Rộn ràng thanh âm mùa lễ hội

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Giữa cái oi nồng của nắng tháng 4, trời bỗng nổi trống đì đùng rồi mưa như trút nước. Nhìn trời, tôi tự hỏi, những ngày mưa Gia Lai dường như đã bắt đầu? Giữa cơn mưa đầu mùa ấy, những cậu bé hồn nhiên, hiếu động người dân tộc thiểu số trong lễ hội mừng lúa mới ở Quảng trường Đại Đoàn Kết sáng nay đang trú ở đâu? Và, chính những cậu bé mình đầy bột vàng hóa trang như những “hạt thóc vui vẻ” hồn nhiên, nhịp nhàng, lắc lư theo tiếng cồng chiêng đã đánh thức trong tôi nỗi nhớ về những âm thanh rộn rã của mùa lễ hội năm xưa.

Bao nhiêu năm trôi qua, có những mùi vị, âm thanh đã vùi vào ký ức, ngủ yên như hạt ngủ đông, rồi một hôm như hôm nay, gặp mưa đầu mùa rơi xuống đất ẩm, chợt nhú mình lên như mầm vừa mở mắt, thức giấc vươn vai sau một giấc ngủ dài. Chúng tôi từng sống cách làng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ đúng một con đường thảm nhựa. Kỷ niệm tuổi thơ tôi là những ngày hè rực rỡ, khi cơn mưa rào vừa tạnh ráo, khi đất còn dậy mùi ngai ngái hoang hoải của lá mục gặp mưa, chúng tôi đã í ới gọi nhau vào làng hái quả, lội máng nước.

Đêm đêm, giấc ngủ tuổi thơ tôi cũng chập chờn tiếng cồng chiêng của buôn làng Tây Nguyên vào mùa hội. Âm thanh từ xa xa vọng lại, ngân vang, rộn ràng suốt sáng, thâu đêm.

Các em thiếu niên dân tộc thiểu số tham gia lễ hội. Ảnh: Phương Duyên

Các em thiếu niên dân tộc thiểu số tham gia lễ hội. Ảnh: Phương Duyên

Tôi tin mỗi loại nhạc cụ đều có tiếng nói và “phong thái” riêng của nó. Guitar trầm bổng luyến láy thiết tha, tiếng piano thánh thót kiêu sa, violin chứa chan tâm sự. Cồng chiêng lại là thanh âm thuộc về đại ngàn, thuộc về không gian của buôn làng, đủ cao, xa để bay bổng, đủ bằng, rộng để ngân vang. Đó là âm thanh của cộng đồng, là tâm sự và khát vọng cộng đồng.

Khi âm thanh vừa là “ngôn ngữ” nối giao tế tâm linh, vừa là nhu cầu thưởng thức văn hóa thẩm mỹ trong sinh hoạt cộng đồng thì âm thanh cồng chiêng của đồng bào Tây Nguyên vừa có sự trầm hùng bề thế, ngân vang như lời thiêng nối thần linh với cộng đồng; vừa có cái ấm áp, nồng đượm của sự sống, của hồn nhiên mộc mạc người dân tộc thiểu số. Điều gì đã hun đúc cho nghệ nhân Tây Nguyên khả năng thẩm âm và sáng tạo tài tình đến vậy? Phải chăng không gian sống đã tác động và xuyên thấm vào cảm quan nghệ thuật, thiên hướng âm nhạc của con người.

Nét trầm hùng, bề thế và ngân vang của cồng chiêng Tây Nguyên có lẽ được sinh ra từ đại ngàn cao nguyên hùng vĩ, nét mộc mạc, nhẫn nại hình thành từ tính cách thuần đơn chất phác, sức hấp dẫn khó lý giải toát ra từ phẩm chất nghệ sĩ tự nhiên thiên bẩm của mỗi con người Tây Nguyên. Tôi từng chứng kiến nghệ nhân A Biu ở Kon Tum miệt mài chỉnh chiêng, gõ, thử, rồi gõ, lắng tai nghe, lại gõ từng chút một, từ trưa đến xế chiều, chăm chút, nhẫn nại không hề mệt mỏi. Tôi đã được ngắm những phụ nữ Bahnar, những bà, những chị cần mẫn dệt, đan, gỡ từng sợi chỉ màu thuần mộc bên khung cửi trên sàn nhà rông bập bùng tiếng đàn goong.

