Thương nhớ quạt mo

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Ngày nóng, ngồi trong phòng mát rượi bởi máy điều hòa, nó chợt thấy nhớ và thương sao chiếc quạt mo ngày thơ dại. Chiếc quạt mộc mạc, dân dã ấy đã đưa chị em nó vào giấc ngủ thật ngon trong ngày hè oi ả suốt những năm tháng tuổi thơ.

Hồi nhỏ, nó rất thích được nhìn ông nội làm quạt mo cau. Ngồi xổm bên ông, một tay chống cằm, ngắm nghía tàu cau vừa rụng, vàng sậm, óng ả; rồi chăm chú dõi theo ông đang cẩn thận dùng dao sắc cắt những đường thật đều và gọn để có được chiếc quạt ưng ý. Loáng cái, quạt mo cau đã hoàn thành trong sự hào hứng của nó.

Tuổi thơ của chị em nó gắn liền với dèn dầu và quạt mo cau, bởi hồi ấy, chưa có điện. Không chỉ nhà nó, mà nhà nào ở quê nó cũng có quạt mo cau, vừa dùng để quạt mát, để quạt than nhóm bếp, thậm chí dùng tạo gió để các bà, các mẹ rê lúa…

Cho đến khi có điện rồi, nhiều nhà vẫn còn giữ quạt mo để phòng khi cúp điện, nhất là những nhà có trẻ nhỏ, người già thì càng không thể thiếu.

Ngày trước, nhà nào cũng làm từ 4-5 chiếc quạt mo cau, ở nhà nó cũng có đến 5 chiếc. Mẹ thường đặt chiếc quạt mo ở trên phản, đầu giường, kệ bếp. Khi chị em nó lớn lên một chút, mẹ đặt thêm chiếc quạt mo cau ở ngay góc học tập để đuổi muỗi ngày mưa và quạt mát ngày hè.

Như tên gọi, nguyên liệu để làm quạt là những tàu mo cau già, rụng xuống. Ở quê nó, gần như nhà nào cũng có một hàng cau thẳng tắp trước nhà, theo phong tục trồng trọt quanh vườn nhà "chuối sau, cau trước". Nhà ông nội nó cũng có một hàng cau cực đẹp ở trước sân, luôn sai quả. Những ngày rằm, ông nội thường hái trái cau cùng lá trầu cúng ông, bà.

 

 Hình ảnh chiếc quạt mo luôn gợi lên nhớ thương về tuổi thơ, về gia đình. Ảnh minh họa
Hình ảnh chiếc quạt mo luôn gợi lên nhớ thương về tuổi thơ, về gia đình. Ảnh minh họa


Ngày hè, những bẹ cau bắt đầu già, chuyển từ trắng xanh sang vàng rồi tự rụng. Chiều chiều, chị em nó hay ra nhặt mo cau để mang cho ông cắt thành những chiếc quạt dùng trong gia đình, nếu không hết thì xin ông để kéo ra sân vườn chơi trò kéo mo cau. Mấy chị em nó và cả thằng Tèo, thằng Tí hàng xóm cũng ghiền trò kéo mo cau lắm, luân phiên nhau đứa ngồi lên mo cau, đứa kéo đi khắp sân nhà. Chỉ vậy thôi mà cười vui váng cả xóm.

Làm quạt mo cau nói dễ là vậy, nhưng muốn có một cái quạt đẹp và bền cũng phải khéo léo và đúng “quy trình”. Người lớn ở quê nó ai cũng có thể làm quạt mo cau. Từ ông nội nó rồi sau này đến ba, mẹ nó, ai cũng khéo tay. Thời của ông nội, những chiếc quạt mo cau được làm chăm chút hơn. Sau khi nhặt những chiếc mo cau vừa rụng vào, ông chọn mo cau to nhất, đẹp nhất để làm quạt. Ông thường nói, tàu mo làm quạt tốt nhất là tàu mới lìa khỏi cây, còn tươi nguyên, có bẹ trắng nõn nà.

Sau khi ngắm nghía, ông cắt bỏ đầu lá khô đi, khéo léo, tỉ mẩn cắt tạo hình đến khi ưng ý, sau đó đem đi rửa cho sạch sẽ rồi phơi qua nắng vài ngày rồi đem ép xuống dưới gối giường nằm, cối giã, hoặc bất cứ chỗ nào có sức nặng để chiếc quạt mo phẳng lì, thẳng thớm.

