Ở Gia Lai, từ năm 2016, 7 nghệ nhân làng Leng (xã Tơ Tung, huyện Kbang) đã tiên phong đến sinh hoạt tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam, đem những gì đặc sắc nhất trong văn hóa của dân tộc mình giới thiệu với du khách gần xa. Họ trở thành động lực để cộng đồng các dân tộc khác trong tỉnh cũng mong ngóng ngày được đến Đồng Mô để tham gia các hoạt động trong “ngôi nhà chung”.
Năm 2020, 22 nghệ nhân Jrai tại buôn Broăi (xã Ia Broăi, huyện Ia Pa) cũng đã đến Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam và tham gia nhiều hoạt động đặc sắc. Lần lượt năm 2022, 2023, các nghệ nhân người Jrai của xã Ia Rmok (huyện Krông Pa) luân phiên đến sinh sống và giao lưu tại đây.
 |
| Đội chiêng nữ làng Leng (xã Tơ Tung, huyện Kbang) biểu diễn trong chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm” tại khuôn viên Quảng trường Đại Đoàn Kết (TP. Pleiku). Ảnh: H.N |
Xác định đến sinh hoạt tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam cùng với cộng đồng các dân tộc trong cả nước không chỉ đơn thuần là để phục vụ du khách, lan tỏa vẻ đẹp văn hóa truyền thống mà đây cũng là dịp để các dân tộc thể hiện niềm tự hào, nét đặc sắc riêng có được gìn giữ qua bao đời. Vì vậy, mỗi nghệ nhân được chọn đều nỗ lực luyện tập, chuẩn bị kỹ lưỡng đạo cụ cho việc phục dựng các nghi lễ, trình diễn cồng chiêng, hòa tấu nhạc cụ, đan lát, tạc tượng hay dệt vải… Họ hiểu rằng, mình đang đại diện cho cả một cộng đồng để trình diễn trước rất nhiều bạn bè, du khách trong nước và quốc tế. Nét đẹp văn hóa của buôn làng, dân tộc mình có thu hút được sự quan tâm, thích thú và nổi bật hay không đều phụ thuộc vào năng lực của những người đại diện này.
Chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-Thưởng thức và trải nghiệm” được Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức từ năm 2022 tại khuôn viên Quảng trường Đại Đoàn Kết, TP. Pleiku. Với sự nỗ lực của đội ngũ những người làm văn hóa, hoạt động này ngày càng đi vào nền nếp, quy củ. Mỗi tối thứ bảy hàng tuần, luân phiên các đội nghệ nhân Bahnar, Jrai ở các địa phương trong tỉnh tập trung về đây trình diễn cồng chiêng, hòa tấu nhạc cụ, hát dân ca.
Trong khoảng không gian mở, nghệ nhân, người dân và du khách cùng nắm tay, chìm đắm trong vòng xoang nối dài, tiếng cồng chiêng ngân vang. Sức lan tỏa của chương trình càng khiến cho đội ngũ nghệ nhân ở các ngôi làng ngày càng háo hức, mong chờ đến lượt được tham gia biểu diễn. Thù lao mỗi đêm diễn chỉ là một yếu tố rất nhỏ, điều khiến họ nhiệt tình tham gia một hoạt động trải nghiệm bất kể điều kiện thời tiết thế nào, khoảng cách địa lý ra sao chính là tình yêu với văn hóa truyền thống. Và, hơn hết là niềm khao khát muốn thể hiện bản sắc dân tộc. Tiếng vỗ tay tán thưởng của khán giả trong mỗi đêm diễn đã tiếp thêm động lực để sợi dây văn hóa tiếp tục được trao truyền, kết nối.
Từ sự thành công của “Cồng chiêng cuối tuần”, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tiếp tục tổ chức chương trình “Sắc màu văn hóa Gia Lai” vào sáng chủ nhật hàng tuần. Mỗi tuần, Ban tổ chức chương trình mời 1 đoàn nghệ nhân tham gia trình diễn sắc màu văn hóa của dân tộc mình. Các nghệ nhân tái hiện không gian sinh hoạt hàng ngày như: đan lát, dệt vải, tạc tượng, giã gạo, hát kể sử thi, biểu diễn dân ca, dân vũ, nhạc cụ dân tộc…; tái hiện không gian sinh hoạt lễ hội; tổ chức các trò chơi dân gian như: đi cà kheo, bắn nỏ, kéo co, nhảy sạp, ném còn, bập bênh...; chế biến ẩm thực và thưởng thức các món ăn truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số.
 |
| Không gian thực hành văn hóa thường xuyên được tổ chức giúp người dân trong các buôn, làng thêm cơ hội để tập luyện, trình diễn những gì đặc sắc nhất của cộng đồng đến với du khách gần xa. Ảnh: Phương Vi |
Sự quan tâm của các ngành, địa phương trong việc đưa di sản văn hóa đến gần với người dân và du khách không chỉ giúp ngành du lịch khởi sắc mà còn tạo nên chất kích thích cho đội ngũ nghệ nhân trong các buôn, làng. Nói như ông Nguyễn Quang Tuệ-Trưởng phòng Quản lý văn hóa (Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch), đó chính là “chất xúc tác cho cộng đồng”, khơi dậy mạnh mẽ niềm tự hào, tình yêu và có cả sự cạnh tranh lành mạnh về văn hóa, từ đó mỗi chủ nhân của di sản sẽ nỗ lực hơn trong gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.
Có thể thấy, từ các không gian thực hành văn hóa thường xuyên được triển khai, các cộng đồng dân tộc thiểu số trong tỉnh cũng rộn ràng, náo nức theo. Thay vì trước đây, mỗi năm chỉ đến khi hoàn tất mùa vụ gieo trồng, buôn làng mới rộn ràng vào hội thì nay, làng này nối tiếp buôn kia, đem không khí lễ hội đi trình diễn, phục vụ người dân và du khách quanh năm. Niềm yêu thích, tự hào với văn hóa truyền thống cũng vì thế liên tục được bồi đắp, nối dài và ngày thêm lan tỏa.
