Tảng đá khắc 10 dòng chữ Chăm cổ bên bờ biển Quảng Ngãi

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Văn bia cổ bên bờ biển Sa Huỳnh được khắc ở khu vực có hơn 10 giếng Chăm, có giá trị trong nghiên cứu lịch sử.
Bên bờ biển Vũng Bàng, thôn Thạnh Đức 1, xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) có nhiều tảng đá bazan lớn. Lẫn trong đó có tảng đá ngang 1,2 m, dọc 1,5 m, với một mặt phẳng hướng về phía Nam, khắc mười dòng chữ Chăm cổ (chữ Phạn).
Tảng đá bazan được khắc 10 dòng chữ Chăm ở Sa Huỳnh. Ảnh: Phạm Linh.
Tảng đá bazan được khắc 10 dòng chữ Chăm ở Sa Huỳnh. Ảnh: Phạm Linh.
Từ lâu, người dân địa phương đã biết tảng đá này, song không biết những dòng chữ khắc trên đó có nội dung gì. Tiến sĩ Đoàn Ngọc Khôi - Phó giám đốc Bảo tàng tổng hợp Quảng Ngãi phỏng đoán, đây là văn bia ngoài trời của người Chăm, phổ biến ở những thế kỷ đầu công nguyên. "Ở giai đoạn muộn hơn, người Chăm có những bia đặt trong đền tháp", ông Khôi nói. 
Bảo tàng tỉnh đang phối hợp với viện Viễn Đông Bác cổ dịch nội dung văn bia và xác định chính xác niên đại.
Ông Khôi cho hay một số bia đá tương tự đã được tìm thấy ở các tỉnh khác. Trong đó, giá trị nhất là bia Võ Cạnh ở Nha Trang (Khánh Hòa), niên đại thế kỷ 2-3, được đưa về viện Viễn Đông Bác cổ năm 1910 và đang lưu trữ tại Bảo tàng Lịch sử - đã được công nhận là Bảo vật quốc gia. Nội dung nói về sự hình thành của Vương quốc Chăm Pa.
"Bia ở Sa Huỳnh có 10 dòng chữ là tương đối hiếm", ông Khôi nhận định và cho biết chữ khắc trên đá cho thấy kỹ thuật cao của người Chăm. "Chữ sắc nét trên mặt phẳng đá bazan, nếu bút không tốt thì sẽ không được như vậy vì đá này dễ vỡ. Bia được đặt ở vị trí này chứng tỏ đây là vùng biển nổi tiếng", ông nói.
 Chữ Chăm cổ khắc trên đá. Ảnh: Phạm Linh.
Chữ Chăm cổ khắc trên đá. Ảnh: Phạm Linh.
Ngoài ra, ở ngọn núi phía Tây Bắc văn bia, các nhà khoa học còn tìm thấy dấu tích cư trú của người Chăm. Từ trên núi có con đường đá xuống biển, dẫn đến bia đá. Xung quanh khu vực có hơn 10 giếng cổ. "Qua vị trí, độ sâu, chúng tôi xác định đây là giếng người Chăm đào để cung cấp nước ngọt cho các thương thuyền neo gần bờ", tiến sĩ nói và cho biết các giếng này vốn hình vuông, nhưng được người Việt sửa thành giếng tròn.
Những dấu tích này cho hình dung về cộng đồng người Chăm sống trên các núi đồi gần biển để tránh triều dâng, sống bằng nghề đánh bắt cá và săn bắn thú nhỏ. Ông Khôi cho rằng những dấu tích Chăm Pa ở Sa Huỳnh thể hiện sự hòa hợp, nối tiếp của hai nền văn hóa Sa Huỳnh và Chăm Pa.
"Hiện chữ không còn sắc nét như 30 năm trước tôi đến chụp hình, chân đá bị bong tróc. Sau khi dịch nội dung trên văn bia, ngành văn hóa có thể lập hồ sơ Bảo vật Quốc gia, xây dựng mái che để bảo vệ di tích", lãnh đạo bảo tàng tỉnh cho biết.
Giếng cổ hiện không còn được dùng. Ảnh: Phạm Linh.
Giếng cổ hiện không còn được dùng. Ảnh: Phạm Linh.
Sa Huỳnh là địa danh không có địa giới hành chính ở xã Phổ Thạnh và Phổ Châu, huyện Đức Phổ. Đây là nơi tìm thấy dấu vết của một trong ba cái nôi văn minh cổ trên lãnh thổ Việt Nam. Tỉnh Quảng Ngãi đang lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận vùng Lý Sơn - Sa Huỳnh là Công viên địa chất toàn cầu, với các đặc điểm nổi bật về địa chất và di sản văn hóa.
Phạm Linh (VNE)

Có thể bạn quan tâm

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

(GLO)- Đây là số cuối cùng của chuyên mục “Gương mặt thơ” trên báo Gia Lai Cuối tuần do tôi phụ trách.Chuyên mục đã đi được hơn 2 năm (từ tháng 10-2022), tới nay đã giới thiệu tác phẩm của hơn 100 nhà thơ nổi tiếng trên thi đàn cả nước.

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

(GLO)- Rời quê vào thôn Đà Bắc (xã Ia Lâu, huyện Chư Prông) lập nghiệp đã hơn 30 năm, nhưng cộng đồng người Mường vẫn luôn duy trì và nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng của dân tộc. Với họ, “giữ lửa” cồng chiêng chính là cách làm thiết thực nhất tạo sự gắn kết bền chặt với quê hương, nguồn cội.

Già làng Đônh (bìa phải) giới thiệu về chiếc nỏ của người Bahnar. Ảnh: R.H

Điểm tựa Kon Brung

(GLO)- Không chỉ tâm huyết với công tác hòa giải, già làng Đônh (SN 1960; làng Kon Brung, xã Ayun, huyện Mang Yang) còn rất tâm huyết với việc bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Với bà con, ông là điểm tựa của làng Kon Brung.

Về miền di sản

Về miền di sản

(GLO)- Những địa danh lịch sử, điểm di sản là nơi thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu. Được tận mắt chứng kiến và đặt chân lên một miền đất giàu truyền thống luôn là trải nghiệm tuyệt vời và xúc động đối với nhiều người.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

(GLO)- Tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra tại Thủ đô Asunción (Cộng hòa Paraguay) vào ngày 4-12, UNESCO đã chính thức ghi danh Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

(GLO)- Quà lưu niệm từ sản phẩm văn hóa vừa là “sứ giả” du lịch, vừa góp phần đem lại thu nhập cho người dân. Việc tổ chức các cuộc thi tay nghề đan lát, dệt thổ cẩm nhằm tìm kiếm sản phẩm đặc sắc làm quà tặng đã góp phần nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy du lịch nông thôn phát triển.