Chẳng hiểu sao, tôi cảm nhận những thanh âm ấy không quá vui, không quá rộn ràng giục giã như âm điệu cổ vũ lao động thường thấy. Nó từ tốn, thong thả, lưu luyến, khoan thai như thủ thỉ, như ân cần nâng niu từng cử chỉ, ngón tay khéo léo lúc lùa sợi lúc dập vải của người phụ nữ. Trong không gian lao động ấm ấp và mộc mạc ấy, nỗi cảm động và yêu mến len lỏi, thấm thía tận tâm hồn.

Tôi vẫn nhớ như in những đêm dài phố thị xa xăm, tiếng cồng chiêng của làng vào hội trong đêm khuya yên ắng dội ngân, rộn ràng, mời gọi, bập bùng theo ánh lửa, say sưa theo nhịp vít cần, nhặt khoan cùng điệu xoang thong thả của các chàng trai, cô gái Tây Nguyên, rồi dịu dàng, nhẹ trôi vào êm đềm giấc ngủ tuổi thơ tôi. Thanh âm cồng chiêng giữa lòng Phố núi hiện đại hôm nay như đánh thức thanh âm từ tiềm thức xa xôi, trong tim tôi, vẫn không thay đổi, vẫn nhịp nhàng, trầm bổng thiết tha gọi mời dù không gian diễn xướng của nó đã khác xưa nhiều.

Tôi chợt hiểu, sự lưu truyền và bảo tồn bản sắc văn hóa bằng tình yêu và niềm say mê mãnh liệt chảy trong huyết quản của những con người nghệ sĩ dân gian phóng khoáng và tự do là sâu bền và vĩnh viễn, để mỗi khi lễ hội trình diễn nghệ thuật cồng chiêng thường niên vừa kết thúc, tiếng cồng, tiếng chiêng rộn rã của người Tây Nguyên lại ngân vang, rộn rã nối nhịp vào miên man lễ hội.

Có thể bạn quan tâm

Chờ đợi tầm xuân

Chờ đợi tầm xuân

(GLO)- Tầm xuân đã trở thành cái tên rất quen thuộc với chúng ta, nằm lòng như mấy câu lục bát: “Trèo lên cây bưởi hái hoa/Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân/Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc/Em có chồng anh tiếc lắm thay”.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Nếp nhăn của mẹ

(GLO)- Từ lúc còn nhỏ, tôi đã quen với hình ảnh của mẹ-một người phụ nữ cần mẫn, tảo tần từ sáng đến tối. Mẹ như bông lúa chín, dẻo dai trước nắng mưa nhưng vẫn mang trên mình những dấu ấn của thời gian. 

Minh họa: HUYỀN TRANG

Bảng lảng mùa sương

(GLO)- Chiếc xe bắt đầu sang số, nhấn ga để vào địa phận đèo dốc. Trước mặt chúng tôi, sương giăng đầy. Sương bao trùm đỉnh núi, bám phủ quanh rừng cây, buông mình lên những vạt cỏ, xóa luôn dấu vết con đường quanh co, khúc khuỷu. Kính xe mờ, mặt người đẫm lạnh.

Minh họa: Huyền Trang

Nẻo về Pleiku

(GLO)- Tôi ngồi gõ những dòng này vào ngày đầu tiên thí điểm mở thông tuyến đường Trần Hưng Đạo đoạn đi qua phía trước Tượng đài Bác Hồ với các dân tộc Tây Nguyên (TP. Pleiku).

Hoa muộn

Hoa muộn

(GLO)- Người xưa yêu chuộng hoa mai, xem mai là loài hoa biểu trưng cho người quân tử, có cốt cách chính trực, phong nhã.

Màu xoan thương nhớ

Màu xoan thương nhớ

(GLO)- Trong những chiều hoa rụng, mẹ nói với bố là mẹ nhớ quê, nhớ cây xoan già bên cạnh cầu ao. Mẹ kể, sau ngày mẹ lấy chồng, ông ngoại đã xẻ hết cây xoan quanh nhà để ngâm dưới ao. Ông bảo phải ngâm trước mới kịp để sau này có gỗ cho bố mẹ làm nhà.

Hương phố, hương đồi

Hương phố, hương đồi

(GLO)- Thường thì khi gắn bó với một nơi quá quen thuộc, chúng ta hay mặc nhiên nghĩ rằng những gì đang hiện diện là hết sức bình thường, chẳng đáng bận tâm. Chỉ đến khi xa vắng mới thấy lòng thật chông chênh, khắc khoải.

