Giữ gìn nét đẹp tượng gỗ dân gian

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với óc thẩm mỹ tinh tế và đôi bàn tay khéo léo, nhiều nghệ nhân ở huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) đang từng ngày giữ gìn nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian như một cách thể hiện tình yêu với văn hóa truyền thống dân tộc.

“Thổi hồn” vào tượng gỗ

Đứng giữa những bức tượng gỗ nhiều sắc thái vừa hoàn thành tại Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện lần thứ XVI-2025, nghệ nhân Nay Lâm (buôn Sô Ma Rơng, xã Ia Peng) say sưa giới thiệu tác phẩm “Vợ đến thăm chồng đi lính” của mình. Trong đó, người vợ là một phụ nữ Jrai khoác trên mình trang phục thổ cẩm truyền thống; đôi mắt đẫm lệ vì nhung nhớ và hạnh phúc khi được gặp lại chồng sau thời gian dài xa cách. Để minh họa thêm cho tác phẩm, ông Lâm dựng thêm bức tượng người chồng bên cạnh.

Dưới bàn tay khéo léo của ông, những khúc gỗ vô tri trở nên có hồn, ẩn chứa tình cảm và miêu tả chân thực cuộc sống đời thường của đồng bào dân tộc thiểu số. Tác phẩm này của ông đã xuất sắc đạt giải nhất nội dung tạc tượng tại hội thi.

nghe-nhan-nay-lam-thon-so-ma-rong-xa-ia-peng-chinh-sua-lai-buc-tuong-go-nguoi-phu-nu-jrai-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Nay Lâm hoàn thiện bức tượng gỗ người phụ nữ Jrai. Ảnh: V.C

Nghệ nhân Nay Lâm kể: Ngày còn nhỏ, ông thường theo cha và chú lên rừng lấy gỗ tạc tượng đặt ở nhà mồ. Bị cuốn hút bởi những biểu cảm thể hiện qua từng bức tượng, ông mày mò học làm theo. Năm 20 tuổi, ông đã có thể tự tay sáng tạo những bức tượng gỗ theo ý thích. Ông tạc đa dạng, từ tượng các con vật như khỉ, chim, hổ, báo đến những bức tượng con người như mẹ bồng con, giã gạo…

“Mỗi tác phẩm là một đứa con tinh thần. Vì vậy, tôi luôn dành toàn bộ tâm huyết để khắc họa nhân vật một cách chân thực nhất. Trong đó, đôi mắt là bộ phận luôn được tôi trau chuốt và dành nhiều thời gian nhất”-ông Lâm chia sẻ.

Nghệ nhân Rcom Bin (buôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) cũng đã gắn bó với nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian hơn nửa đời người. Trong 3 lần gần đây nhất tham gia Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện, ông đã 2 lần đạt giải ba và 1 lần đạt giải nhì ở nội dung tạc tượng.

Từ khi không còn duy trì việc tạc tượng nhà mồ, khoảng đất trống dưới gốc cây xoài cổ thụ là nơi ông Bin đắm mình với đam mê của bản thân. Đáng chú ý, ông có thể sáng tạo theo trí tưởng tượng của mình mà không cần bản vẽ. Bộ dụng cụ tạc tượng gồm: 1 chiếc rìu, 1 chiếc rựa, cây đục và thanh gỗ dày làm búa luôn được ông cất cẩn thận.

nghe-nhan-rcom-bin-thon-so-ma-long-b-xa-chroh-ponan-da-3-lan-tham-gia-trinh-dien-tac-tuong-tai-hoi-thi-van-hoa-the-thao-cac-dan-toc-thieu-so-cua-huyen-va-deu-dat-giai-cao-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Rcom Bin (thôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) đã 3 lần tham gia trình diễn tạc tượng tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số của huyện và đều đạt giải cao. Ảnh: V.C

Theo ông Bin, để tạc những bức tượng có hình dáng khác nhau, trên nhiều loại gỗ thì bộ dụng cụ phải sắc bén. Đối với những bức tượng đơn giản, ông có thể hoàn thành trong vòng 5 giờ đồng hồ, còn những bức tượng khó yêu cầu sự tỉ mỉ thì cần phải vài ngày mới hoàn thành được.

