Rộn ràng thanh âm mùa lễ hội

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Giữa cái oi nồng của nắng tháng 4, trời bỗng nổi trống đì đùng rồi mưa như trút nước. Nhìn trời, tôi tự hỏi, những ngày mưa Gia Lai dường như đã bắt đầu? Giữa cơn mưa đầu mùa ấy, những cậu bé hồn nhiên, hiếu động người dân tộc thiểu số trong lễ hội mừng lúa mới ở Quảng trường Đại Đoàn Kết sáng nay đang trú ở đâu? Và, chính những cậu bé mình đầy bột vàng hóa trang như những “hạt thóc vui vẻ” hồn nhiên, nhịp nhàng, lắc lư theo tiếng cồng chiêng đã đánh thức trong tôi nỗi nhớ về những âm thanh rộn rã của mùa lễ hội năm xưa.

Bao nhiêu năm trôi qua, có những mùi vị, âm thanh đã vùi vào ký ức, ngủ yên như hạt ngủ đông, rồi một hôm như hôm nay, gặp mưa đầu mùa rơi xuống đất ẩm, chợt nhú mình lên như mầm vừa mở mắt, thức giấc vươn vai sau một giấc ngủ dài. Chúng tôi từng sống cách làng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ đúng một con đường thảm nhựa. Kỷ niệm tuổi thơ tôi là những ngày hè rực rỡ, khi cơn mưa rào vừa tạnh ráo, khi đất còn dậy mùi ngai ngái hoang hoải của lá mục gặp mưa, chúng tôi đã í ới gọi nhau vào làng hái quả, lội máng nước.

Đêm đêm, giấc ngủ tuổi thơ tôi cũng chập chờn tiếng cồng chiêng của buôn làng Tây Nguyên vào mùa hội. Âm thanh từ xa xa vọng lại, ngân vang, rộn ràng suốt sáng, thâu đêm.

Các em thiếu niên dân tộc thiểu số tham gia lễ hội. Ảnh: Phương Duyên

Các em thiếu niên dân tộc thiểu số tham gia lễ hội. Ảnh: Phương Duyên

Tôi tin mỗi loại nhạc cụ đều có tiếng nói và “phong thái” riêng của nó. Guitar trầm bổng luyến láy thiết tha, tiếng piano thánh thót kiêu sa, violin chứa chan tâm sự. Cồng chiêng lại là thanh âm thuộc về đại ngàn, thuộc về không gian của buôn làng, đủ cao, xa để bay bổng, đủ bằng, rộng để ngân vang. Đó là âm thanh của cộng đồng, là tâm sự và khát vọng cộng đồng.

Khi âm thanh vừa là “ngôn ngữ” nối giao tế tâm linh, vừa là nhu cầu thưởng thức văn hóa thẩm mỹ trong sinh hoạt cộng đồng thì âm thanh cồng chiêng của đồng bào Tây Nguyên vừa có sự trầm hùng bề thế, ngân vang như lời thiêng nối thần linh với cộng đồng; vừa có cái ấm áp, nồng đượm của sự sống, của hồn nhiên mộc mạc người dân tộc thiểu số. Điều gì đã hun đúc cho nghệ nhân Tây Nguyên khả năng thẩm âm và sáng tạo tài tình đến vậy? Phải chăng không gian sống đã tác động và xuyên thấm vào cảm quan nghệ thuật, thiên hướng âm nhạc của con người.

Nét trầm hùng, bề thế và ngân vang của cồng chiêng Tây Nguyên có lẽ được sinh ra từ đại ngàn cao nguyên hùng vĩ, nét mộc mạc, nhẫn nại hình thành từ tính cách thuần đơn chất phác, sức hấp dẫn khó lý giải toát ra từ phẩm chất nghệ sĩ tự nhiên thiên bẩm của mỗi con người Tây Nguyên. Tôi từng chứng kiến nghệ nhân A Biu ở Kon Tum miệt mài chỉnh chiêng, gõ, thử, rồi gõ, lắng tai nghe, lại gõ từng chút một, từ trưa đến xế chiều, chăm chút, nhẫn nại không hề mệt mỏi. Tôi đã được ngắm những phụ nữ Bahnar, những bà, những chị cần mẫn dệt, đan, gỡ từng sợi chỉ màu thuần mộc bên khung cửi trên sàn nhà rông bập bùng tiếng đàn goong.