Đến lúc này, quạt mo mới chính thức hoàn thiện. Trông rất đơn giản, mộc mạc như chính tên gọi của nó, nhưng độ dai và độ bền thì phải nói rất tuyệt, có khi xài cả năm cũng không bị hư.

Thích nhất với chị em nó, không chỉ được ngồi nhìn ông làm quạt mà còn được ông đọc cho nghe bài ca dao Thằng Bờm bằng một chất giọng nhấn nhá, hài hước: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò chín trâu/Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu/ Phú ông xin đổi một xâu cá mè/ Bờm rằng Bờm chẳng lấy mè/ Phú ông xin đổi một bè gỗ lim/ Bờm rằng Bờm chẳng lấy lim/ Phú ông xin đổi con chim đồi mồi/ Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi/ Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười".

Trí óc non nớt của nó tha hồ mà tưởng tượng về giá trị của quạt mo. Và nó, với sự đồng tình của chị em mình, ngây thơ mà cho rằng, chiếc quạt mo cau của mình không thua kém gì chiếc quạt của Bờm vậy.

Những buổi trưa hè, bên chiếc võng đong đưa ngoài hiên nhà, mẹ vừa quạt vừa ru chị em nó ngủ. Tiếng ru của mẹ cùng làn gió hiu hiu từ chiếc quạt mo phát ra khiến mắt chị em nó ríu lại lúc nào không biết. Lớn hơn chút, nó lại thay mẹ để ru em. Mỗi khi em cựa mình, nó không quên lấy quạt mo cau quạt nhẹ.

Buổi tối, trời hè vẫn nóng hầm hập. Chị em nó nằm xếp cá mòi trên chiếc chõng tre, mẹ ngồi quạt và ru đến khuya. Khi có điện rồi, mẹ vẫn thường dùng quạt mo cau để quạt cho các em, vì có đứa bị viêm mũi, mẹ sợ nằm quạt điện hay bị đau đầu, đau mũi, đau họng.

Bây giờ, có cháu, mẹ lại dùng quạt mo cau để quạt cho chúng ngủ, mỗi dịp về nghỉ hè. Có lần nó về đúng dịp hè, buổi tối, nhìn mẹ ngồi quạt cho các cháu ngủ mà thấy nhớ sao cái cảnh ngày xưa, mẹ thức trắng đêm quạt cho chị em nó.

Thương mẹ, con gái bật quạt máy, ý muốn để mẹ nghỉ ngơi, nhưng chỉ được ít phút, nghe cháu ho nhẹ mấy tiếng, mẹ lại khẽ tắt máy quạt, ngồi phe phẩy chiếc quạt mo cau trong tay. Lâu lâu thằng bé cựa mình, mẹ vừa quạt, vừa gãi gãi lưng, cháu ngủ càng sâu giấc hơn.

Hôm qua, gọi về cho mẹ qua ứng dụng video call trên zalo, thấy đứa cháu nhỏ đang ráng cầm chiếc quạt mo trên tay, bập bẹ đọc theo lời bà khúc ca dao Thằng Bờm ngày xưa ông nội hay đọc cho chị em nó nghe, mà thấy yêu quá đỗi.

Mấy mươi năm trôi qua, hình ảnh chiếc quạt mo cau vẫn in đậm trong tâm trí, luôn gợi lên nhớ thương về tuổi thơ, về gia đình.

Và về mẹ!

Theo SÔNG CÔN (baokontum)

Có thể bạn quan tâm

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), ngày 21.6, Báo Bình Định tổ chức gặp mặt thân mật các thế hệ người làm báo, các cộng tác viên, thông tín viên và tổng kết, trao giải Cuộc thi viết “Khát vọng người Bình Định: Đột phá - vươn tầm”.

Tự hào được sống đúng đam mê

Tự hào được sống đúng đam mê

Có thẻ hay không có thẻ nhà báo họ vẫn làm báo. Bởi họ luôn có niềm đam mê và mong muốn góp một phần nhỏ bé vào hành trình chuyển động của xã hội bằng ngòi bút, bằng trái tim và bằng đôi mắt luôn đau đáu với hiện thực.

“Kim Toàn - Nhà báo, chiến sĩ”

“Kim Toàn - Nhà báo, chiến sĩ”

Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2025), chiều 15.6, Bảo tàng Báo chí Việt Nam giới thiệu bộ phim tài liệu “Kim Toàn - Nhà báo chiến sĩ”. Bộ phim kể lại một cách chân thực cuộc đời và cống hiến của nhà báo Kim Toàn trong chiến tranh cũng như trong thời kỳ đổi mới.
null