Thương nhớ đường làng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Có nỗi nhớ cứ động thức trong ta mà chẳng rõ nguồn cơn, cũng chẳng biết nhớ để làm gì. Như thể bước chân phía trước đã chùn, thế nên ngoái đầu nhìn lại. Như thể tuổi đời đã sang bên kia chừng dốc cho đêm dài thừa giấc, mộng mị chẳng tròn, nằm nhớ mông lung. Ai đời lại đi nhớ những con đường làng, có lập dị lắm không? Những con đường đất của ngày xưa ấy, có bước chân tuổi thơ hằn lên màu kỷ niệm dù thời gian “vật đổi sao dời”.
 Minh họa: KIM HƯƠNG
Minh họa: KIM HƯƠNG
Nhớ con đường đất hẹp liên xóm, ngoằn ngoèo rắn lượn có khúc cua lọt thỏm giữa những bụi tre gai trơ phơi cụm gốc tre già bạc thếch, mắt tre thao láo chẳng bao giờ chớp mi trông hiền khô như mắt ông Tiên, ông Bụt. Có đoạn chạy ngang qua giữa những mảnh vườn bờ rào cây xanh là hàng dâm bụt, chè tàu, bông bay, ổ tàu… phất phơ cành lá, mỗi năm vài lần cắt tỉa. Có đoạn xuyên qua bãi tha ma nhấp nhô những ngôi mộ đất có cây duối dại im lìm đi qua mưa nắng, tháng ngày. Đường liên xóm trở nên quen thuộc từ bước chân đầu tiên lúc biết đến chơi nhà bạn, mở ra bát ngát chân trời theo mẹ đi chợ làng, chợ xã, đến ngôi trường đầu tiên; dẫn lối ra cánh đồng làng bát ngát; gò bãi rộng rinh ngày chăn trâu cắt cỏ. Đường làng hẹp, mòn vẹt bước chân người, dấu chân gia súc mấp mô lồi lõm. Đường làng luôn hấp dẫn bởi vườn nhà ai kia có chùm quả chín đung đưa lấp ló bên bờ rào thưa, để rồi rỏ dãi đứng nhìn, bàn nhau trộm hái. Có hương dủ dẻ lúc choạng vạng tháng hè rực nóng thả mùi thơm không thể vô tình. Đường làng quen thuộc mà kỳ bí bởi những câu chuyện đậm chất liêu trai nghe lóm từ ai đó quanh ngôi mả Hời, quanh cây duối dại chất đầy những chiếc lò đất nung đã qua sử dụng quanh gốc. Đường làng có mùi đặc trưng của làng: ngai ngái mùi phân trâu bò; nồng thơm mùi rơm rạ phơi khô, sực mùi ẩm mốc bốc lên từ lớp rạ rơm ngập nước mùa mưa lũ; hăng hắc mùi khói đốt lá khô củi mục; ngan ngát nhẹ lành mùi sương đêm theo gió sớm nhẹ loang qua hương đồng hương bãi… Tất cả trở nên ám gợi đến mơ hoặc với những ai lội tìm về cùng ký ức!