Hương cau mùa cũ

Hương cau mùa cũ

(GLO)- Mỗi lần đi ngang qua vườn cau, lòng tôi lại xao động bởi mùi hương thanh khiết mà dịu dàng của những chùm hoa nở rộ. Hương cau không nồng nàn như hoa sữa mà thoảng nhẹ như một ký ức xa xăm, gợi nhớ những mùa cũ đã đi qua trong đời.

Hương lúa

Hương lúa

(GLO)- Tuổi thơ tôi gắn liền với cánh đồng lúa bát ngát với mùi hương lúa thơm nồng mỗi mùa vụ. Đó là hương thơm của quê hương, của những ngày tháng gắn bó với ruộng đồng, của những ký ức tuổi thơ êm đềm và tình yêu đất mẹ thiêng liêng.

Chạm miền thương nhớ

Chạm miền thương nhớ

(GLO)- Chiếc xe rẽ trái đưa chúng tôi vào con đường làng. Cánh đồng xanh giữa những vườn dừa tươi tốt dần hiện ra trước mắt. Một cảm xúc thật lạ kỳ đang dâng lên trong lòng.

Minh họa: H.T

Nơi những cánh chim trở về

(GLO)- Ngày bé, tôi thường phải ở nhà một mình. Với một đứa trẻ, điều ấy chẳng những không thú vị mà còn đáng sợ. Nếu ai đã từng xem bộ phim “Ở nhà một mình” của đạo diễn Chris Columbus sẽ thấy cậu bé Kevin phải đối diện với những hiểm nguy ra sao. 

Phụ nữ là để yêu thương

Phụ nữ là để yêu thương

(GLO)- Không phải ngẫu nhiên mà xưa nay danh xưng “phái đẹp” lại chỉ dùng khi nói về phụ nữ. Họ còn được ví như những bông hoa tươi thắm với tất cả sự nâng niu, yêu mến bởi cái đẹp tự thân không thể phủ nhận.

Tháng ba

Tháng ba

(GLO)- Tháng ba về, vùng đất Tây Nguyên lại chuyển mình trong một bản hòa ca của sắc màu và hương thơm. Đây là một trong những thời điểm đẹp và đặc biệt nhất trong năm của cao nguyên đầy nắng gió này. Cả đất trời trở nên thơ mộng hơn bao giờ hết, dễ khiến lòng người lưu luyến nhớ thương.

Hoa vàng anh nơi miền sơn cước

Hoa vàng anh nơi miền sơn cước

(GLO)- Một người bạn đã rủ tôi xuôi đường xuống Vĩnh Thạnh, Bình Định. Đây là huyện miền núi sát với huyện Kbang, Gia Lai. Mùa này, hai bên bờ suối khoác lên mình một tấm áo rực rỡ của hàng trăm cây vàng anh, nổi bật trên nền trời xanh thắm.

“Gặp gỡ êm đềm”

“Gặp gỡ êm đềm”

(GLO)- Gần như không thể đếm được mỗi chúng ta đã có bao nhiêu lần gặp gỡ trong đời. Dù so với cái rộng dài của thế gian thì “môi sinh” của một người cũng chỉ là bầu không khí nhỏ thôi.

Tản mạn chuyện tình yêu

Tản mạn chuyện tình yêu

(GLO)- Trong một giờ học liên quan đến nội dung giáo dục giới tính, sau nhiều vấn đề được nêu ra thảo luận khá sôi nổi, tôi đặt câu hỏi thăm dò thử xem các em học sinh suy nghĩ thế nào về tình yêu ở tuổi học trò. Lớp học ngay lập tức được chia thành 2 nhóm với các ý kiến trái chiều.

Thanh âm quê nhà

Thanh âm quê nhà

(GLO)- Sinh ra vào những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ XX, tuổi thơ tôi gắn liền với những cánh đồng lúa xanh mướt, con đường làng quanh co và những ngôi nhà tranh đơn sơ mộc mạc. Quê nhà dẫu còn nghèo khó nhưng lại chứa đựng biết bao kỷ niệm đẹp đẽ, khó quên.

Giấc mơ xanh

Giấc mơ xanh

(GLO)- Mùa xuân có muôn vàn con đường mở ra trước mắt. Mới hôm nào giá rét đẩy ta đến bờ sông sụt lở, thấy bi quan, lo lắng thì giờ đây, mùa xuân như bến mơ, có con đò sẵn đợi.