng cồng chiêng và xoang rộn ràng. Ảnh: Phương Linh

Trước lễ cúng, hội đồng già làng họp chọn ngày tổ chức lễ, sau đó dân làng sẽ phân công nhiệm vụ. Những ngày này, không ai lên nương rẫy, chỉ làm công việc chung cho làng. Từ già, trẻ, trai, gái, ai cũng được tham gia vào các khâu chuẩn bị cho lễ cúng. Cả trăm người dân tập trung trong sân nhà rông, chia thành nhiều nhóm đảm nhận từng phần việc cụ thể như nấu nướng, dựng cây nêu, cột rượu ghè, chuẩn bị cồng chiêng…

Thanh niên cùng người già cùng chuẩn bị cây nêu cho lễ cúng. Ảnh: Phương Linh

Thanh niên cùng người già cùng chuẩn bị cây nêu cho lễ cúng. Ảnh: Phương Linh

Anh Henh khéo léo đan bện dây cúng để trang trí cây nêu. Ảnh: Phương Linh

Anh Henh khéo léo đan bện dây cúng để trang trí cây nêu. Ảnh: Phương Linh

Theo dân làng, “sơmă” tiếng Bahnar nghĩa là lễ cúng, “kơcham” là cái sân. Sơmă Kơcham là lễ cúng sân. Mỗi năm, người Bahnar ở làng Prăng sẽ tổ chức lễ cúng bên trong nhà rông và sân nhà rông. Đây là hai nghi thức lớn của làng nhằm tưởng nhớ đến những người trong làng đã mất cũng như cầu nguyện Yàng sẽ cho bà con một năm khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ cúng sân còn có ý nghĩa bảo vệ cảnh quan môi trường, giữ gìn nguồn nước sạch cho dân làng.

Thanh niên làng Prăng trang trí cho cây nêu. Ảnh: Phương Linh

Thanh niên làng Prăng trang trí cho cây nêu. Ảnh: Phương Linh

Khi những phần thịt được nấu chín, chị em phụ nữ bắt tay dọn dẹp sạch sẽ khoảng sân. 2 cây nêu được dựng ngay trước công trình nước sạch cũng nằm trong sân nhà rông. Bà con bắt đầu đem những ghè rượu đã được ủ thơm nức đến góp lễ, nối thành một hàng dài. 2 ghè rượu to được buộc dưới chân mỗi cây nêu. 2 xiên thịt nướng, 4 nồi thịt hầm cũng được bày biện xung quanh. Xong đâu đấy, hội đồng già làng gồm 9 thành viên đứng xung quanh cây nêu, chuẩn bị nghi thức cúng. Đội cồng chiêng “nhí” và thanh niên cũng vào hàng ngũ chỉnh tề.

Hội đồng già làng bắt đầu thực hiện nghi lễ cúng trước đàn tế. Ảnh: Phương Linh

Hội đồng già làng bắt đầu thực hiện nghi lễ cúng trước đàn tế. Ảnh: Phương Linh

Khi các già làng bắt đầu đọc bài cúng cũng là lúc tiếng trống, chiêng nổi lên rộn rã, âm vang. 5 già sẽ đảm nhận nhiệm vụ dâng lễ cúng lên Yàng, 4 già còn lại sẽ khấn nguyện, mời lễ những người đã khuất. Trong lúc đó, đội chiêng và đội xoang diễn tấu xung quanh sân của nhà rông.

Đội cồng chiêng "nhí" làng Prăng biểu diễn xung quanh sân nhà rông. Ảnh: Phương Linh

Đội cồng chiêng "nhí" làng Prăng biểu diễn xung quanh sân nhà rông. Ảnh: Phương Linh

Lễ cúng kết thúc, hội đồng già làng cùng nhấp những ngụm rượu đầu tiên trong hàng dài ghè mà dân làng đem đến góp lễ. Theo sau, bà con cũng thực hiện nghi thức tương tự, mang theo ước vọng về một năm mới, mùa vụ mới thuận lợi, an lành. Mỗi hộ dân còn được chia một xâu thịt heo từ lễ cúng đem về để lấy may. Phần hội lúc này mới bắt đầu và kéo dài đến hết ngày hôm sau.

Dân làng Prăng cùng nhau thưởng thức rượu ghè sau khi kết thúc nghi lễ cúng tế. Ảnh: Phương Linh

Dân làng Prăng cùng nhau thưởng thức rượu ghè sau khi kết thúc nghi lễ cúng tế. Ảnh: Phương Linh

Buổi tối, bà con cùng nhau đánh chiêng, múa xoang và hát dân ca mãi đến khi ánh trăng tàn… Sau lễ cúng này, bà con trong làng yên tâm lên rẫy, sẵn sàng cho một mùa vụ mới mang theo niềm tin no ấm, đủ đầy.

Cô bé Đinh Thị Đin say sưa hòa điệu xoang. Ảnh: Phương Linh
Cô bé Đinh Thị Đin say sưa hòa điệu xoang. Ảnh: Phương Linh
Cậu bé Đinh Minh đảm nhận vai trò pơtual trong đội cồng chiêng biểu diễn tại lễ cúng. Ảnh: Phương Linh

Cậu bé Đinh Minh đảm nhận vai trò pơtual trong đội cồng chiêng biểu diễn tại lễ cúng. Ảnh: Phương Linh

Làng Prăng có 119 hộ, trong đó có 113 hộ người Bahnar. Ngoài lễ cúng trong và ngoài nhà rông, cứ 2 năm một lần, làng tổ chức đâm trâu. Ngoài ra, trong mỗi gia đình, dòng họ cũng còn gìn giữ một số lễ cúng khác như pơ thi, cúng trăng…

Sơmă Kơcham được tổ chức trong khoảng sân rộng rãi của nhà rông. Ảnh: Phương Linh
Sơmă Kơcham được tổ chức trong khoảng sân rộng rãi của nhà rông. Ảnh: Phương Linh
Đội xoang nữ của làng Prăng trong trang phục truyền thống đẹp mắt và điệu xoang uyển chuyển, nhịp nhàng. Ảnh: Phương Linh
Đội xoang nữ của làng Prăng trong trang phục truyền thống đẹp mắt và điệu xoang uyển chuyển, nhịp nhàng. Ảnh: Phương Linh

Có thể bạn quan tâm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

(GLO)- Diễn ra trong gần 1 tháng, cuộc thi “Nét đẹp trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số qua ảnh” do Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức đã nhận được 33 tác phẩm dự thi. Mỗi bức ảnh là một thông điệp ý nghĩa mà những người mẫu không chuyên muốn truyền tải đến mọi người.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.