Giữ gìn nét đẹp tượng gỗ dân gian

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với óc thẩm mỹ tinh tế và đôi bàn tay khéo léo, nhiều nghệ nhân ở huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) đang từng ngày giữ gìn nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian như một cách thể hiện tình yêu với văn hóa truyền thống dân tộc.

“Thổi hồn” vào tượng gỗ

Đứng giữa những bức tượng gỗ nhiều sắc thái vừa hoàn thành tại Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện lần thứ XVI-2025, nghệ nhân Nay Lâm (buôn Sô Ma Rơng, xã Ia Peng) say sưa giới thiệu tác phẩm “Vợ đến thăm chồng đi lính” của mình. Trong đó, người vợ là một phụ nữ Jrai khoác trên mình trang phục thổ cẩm truyền thống; đôi mắt đẫm lệ vì nhung nhớ và hạnh phúc khi được gặp lại chồng sau thời gian dài xa cách. Để minh họa thêm cho tác phẩm, ông Lâm dựng thêm bức tượng người chồng bên cạnh.

Dưới bàn tay khéo léo của ông, những khúc gỗ vô tri trở nên có hồn, ẩn chứa tình cảm và miêu tả chân thực cuộc sống đời thường của đồng bào dân tộc thiểu số. Tác phẩm này của ông đã xuất sắc đạt giải nhất nội dung tạc tượng tại hội thi.

nghe-nhan-nay-lam-thon-so-ma-rong-xa-ia-peng-chinh-sua-lai-buc-tuong-go-nguoi-phu-nu-jrai-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Nay Lâm hoàn thiện bức tượng gỗ người phụ nữ Jrai. Ảnh: V.C

Nghệ nhân Nay Lâm kể: Ngày còn nhỏ, ông thường theo cha và chú lên rừng lấy gỗ tạc tượng đặt ở nhà mồ. Bị cuốn hút bởi những biểu cảm thể hiện qua từng bức tượng, ông mày mò học làm theo. Năm 20 tuổi, ông đã có thể tự tay sáng tạo những bức tượng gỗ theo ý thích. Ông tạc đa dạng, từ tượng các con vật như khỉ, chim, hổ, báo đến những bức tượng con người như mẹ bồng con, giã gạo…

“Mỗi tác phẩm là một đứa con tinh thần. Vì vậy, tôi luôn dành toàn bộ tâm huyết để khắc họa nhân vật một cách chân thực nhất. Trong đó, đôi mắt là bộ phận luôn được tôi trau chuốt và dành nhiều thời gian nhất”-ông Lâm chia sẻ.

Nghệ nhân Rcom Bin (buôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) cũng đã gắn bó với nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian hơn nửa đời người. Trong 3 lần gần đây nhất tham gia Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện, ông đã 2 lần đạt giải ba và 1 lần đạt giải nhì ở nội dung tạc tượng.

Từ khi không còn duy trì việc tạc tượng nhà mồ, khoảng đất trống dưới gốc cây xoài cổ thụ là nơi ông Bin đắm mình với đam mê của bản thân. Đáng chú ý, ông có thể sáng tạo theo trí tưởng tượng của mình mà không cần bản vẽ. Bộ dụng cụ tạc tượng gồm: 1 chiếc rìu, 1 chiếc rựa, cây đục và thanh gỗ dày làm búa luôn được ông cất cẩn thận.

nghe-nhan-rcom-bin-thon-so-ma-long-b-xa-chroh-ponan-da-3-lan-tham-gia-trinh-dien-tac-tuong-tai-hoi-thi-van-hoa-the-thao-cac-dan-toc-thieu-so-cua-huyen-va-deu-dat-giai-cao-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Rcom Bin (thôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) đã 3 lần tham gia trình diễn tạc tượng tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số của huyện và đều đạt giải cao. Ảnh: V.C

Theo ông Bin, để tạc những bức tượng có hình dáng khác nhau, trên nhiều loại gỗ thì bộ dụng cụ phải sắc bén. Đối với những bức tượng đơn giản, ông có thể hoàn thành trong vòng 5 giờ đồng hồ, còn những bức tượng khó yêu cầu sự tỉ mỉ thì cần phải vài ngày mới hoàn thành được.

“Mỗi bức tượng mang một ý nghĩa riêng, là một câu chuyện, một điển tích dân gian. Vì vậy, người nghệ nhân ngoài óc thẩm mỹ cần có tính kiên trì, sự khéo léo và am hiểu văn hóa dân gian của dân tộc mình”-ông Bin bày tỏ.

Bảo tồn nghề truyền thống

Khi được hỏi về nguồn gốc của nghề tạc tượng gỗ dân gian, ông Lâm và ông Bin cho biết: Trước đây, người Jrai tạc tượng để trang trí nhà mồ nhằm thể hiện tình cảm của những người thân trong gia đình với người đã khuất. Những ngôi mộ có càng nhiều tượng càng thể hiện sự khá giả của gia đình. Tuy nhiên, theo thời gian, nguồn gỗ để tạc tượng khan hiếm nên nghề tạc tượng dần mai một.

Thông qua hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, những người đam mê tạc tượng như các ông mới có dịp trổ tài. Dẫu vậy, vì thời gian bị giới hạn nên các ông chỉ có thể chọn các bức tượng đơn giản nhất để trình diễn. Gỗ tạc tượng cũng được tận dụng từ các loại gỗ tạp như mít, xoài...

“Điều tôi lo lắng nhất là sau này mình già đi không có sức khỏe để tiếp tục nữa. Hy vọng qua mỗi bức tượng mình hoàn thành, con cháu sẽ thấy được cái hay, cái đẹp của văn hóa truyền thống dân tộc mà học hỏi, giữ gìn”-ông Lâm trăn trở.

Anh Nguyễn Đức Anh-Công chức Văn hóa-Xã hội xã Chrôh Pơnan-cho hay: Ông Rcom Bin là nghệ nhân duy nhất trên địa bàn xã Chrôh Pơnan biết đục tượng gỗ dân gian. Trân quý những giá trị truyền thống của dân tộc mình, ông vẫn đang từng ngày miệt mài “thổi hồn” cho những bức tượng gỗ. Đây là điều rất đáng trân quý.

Theo chị Kpă Loan-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Khoa học và Thông tin huyện Phú Thiện: Nhờ tính cần cù, tài hoa, sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tạc tượng gỗ dân gian đã biến những khúc gỗ vô tri thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo, chân thực, mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng người Jrai.

Tuy nhiên, số lượng nghệ nhân còn lưu giữ nghệ thuật này trên địa bàn chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Đây cũng là điều khiến những người làm công tác văn hóa trăn trở. Tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, huyện đều duy trì việc trình diễn nghề truyền thống này. Hy vọng qua đây có thể bảo tồn, lan tỏa tình yêu tượng gỗ dân gian trong thế hệ trẻ.

Có thể bạn quan tâm

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

(GLO)- 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai (cũ) hợp nhất là cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển vùng Duyên hải-Tây Nguyên. Cùng với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội…, văn hóa nghệ thuật cũng được công chúng hết sức quan tâm.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Báo Bình Định tổ chức gặp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), ngày 21.6, Báo Bình Định tổ chức gặp mặt thân mật các thế hệ người làm báo, các cộng tác viên, thông tín viên và tổng kết, trao giải Cuộc thi viết “Khát vọng người Bình Định: Đột phá - vươn tầm”.

null