Bảo tồn văn hóa cồng chiêng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Tỉnh Kon Tum có hơn 40 thành phần dân tộc; trong đó, có 7 DTTS tại chỗ là Xơ Đăng, Ba Na, Gia Rai, Giẻ-Triêng, Hrê, Brâu và Rơ Măm. Với đồng bào DTTS, cồng chiêng và múa xoang là hoạt động không thể thiếu trong đời sống tinh thần mỗi khi cộng đồng bước vào lễ hội. Nét văn hóa này cũng đã và đang được đồng bào DTTS bảo tồn, gìn giữ, phát huy.

Ông Phan Văn Hoàng- Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) cho biết: Để bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng, thời gian qua, ngành VH,TT&DL phối hợp các cấp chính quyền triển khai công tác điều tra, sưu tầm, ghi chép được 145 bài cồng chiêng và thống kê được 2.134 bộ cồng chiêng của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh.

Cùng với đó, bằng nguồn ngân sách Nhà nước, tỉnh đã hỗ trợ 40 bộ cồng chiêng; trong đó có 35 bộ cho các làng đồng bào DTTS không có cồng chiêng, 5 bộ cho các trường học. Ngoài ra, các cấp chính quyền địa phương vận động nhân dân đóng góp kinh phí để mua bộ cồng chiêng như xã Đăk Pxi, Ngọc Wang (huyện Đăk Hà) vận động 100% các làng đồng bào DTTS tự đóng góp kinh phí để mua bộ cồng chiêng của làng. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 502/622 làng đồng bào DTTS có cồng chiêng, tăng 259 làng so với năm 2015. Đây là một tín hiệu khả quan về sự nỗ lực chung tay của toàn xã hội trong công tác bảo tồn, phát huy di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trên địa bàn tỉnh.


 

 Lễ khánh thành nhà rông văn hóa làng Kon Tum Kơ Nâm (thành phố Kon Tum). Ảnh: QĐ
Lễ khánh thành nhà rông văn hóa làng Kon Tum Kơ Nâm (thành phố Kon Tum). Ảnh: QĐ


Hiện nay, toàn tỉnh có 74 nghệ nhân có những đóng góp tiêu biểu, xuất sắc trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống được Chủ tịch nước vinh danh, phong tặng danh hiệu Nhà nước “Nghệ nhân ưu tú”, trong đó có 48 nghệ nhân thuộc loại hình diễn tấu cồng chiêng, xoang.

Để bảo tồn và gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này, thì việc mở lớp truyền dạy cồng chiêng, xoang tại các làng đồng bào DTTS cũng được các cấp, ngành địa phương quan tâm, nhằm truyền lại những kỹ năng, kỹ thuật về diễn tấu cồng chiêng, múa xoang truyền thống trong cộng đồng cho thế hệ trẻ. Từ năm 2016-2021, ngành Văn hóa đã tổ chức 103 lớp truyền dạy; trong đó, tổ chức 99 lớp truyền dạy diễn tấu cồng chiêng, xoang (79 lớp tổ chức tại các làng đồng bào DTTS, 20 lớp tổ chức tại các trường học); 4 lớp về kỹ năng chỉnh âm cồng chiêng (3 lớp cho các nghệ nhân biết diễn tấu cồng chiêng, 1 lớp cho thanh thiếu nhi). Ngoài ra, có hàng chục lớp truyền dạy cồng chiêng, xoang cho thanh thiếu nhi trong làng do các nghệ nhân có tâm huyết với văn hoá truyền thống tự chủ động tổ chức, cũng đã góp phần bảo tồn và phát huy văn hoá cồng chiêng.

