Lâu nay, Huế vốn nổi tiếng cả nước về nghệ thuật chơi diều bởi nét tài hoa, tinh tế. Nhưng có tận mắt nhìn thấy những cánh diều chao liệng trên bầu trời cố đô mới hiểu vì sao Huế dẫn đầu về thú chơi tao nhã này.
Hè đến, hầu như không chiều nào Quảng trường Ngọ Môn (TP. Huế) ngớt người, từ trẻ con đến người già. Người ta đến thả diều và hóng mát; có người đưa cả gia đình con cái theo, trải bạt ngồi… ngóng lên trời và không khỏi ngưỡng mộ, xuýt xoa về vẻ rực rỡ, tự do của những cánh diều đang bay chấp chới cùng tài nghệ của những người đã tạo ra chúng.
Những “kiệt tác diều”
Đến Huế, nhất là trong dịp Festival Huế 2010 vừa qua, mới biết diều không chỉ là thú chơi đơn thuần mà còn là đẳng cấp. Không có chỗ cho diều nhựa Trung Quốc (đang bán tràn lan vì giá rẻ và vì vẻ sặc sỡ bắt mắt); mỗi cánh diều ở đây đều là một “công trình nghệ thuật” kỳ công.
 |
| Các nghệ nhân chăm chút cho những cánh diều tại Festival Huế 2010. Ảnh: P.D |
Nhưng long diều mới là niềm tự hào lớn nhất của các nghệ nhân xứ Huế. Diều có chiều dài thân mình đến 70 hoặc 100m được kết bằng lớp lớp những tấm vải tròn căng bằng tre, thường được sơn màu đỏ hoặc cam. Chiếc đầu rồng bệ vệ, uy dũng “lãnh đạo” tấm thân dài miên man đó. Điều mà nhiều du khách thắc mắc là làm cách nào để long diều có thể bay lên với chiếc đầu nặng dễ đến gần cả kí lô như thế? Câu trả lời được nghệ nhân Nguyễn Văn Cư, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Diều Huế, “bật mí”: Thả diều rồng phải chờ những ngày gió lớn; khi thả thì phải có 2-3 người hỗ trợ, kế đó thả phần đuôi trước, khi phần đuôi bay lên được thì sẽ kéo phần đầu bay theo sau. Và khi long diều “tung hoành” ngang dọc trên bầu trời thì những loại diều khác phải mau mau tránh ra xa kẻo mang họa vì… vướng dây.
Các nghệ nhân xứ Huế còn tự hào vì những “kiệt tác diều” khác liên quan đến chuyện cổ tích hoặc giai thoại như: Đại bàng cắp công chúa, Chèo bẻo đánh quạ. Những cánh diều không chỉ thỏa sức bay mà còn “kể lại” một câu chuyện thông qua tài nghệ điều khiển của người chơi ở bên dưới. Chính vì thế, nhiều người ví thú chơi diều của Huế là nghệ thuật múa rối trên không. Chưa hết, nếu du khách thấy cảnh tượng hàng chục con diều cánh cung rực rỡ với những chiếc đuôi tha thướt cùng bay lượn nhịp nhàng trên 1 trục như trong một bài múa đồng diễn thì cũng đừng vội ngạc nhiên: Đó chính là diều phướn.
 |
| Long diều- niềm tự hào của các nghệ nhân xứ Huế. Ảnh: P.D |
Nghệ nhân Nguyễn Văn Cư kể lại: Không ai biết nghệ thuật chơi diều Huế có từ khi nào, nhưng ngay cả trong chiến tranh Huế vẫn giữ được môn nghệ thuật đi lên từ trò chơi dân gian này. Năm 1973, ở Huế có phong trào chơi diều mang tên Cầu Phong (sau này đổi tên thành Hội Thừa Phong) với 10 thành viên, nhưng hội này chỉ duy trì được 2 năm sau đó. Mãi cho đến năm 1983, các nghệ nhân tâm huyết mới có cơ hội tập hợp lại và ra mắt Câu lạc bộ diều Huế và tiếp tục hoạt động cho đến nay.
Hiện Câu lạc bộ diều Huế có hơn 20 hội viên tuổi đời từ 14 đến 60; tất cả những ai mê nghệ thuật diều Huế đều có thể tham gia học miễn phí. Bằng cách đó, hàng chục năm nay diều Huế vẫn giữ được truyền thống và ngày càng được nâng cánh bay, vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Năm 1992 là mốc thời gian đáng nhớ đánh dấu sự kiện lần đầu tiên các nghệ nhân Huế được mời trình diễn nghệ thuật thả diều tại Liên hoan Văn hóa Pháp- Việt; năm 1994, Hiệp hội Diều Quốc tế đã kịp nghe tiếng và mời các nghệ nhân Huế tham dự Liên hoan Diều Quốc tế Diepe (Pháp), tiếp đó là liên tiếp các lời mời biểu diễn tại Canada, Pháp, Thái Lan… Bằng sự sáng tạo và nghệ thuật trình diễn độc đáo, Chủ nhiệm Câu lạc bộ diều Huế lúc bấy giờ là ông Nguyễn Văn Bê và anh trai là Nguyễn Văn Hy đã được kết nạp chính thức làm thành viên của Hiệp hội Diều Quốc tế.
 |
| Diều phướn dài tít tắp đồng diễn trên nền trời. Ảnh: P.D |
Sự tưởng tượng phong phú, khả năng sáng tạo tuyệt vời, nghệ thuật trình diễn độc đáo của các nghệ nhân xứ Huế đã giúp diều Huế trở thành điểm nhấn văn hóa không chỉ của đất cố đô mà còn của Việt Nam; đưa du khách và người thưởng ngoạn đến một chân trời khác của sự ngơi nghỉ và tự do.
Phương Duyên
