 |
Với người Jrai, trữ củi không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc. Ảnh: H.T |
Chúng tôi đến làng Tiêng 2 khi mặt trời đang dần xuống núi. Trước mắt chúng tôi là một khung cảnh thanh bình với những nếp nhà sàn đã nhuốm màu thời gian, bên dưới gầm nhà sàn được quét dọn dẹp sạch sẽ và chất đầy củi khô. Lúc này, các bà, các mẹ đang tất bật chuẩn bị bữa cơm tối cho gia đình.
Nhanh tay rút những cây củi dưới gầm nhà sàn để nhóm lửa nấu cơm, bà Al vui vẻ cho biết: Người Jrai quan niệm rằng, con gái muốn lấy được chồng phải biết làm 3 việc là dệt vải, giã gạo và xếp củi. Bởi vậy, khi còn nhỏ, bà đã được mẹ dạy cho cách làm những công việc này. Hiện nay, khi sức khỏe giảm sút, bà chỉ duy trì việc lên núi lấy củi định kỳ 2 tháng/lần; thời gian còn lại, bà vào các vườn cây của các hộ dân trong làng để xin củi cà phê về trữ.
“Không chỉ là tiêu chí đánh giá sự khéo léo của người phụ nữ, việc trữ củi còn để phục vụ sinh hoạt của gia đình, nhất là những lúc có việc trọng đại như đám cưới, đám tang. Bởi vậy, mỗi khi thấy củi vơi đi, tôi và các con lại mang gùi đi kiếm về chất cho đầy gầm nhà”-bà Al cho hay.
Cách đó không xa, chị Hdyi cũng đang xếp số củi vừa được mang về từ vườn cà phê của gia đình. Khi mới 10 tuổi, chị Hdyi đã theo mẹ lên núi lấy củi. Nhà cách núi Chư Jôr chỉ vài cây số nhưng vì phải đi bộ nên ngay khi mặt trời chưa mọc, chị đã mang gùi lên núi lấy củi cho tới 9 giờ sáng mới về đến nhà. Sau này, đường sá đi lại thuận lợi, chị chỉ mất khoảng hơn 1 tiếng đồng hồ là đã hoàn thành công việc. Tuy nhiên, việc làm này chỉ được chị duy trì khoảng 1 tháng/lần, còn lại, chị tranh thủ kiếm củi từ vườn cây cà phê của gia đình.
“Củi được trữ từ năm này qua năm khác nên phải chặt ngắn, khoảng 50-60 cm và phải xếp làm sao củi len chặt vào nhau, tránh để nhiều kẽ hở lãng phí diện tích và đảm bảo sự gọn gàng, ngăn nắp”-chị Hdyi chia sẻ.
Mặc dù vợ qua đời đã nhiều năm nhưng ông Hyuih vẫn duy trì việc trữ củi và là hộ trữ củi nhiều nhất ở làng Tiêng 2. Ông Hyuih cho biết, việc trữ củi là một trong những tiêu chí đánh giá về sự khéo léo, đảm đang của người phụ nữ Jrai ở làng Tiêng 2. Đồng thời, đây còn là tiêu chí để đánh giá về mức độ kinh tế của gia đình. Nhà nào dưới gầm nhà sàn có nhiều củi và củi được sắp xếp ngăn nắp thì chứng tỏ nhà đó giàu có và phụ nữ của gia đình đó là người siêng năng, khéo léo.
 |
Với người Jrai, trữ củi không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn góp phần gìn giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc. Ảnh: H.T |
Cũng theo ông Hyuih, trước đây, khu vực quanh làng còn là rừng cây rậm rạp nên chỉ cần ra khỏi nhà vài trăm mét là đã có thể kiếm đầy gùi củi mang về. Lúc rảnh rỗi, chị em phụ nữ cũng mang gùi lên núi Chư Jôr để nhặt thêm củi. Sau này, hiểu được tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng, người dân chỉ nhặt nhạnh những nhánh củi khô.
Dẫn chúng tôi dạo một vòng quanh làng, ông Hmyêt-Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Tiêng 2-cho hay: Làng có 185 hộ, trong đó có 178 hộ Jrai. Bên cạnh là tiêu chí đánh giá sự khéo léo, đảm đang của phụ nữ thì việc trữ củi của người Jrai còn có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo tính cố kết cộng đồng.
Khi gia đình có người mất mà không có củi trữ hoặc số củi trữ quá ít thì mỗi hộ trong làng sẽ mang củi đến để giúp chủ nhà. Bởi vậy, dù hiện nay, cuộc sống đã tiện nghi, nhiều hộ đã có bếp gas, bếp điện nhưng hầu như nhà nào cũng duy trì việc trữ củi.
“Điều mừng nhất là những năm gần đây, diện tích cây cà phê của làng mở rộng nên người dân cũng có thêm lượng củi dồi dào từ cây trồng này và ít khi phải lên núi lấy củi. Nhờ đó, việc lấy củi và trữ củi dưới gầm nhà sàn vẫn được duy trì”-ông Hmyêt chia sẻ.
Ông Nguyễn Văn Tuyên-Phó Chủ tịch UBND xã Tân Sơn: “Không chỉ góp phần trong tạo tính cố kết cộng đồng, việc trữ củi còn giúp người phụ nữ Jrai hoàn thiện bản thân, đặc biệt là sự khéo léo trong việc sắp xếp nhà cửa, xây dựng hạnh phúc gia đình”.