Đi đôi với việc trang bị cồng chiêng cho các làng đồng bào DTTS chưa có cồng chiêng, mở các lớp truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ, một việc làm cũng rất quan trọng và cần thiết để phát huy bản sắc văn hoá cồng chiêng là công tác tổ chức phục dựng “Nghi lễ, Lễ hội truyền thống” của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh. Trong giai đoạn 2016-2021, ngành VH,TT&DL đã tổ chức phục dựng 15 nghi lễ, lễ hội truyền thống của đồng bào các DTTS. Trong đó, Sở VH,TT&DL phục dựng 5 nghi lễ, lễ hội: Lễ ăn lúa mới của dân tộc Brâu, Lễ bắc máng nước và Lễ kiêng làng của dân tộc Xơ Đăng - nhóm Xơ Teng, Lễ ăn than (Cha Kchiah) của dân tộc Giẻ-Triêng, Lễ Kâm Bul của dân tộc Gia Rai. Huyện Đăk Glei phục dựng 3 nghi lễ, lễ hội là Lễ hội mừng lúa mới, Lễ máng nước, Lễ tết ăn than (Cha K chiah)). Huyện Đăk Hà phục dựng 4 nghi lễ, lễ hội gồm Lễ hội bắc máng nước của dân tộc Xơ Đăng - nhóm Tơ Dră, Lễ hội nước giọt của dân tộc Ba Na, Lễ xả xui của dân tộc Xơ Đăng - nhóm Tơ Dră, Lễ mừng lúa mới của dân tộc Xơ Đăng - nhóm Tơ Dră. Huyện Sa Thầy phục dựng 1 nghi lễ: Lễ cầu an của dân tộc Ba Na (nhóm Rơ Ngao)) và huyện Ngọc Hồi phục dựng 2 nghi lễ, lễ hội: Lễ hội mừng lúa mới của người Xơ Đăng, Lễ hội Chakchiah của người Giẻ-Triêng.

 

Đến nay, hầu hết các thôn, làng đồng bào DTTS tại chỗ trong tỉnh đều có đội nghệ nhân biết đánh cồng chiêng, múa xoang. Ảnh: QĐ
Đến nay, hầu hết các thôn, làng đồng bào DTTS tại chỗ trong tỉnh đều có đội nghệ nhân biết đánh cồng chiêng, múa xoang. Ảnh: QĐ

Để di sản Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên có điều kiện phát triển, Phòng VH,TT&DL các địa phương quan tâm hỗ trợ về mọi mặt để các làng thành lập các đội văn nghệ, đội cồng chiêng và múa xoang. Nhờ vậy, đến nay hầu hết các thôn, làng đồng bào DTTS tại chỗ đều có đội nghệ nhân biết đánh cồng chiêng, múa xoang. Theo thống kê hiện nay, toàn tỉnh có 534 đội nghệ nhân cồng chiêng, xoang; trong đó, huyện Tu Mơ Rông có 10 đội, huyện Đăk Glei 154 đội, huyện Đăk Hà 80 đội, huyện Đăk Tô 3 đội, huyện Kon Plông 72 đội, huyện Kon Rẫy 44 đội, huyện Sa Thầy 36 đội, huyện Ngọc Hồi 38 đội và thành phố Kon Tum có 97 đội.

Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh đã thành lập 2 Câu lạc bộ văn hóa dân gian của dân tộc Ba Na (nhóm Rơ Ngao) tại làng Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà) và của dân tộc Xơ Đăng (nhóm Tơ Dră) tại làng Kon Klốk, xã Đăk Mar (huyện Đăk Hà). Trong đó, Câu lạc bộ văn hóa dân gian thôn Kon Trang Long Loi được Bộ VH, TT & DL chọn là Câu lạc bộ văn hóa dân gian điểm. Hiện nay, 2 Câu lạc bộ hoạt động hiệu quả, thực hiện tốt công tác truyền dạy, bảo tồn phát huy di sản văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ và là hạt nhân nòng cốt tham gia các sự kiện văn hóa lớn của tỉnh và Trung ương.  

Theo Quang Định (baokontum)

Có thể bạn quan tâm

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Di sản Hán Nôm: Khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

Di sản Hán Nôm khai mở lịch sử văn hóa Gia Lai

(GLO)- Có những trầm tích văn hóa nằm im lìm trong những đạo sắc phong cũ kỹ, tờ khế ước ruộng đất phủ bụi thời gian hay văn tế cổ xưa xướng lên nơi đình làng. Tại Gia Lai, kho báu di sản Hán Nôm ấy đang dần được đánh thức, góp phần khai mở lịch sử văn hóa của vùng đất cao nguyên.

Làng Mông trên cao nguyên

Làng người Mông trên cao nguyên

(GLO)- Tính đến thời điểm này, những hộ gia đình người Mông đã sinh sống được 42 năm trên cao nguyên Gia Lai. Vùng đất mà họ chọn là xã Ya Hội, huyện Đak Pơ. Theo thời gian, dấu ấn người Mông ngày càng in đậm trên mảnh đất này.

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

Tái hiện không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba

(GLO)- Thoát khỏi không gian gò bó trên sân khấu, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa lần thứ III-2025 được tổ chức dưới những bóng cây cổ thụ trong Công viên Phú Túc đã tái hiện một cách chân thực không gian sinh hoạt cộng đồng của cư dân lúa nước vùng hạ lưu sông Ba.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.