Đường làng là những con đường liên thôn, liên xã rộng dài được người làng người xã tạo dựng, đắp bồi. Hai bên đường là cánh đồng sắc màu ảo dịu theo độ tuổi của cây, của giống cây. Hai bên đường là những dãy nhà chẳng theo hàng theo lối, rộng hẹp khác nhau, lô nhô cao thấp, có vuông sân phía trước, ngăn chia và cũng là để làm đẹp bằng bờ rào cây xanh, bờ rào thân tre đan gài, gạch xây thẳng thớm hướng mặt nhìn nhau về phía con đường. Đường liên thôn, liên xã thường phải ngang qua con sông, dòng suối. Mùa khô, nối đôi bờ là chiếc cầu tre gập ghềnh đánh nhịp mỗi khi người xe qua lại. Mùa mưa dầm, nước lớn thì có chiếc đò ngang đón tiễn khách bộ hành. Có những đoạn đường làng xuyên giữa bờ tre rợp bóng, cho cảm giác bình yên đến lạ mỗi lúc ngang qua. Đường làng, cứ mỗi chặng chừng dăm cây số là gặp cây đa đầu làng làm chỗ nghỉ chân, mà thực ra đây là cách người xưa đánh dấu mốc phân chia địa giới. Cây đa thường đi cùng với đình làng cách đó không xa. Tưởng chừng cây đa và đình làng nơi nào cũng như nhau nhưng lại chẳng giống nhau chút nào, bởi hằn hiện trong mỗi chúng ta dấu ấn cuộc đời: từ nơi này ra đi, lúc quay về chốn này là điểm đến!
Đường làng có cuộc sống riêng, sống động âm thanh và sắc màu theo thời khắc trong ngày, mỗi mùa trong năm. Sớm mai ra, đường làng rộn bước chân trẻ thơ đến lớp, phụ nữ ra chợ, trâu bò ra ruộng cày, người làng trên xuôi về xóm dưới và ngược lại. Tiếng chim quen gió đưa bờ tre cành lá va nhau tựa như câu hát, tựa lời tự tình, tựa nhịp võng đu đưa kẽo cà kẽo kẹt. Cùng với đó là âm thanh cười nói, râm ran chuyện trò, tiếng họ trâu bò giục bước. Có sắc màu đồng làng mùa gieo cấy, mùa thu hoạch, mùa đất nghỉ trơ phơi. Có cánh cò phau phau nghiêng xoãi, đàn trâu bò thung dung gặm cỏ. Có những chiếc nón trắng nhấp nhô buổi làm đồng. Có những chú bù nhìn rơm giật gió đuổi chim…
Tôi yêu đến đắm say, đến mê hoặc dù đường làng bây giờ hầu như đã được cứng hóa, mở rộng hơn ra. Tiếng động cơ các loại xe cơ giới chạy trên đường làng tạo cảm giác ngột ngạt hơn, nhưng vẻ đẹp riêng có của đường làng không mấy thay đổi nhờ có đồng làng, bờ tre, dòng sông uốn lượn, có nếp nhà thấp thoáng cây xanh, có sợi khói ngoằn ngoèo vườn nhà ai đốt lá, có tiếng chó giật mình sủa vang... Và nhất là mỗi gương mặt người, quen và cả chưa quen còn vương nét thật thà, cả trong lời ăn tiếng nói. Tôi yêu đường làng có buổi chợ chiều nhóm muộn, ngồi lưa thưa bên gốc cây cổ thụ, dưới bụi tre già có bà mẹ già, có chị trung niên bán mua dăm món hàng không đắt giá. Nhiều bận, chẳng làm khách mua, chỉ câu chuyện bâng quơ, chỉ đôi lời thăm hỏi mà tôi đi qua hết buổi chợ chiều.
Có bâng quơ lắm không câu chuyện về những con đường làng?
NGUYỄN ĐÌNH PHÊ