Chẳng hiểu sao, tôi cảm nhận những thanh âm ấy không quá vui, không quá rộn ràng giục giã như âm điệu cổ vũ lao động thường thấy. Nó từ tốn, thong thả, lưu luyến, khoan thai như thủ thỉ, như ân cần nâng niu từng cử chỉ, ngón tay khéo léo lúc lùa sợi lúc dập vải của người phụ nữ. Trong không gian lao động ấm ấp và mộc mạc ấy, nỗi cảm động và yêu mến len lỏi, thấm thía tận tâm hồn.

Tôi vẫn nhớ như in những đêm dài phố thị xa xăm, tiếng cồng chiêng của làng vào hội trong đêm khuya yên ắng dội ngân, rộn ràng, mời gọi, bập bùng theo ánh lửa, say sưa theo nhịp vít cần, nhặt khoan cùng điệu xoang thong thả của các chàng trai, cô gái Tây Nguyên, rồi dịu dàng, nhẹ trôi vào êm đềm giấc ngủ tuổi thơ tôi. Thanh âm cồng chiêng giữa lòng Phố núi hiện đại hôm nay như đánh thức thanh âm từ tiềm thức xa xôi, trong tim tôi, vẫn không thay đổi, vẫn nhịp nhàng, trầm bổng thiết tha gọi mời dù không gian diễn xướng của nó đã khác xưa nhiều.

Tôi chợt hiểu, sự lưu truyền và bảo tồn bản sắc văn hóa bằng tình yêu và niềm say mê mãnh liệt chảy trong huyết quản của những con người nghệ sĩ dân gian phóng khoáng và tự do là sâu bền và vĩnh viễn, để mỗi khi lễ hội trình diễn nghệ thuật cồng chiêng thường niên vừa kết thúc, tiếng cồng, tiếng chiêng rộn rã của người Tây Nguyên lại ngân vang, rộn rã nối nhịp vào miên man lễ hội.

Có thể bạn quan tâm

Hương ngọc lan

Hương ngọc lan

(GLO)- Hương ngọc lan là mùi hương thanh khiết nhất mà tôi được biết trong tuổi thơ của mình. Đó là sự dịu ngọt nhẹ nhàng và vô cùng gây thương nhớ cho người lữ khách.

Đọc để hiểu mình

Đọc để hiểu mình

(GLO)- Khi nhìn một người ngồi đọc sách, tôi thường có cảm giác rất bình an. Sự bình an như nguồn năng lượng được truyền đến từ hình ảnh rất đẹp trước mắt.

Cơn mưa ngang qua

Cơn mưa ngang qua

Tiết trời vào sáng sớm khá oi nồng, nhưng bầu trời lại phủ kín một màu mây xám đục chứ không trong trẻo như mọi khi. Rồi bất chợt mưa rào rào mà không có gió, có sấm báo trước.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Mùa hoa hẹn phố

(GLO)- Thỉnh thoảng, bạn bè thời đại học ngẫu hứng gửi vào nhóm Zalo bức ảnh về một loài hoa. Dù không giải thích lời nào nhưng lập tức nhiều phản hồi, nhiều icon xuất hiện.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Món quà của chị Hai

(GLO)- Thời tiểu học, tôi khá biếng nhác việc học. Kết quả học tập của tôi năm nào cũng gần như “đội sổ”, trầy trật hết cách mới không bị lưu ban. Trong khi đó, các anh chị tôi đều học giỏi. Tuy nhiên, đọc cuốn sách 'Vượt đêm dài' của nhà văn Minh Quân do chị Hai tặng đã thay đổi cuộc đời tôi.

Tan biến giữa rừng

Tan biến giữa rừng

(GLO)- Tôi mê đắm Tây Nguyên bắt đầu từ 2 chữ “đại ngàn”. Tôi cũng đã từng mường tượng về những cánh rừng bạt ngàn, tán cây che kín không thấy ánh mặt trời, dây leo và cây bụi lấp kín không một lối mòn, muông thú chạy nhảy dưới những tán xanh.

Giai âm tiếng lòng

Giai âm tiếng lòng

(GLO)- Nếu tin rằng mọi thứ đều có nguyên do thì lý do ra đời của cây đàn guitar chắc hẳn là niềm ưu ái vô bờ mà thượng đế đặc biệt ban tặng cho con người.

Xôn xao chợ núi

Xôn xao chợ núi

(GLO)- Chợ núi cũng như bao khu chợ ở nhiều vùng miền khác, là nơi mua bán trao đổi, gặp gỡ chuyện trò. Song, chính sự chân chất, bình dị của những phiên chợ này lại khiến bao người nhớ nhung.