“Mỗi bức tượng mang một ý nghĩa riêng, là một câu chuyện, một điển tích dân gian. Vì vậy, người nghệ nhân ngoài óc thẩm mỹ cần có tính kiên trì, sự khéo léo và am hiểu văn hóa dân gian của dân tộc mình”-ông Bin bày tỏ.

Bảo tồn nghề truyền thống

Khi được hỏi về nguồn gốc của nghề tạc tượng gỗ dân gian, ông Lâm và ông Bin cho biết: Trước đây, người Jrai tạc tượng để trang trí nhà mồ nhằm thể hiện tình cảm của những người thân trong gia đình với người đã khuất. Những ngôi mộ có càng nhiều tượng càng thể hiện sự khá giả của gia đình. Tuy nhiên, theo thời gian, nguồn gỗ để tạc tượng khan hiếm nên nghề tạc tượng dần mai một.

Thông qua hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, những người đam mê tạc tượng như các ông mới có dịp trổ tài. Dẫu vậy, vì thời gian bị giới hạn nên các ông chỉ có thể chọn các bức tượng đơn giản nhất để trình diễn. Gỗ tạc tượng cũng được tận dụng từ các loại gỗ tạp như mít, xoài...

“Điều tôi lo lắng nhất là sau này mình già đi không có sức khỏe để tiếp tục nữa. Hy vọng qua mỗi bức tượng mình hoàn thành, con cháu sẽ thấy được cái hay, cái đẹp của văn hóa truyền thống dân tộc mà học hỏi, giữ gìn”-ông Lâm trăn trở.

Anh Nguyễn Đức Anh-Công chức Văn hóa-Xã hội xã Chrôh Pơnan-cho hay: Ông Rcom Bin là nghệ nhân duy nhất trên địa bàn xã Chrôh Pơnan biết đục tượng gỗ dân gian. Trân quý những giá trị truyền thống của dân tộc mình, ông vẫn đang từng ngày miệt mài “thổi hồn” cho những bức tượng gỗ. Đây là điều rất đáng trân quý.

Theo chị Kpă Loan-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Khoa học và Thông tin huyện Phú Thiện: Nhờ tính cần cù, tài hoa, sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tạc tượng gỗ dân gian đã biến những khúc gỗ vô tri thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo, chân thực, mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng người Jrai.

Tuy nhiên, số lượng nghệ nhân còn lưu giữ nghệ thuật này trên địa bàn chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Đây cũng là điều khiến những người làm công tác văn hóa trăn trở. Tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, huyện đều duy trì việc trình diễn nghề truyền thống này. Hy vọng qua đây có thể bảo tồn, lan tỏa tình yêu tượng gỗ dân gian trong thế hệ trẻ.

Có thể bạn quan tâm

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

(GLO)- Từ ống kính nhiếp ảnh, nét cọ hội họa, câu chữ văn chương đến giai điệu âm nhạc, nhiều nghệ sĩ ở Gia Lai đang lặng lẽ gìn giữ, khơi gợi, ươm hạt giống tâm hồn cho thế giới tuổi thơ; đồng thời, gửi gắm thông điệp về sự kết nối, về trách nhiệm của người lớn trước “tuổi thơ đang mất dần”.

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Mở lối vào thế giới sắc màu

Mở lối vào thế giới sắc màu

(GLO)- Từ nét màu nước chấm phá, mực tàu loang trên giấy dó, đến những dòng thư pháp bay bổng hay gam màu rực rỡ của tranh sáp màu, acrylic - tất cả hòa quyện tại những lớp học vẽ. Mùa hè, những lớp học nhỏ ấy lặng lẽ góp phần vun đắp tâm hồn nghệ thuật cho nhiều bạn trẻ.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

null