Có thể bạn quan tâm

“Tổ quốc bên bờ sóng”

“Tổ quốc bên bờ sóng”

(GLO)- Đó là chủ đề cuộc thi và triển lãm ảnh nghệ thuật cấp quốc gia do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức nhằm thực hiện kế hoạch tuyên truyền về biển, đảo năm 2025.

Sáng tạo văn học nghệ thuật: Hành trình không đơn độc

Sáng tạo văn học nghệ thuật: Hành trình không đơn độc

(GLO)- Mặc nhiên, việc sáng tạo văn học nghệ thuật luôn mang tính độc lập và tự giác cao độ của mỗi văn nghệ sĩ, nhưng hành trình ấy sẽ không đơn độc nếu có sự dìu dắt chân tình của người đi trước. Tại phố núi Pleiku, nhiều tác giả trẻ đã tìm được điểm tựa tinh thần đáng quý như thế.

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời

Nhạc sĩ Thụy Kha qua đời lúc 10h45 sáng 13/3 tại Hà Nội. Năm cuối đời, ông chống chọi với bệnh ung thư. Vài tháng gần đây, nhiều đồng nghiệp chia sẻ hình ảnh thăm nhạc sĩ Thụy Kha trong bệnh viện. 

Tiết mục múa của đơn vị Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng trình diễn tại Liên hoan nghệ thuật quần chúng huyện Ia Grai năm 2025.

Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang huyện Ia Grai: Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng giành giải nhất toàn đoàn

(GLO)- Trong 2 đêm (11 và 12-3), huyện Ia Grai tổ chức Liên hoan nghệ thuật quần chúng lực lượng vũ trang năm 2025. Liên hoan quy tụ 13 đơn vị tham gia. Mỗi đơn vị đăng ký trình diễn từ 3 đến 5 tiết mục ca, múa và diễn tấu các loại nhạc cụ.

Thơ Bút Biển: Nắng chưa qua

Thơ Bút Biển: Nắng chưa qua

(GLO)- "Nắng chưa qua" của Bút Biển là một bài thơ đầy hoài niệm. Bằng những câu thơ nhẹ nhàng mà day dứt, tác giả khắc họa nỗi buồn của sự xa cách, khi ký ức vẫn còn đó nhưng hiện tại chỉ còn lại gió lùa, hoa rụng và căn phòng trống,... dường như có ai đang ngóng về một vệt nắng chưa qua.

Bản hòa ca cùng triền ký ức

Bản hòa ca cùng triền ký ức

(GLO)- Dù đã có hơn 30 năm sống ở Pleiku nhưng khi đọc tập “Vân môi say phố” của Ngô Thanh Vân (NXB Hội Nhà văn, 2024), tôi lại có cảm tưởng được khám phá một miền đất tưởng chừng quá đỗi quen thuộc.

Giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Giải phóng tỉnh tại xã Gào

Giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Giải phóng tỉnh tại xã Gào

(GLO)- Tối 10-3, tại làng C (xã Gào), Đội Thông tin lưu động-Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao TP. Pleiku tổ chức chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh (17/3/1975-17/3/2025), chào mừng Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Hội viên Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh tại chương trình chào mừng Ngày Âm nhạc Việt Nam năm 2024. Ảnh: H.N

Nhạc sĩ Gia Lai kiếm tìm tác phẩm có sức ảnh hưởng lớn

(GLO)- Bám sát hơi thở cuộc sống và đưa bản sắc dân tộc vào tác phẩm, các nhạc sĩ Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Gia Lai đã thực sự cố gắng trong hoạt động sáng tác nhằm ghi dấu ấn. Song, làm gì để tác phẩm lan tỏa rộng rãi, ghi đậm trong tâm trí người nghe đang là trăn trở của những người tâm huyết.

Thơ Sơn Trần: Nhớ Pleiku

Thơ Sơn Trần: Nhớ Pleiku

(GLO)- "Nhớ Pleiku" là một tác phẩm đầy cảm xúc của tác giả Sơn Trần. Từng câu thơ vẽ nên bức tranh phố núi đẹp mơ mộng với cảnh sắc yên bình, quyện hòa cùng ký ức, tình yêu và nỗi nhớ...

Thơ Vân Phi: Lâu không về nhà

Thơ Vân Phi: Lâu không về nhà

(GLO)- Bài thơ "Lâu không về nhà" của tác giả Vân Phi thấm đượm nỗi nhớ quê hương da diết của người con xa xứ-nơi cánh đồng, dòng sông và mẹ già vẫn chờ đợi theo tháng năm lở bồi. Từng câu thơ như những thước phim chậm rãi, gợi lại ký ức tuổi thơ ấm áp bên ánh đèn dầu, bên những thân gần mẹ cha.