Theo cánh ong bay

Theo cánh ong bay

(GLO)- Giữa một ngày chớm hạ, bầy ong mật ở đâu bất chợt vần vũ trên khóm hoa xuyến chi trước sân nhà, khiến tôi xao động. Bên khóm hoa muốt trắng nhụy vàng dịu dàng có bao đôi cánh mỏng tang, rộn rã bên ngày mới.

Nhớ hội trại ngày ấy

Nhớ hội trại ngày ấy

(GLO)- Cứ mỗi dịp tháng 3, khi thấy học sinh nô nức chuẩn bị cho hội trại, lòng tôi lại xao xuyến nhớ về những ngày áo trắng tung bay trên sân trường đầy nắng với bao ước mơ, hoài bão.

Những bức ảnh cũ

Những bức ảnh cũ

(GLO)- Một hôm, tôi vô tình phát hiện cuốn album cũ nằm lẫn giữa đống giấy tờ trong ngăn tủ quần áo. Tôi cầm lên, có cảm giác như chạm vào từng ký ức xa xôi. Ngày xưa yêu dấu theo những bức ảnh lần lượt quay về.

Chờ đợi tầm xuân

Chờ đợi tầm xuân

(GLO)- Tầm xuân đã trở thành cái tên rất quen thuộc với chúng ta, nằm lòng như mấy câu lục bát: “Trèo lên cây bưởi hái hoa/Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân/Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc/Em có chồng anh tiếc lắm thay”.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Nếp nhăn của mẹ

(GLO)- Từ lúc còn nhỏ, tôi đã quen với hình ảnh của mẹ-một người phụ nữ cần mẫn, tảo tần từ sáng đến tối. Mẹ như bông lúa chín, dẻo dai trước nắng mưa nhưng vẫn mang trên mình những dấu ấn của thời gian. 

Màu xoan thương nhớ

Màu xoan thương nhớ

(GLO)- Trong những chiều hoa rụng, mẹ nói với bố là mẹ nhớ quê, nhớ cây xoan già bên cạnh cầu ao. Mẹ kể, sau ngày mẹ lấy chồng, ông ngoại đã xẻ hết cây xoan quanh nhà để ngâm dưới ao. Ông bảo phải ngâm trước mới kịp để sau này có gỗ cho bố mẹ làm nhà.

Hương phố, hương đồi

Hương phố, hương đồi

(GLO)- Thường thì khi gắn bó với một nơi quá quen thuộc, chúng ta hay mặc nhiên nghĩ rằng những gì đang hiện diện là hết sức bình thường, chẳng đáng bận tâm. Chỉ đến khi xa vắng mới thấy lòng thật chông chênh, khắc khoải.

Hương cau mùa cũ

Hương cau mùa cũ

(GLO)- Mỗi lần đi ngang qua vườn cau, lòng tôi lại xao động bởi mùi hương thanh khiết mà dịu dàng của những chùm hoa nở rộ. Hương cau không nồng nàn như hoa sữa mà thoảng nhẹ như một ký ức xa xăm, gợi nhớ những mùa cũ đã đi qua trong đời.

Hương lúa

Hương lúa

(GLO)- Tuổi thơ tôi gắn liền với cánh đồng lúa bát ngát với mùi hương lúa thơm nồng mỗi mùa vụ. Đó là hương thơm của quê hương, của những ngày tháng gắn bó với ruộng đồng, của những ký ức tuổi thơ êm đềm và tình yêu đất mẹ thiêng liêng.

Nhớ tuổi thơ “cắt cỏ, chăn bò”

Nhớ tuổi thơ “cắt cỏ, chăn bò”

Ai cũng có một tuổi thơ với nhiều kỷ niệm. Tuổi thơ của chúng tôi ngày ấy ở quê cũng “đặc biệt” lắm. Đó là ngoài việc đi học, còn phải phụ giúp gia đình chăn bò, cắt cỏ, làm đồng. Tất nhiên, đó cũng là những ngày tháng vui chơi đầy ắp tiếng cười.

Minh họa: Huyền Trang

Nắng đượm thềm xuân

(GLO)- Trời nhè nhẹ dần ấm lên theo bước đi chầm chậm của mùa xuân. Ai cũng có cảm giác ngày tháng thênh thênh dài rộng hẳn ra, dù mỗi ngày vẫn chừng ấy giờ đồng hồ.