Giữ gìn nét đẹp tượng gỗ dân gian

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với óc thẩm mỹ tinh tế và đôi bàn tay khéo léo, nhiều nghệ nhân ở huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) đang từng ngày giữ gìn nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian như một cách thể hiện tình yêu với văn hóa truyền thống dân tộc.

“Thổi hồn” vào tượng gỗ

Đứng giữa những bức tượng gỗ nhiều sắc thái vừa hoàn thành tại Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện lần thứ XVI-2025, nghệ nhân Nay Lâm (buôn Sô Ma Rơng, xã Ia Peng) say sưa giới thiệu tác phẩm “Vợ đến thăm chồng đi lính” của mình. Trong đó, người vợ là một phụ nữ Jrai khoác trên mình trang phục thổ cẩm truyền thống; đôi mắt đẫm lệ vì nhung nhớ và hạnh phúc khi được gặp lại chồng sau thời gian dài xa cách. Để minh họa thêm cho tác phẩm, ông Lâm dựng thêm bức tượng người chồng bên cạnh.

Dưới bàn tay khéo léo của ông, những khúc gỗ vô tri trở nên có hồn, ẩn chứa tình cảm và miêu tả chân thực cuộc sống đời thường của đồng bào dân tộc thiểu số. Tác phẩm này của ông đã xuất sắc đạt giải nhất nội dung tạc tượng tại hội thi.

nghe-nhan-nay-lam-thon-so-ma-rong-xa-ia-peng-chinh-sua-lai-buc-tuong-go-nguoi-phu-nu-jrai-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Nay Lâm hoàn thiện bức tượng gỗ người phụ nữ Jrai. Ảnh: V.C

Nghệ nhân Nay Lâm kể: Ngày còn nhỏ, ông thường theo cha và chú lên rừng lấy gỗ tạc tượng đặt ở nhà mồ. Bị cuốn hút bởi những biểu cảm thể hiện qua từng bức tượng, ông mày mò học làm theo. Năm 20 tuổi, ông đã có thể tự tay sáng tạo những bức tượng gỗ theo ý thích. Ông tạc đa dạng, từ tượng các con vật như khỉ, chim, hổ, báo đến những bức tượng con người như mẹ bồng con, giã gạo…

“Mỗi tác phẩm là một đứa con tinh thần. Vì vậy, tôi luôn dành toàn bộ tâm huyết để khắc họa nhân vật một cách chân thực nhất. Trong đó, đôi mắt là bộ phận luôn được tôi trau chuốt và dành nhiều thời gian nhất”-ông Lâm chia sẻ.

Nghệ nhân Rcom Bin (buôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) cũng đã gắn bó với nghệ thuật tạc tượng gỗ dân gian hơn nửa đời người. Trong 3 lần gần đây nhất tham gia Hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Phú Thiện, ông đã 2 lần đạt giải ba và 1 lần đạt giải nhì ở nội dung tạc tượng.

Từ khi không còn duy trì việc tạc tượng nhà mồ, khoảng đất trống dưới gốc cây xoài cổ thụ là nơi ông Bin đắm mình với đam mê của bản thân. Đáng chú ý, ông có thể sáng tạo theo trí tưởng tượng của mình mà không cần bản vẽ. Bộ dụng cụ tạc tượng gồm: 1 chiếc rìu, 1 chiếc rựa, cây đục và thanh gỗ dày làm búa luôn được ông cất cẩn thận.

nghe-nhan-rcom-bin-thon-so-ma-long-b-xa-chroh-ponan-da-3-lan-tham-gia-trinh-dien-tac-tuong-tai-hoi-thi-van-hoa-the-thao-cac-dan-toc-thieu-so-cua-huyen-va-deu-dat-giai-cao-anh-vu-chi.jpg
Nghệ nhân Rcom Bin (thôn Sô Ma Lơng B, xã Chrôh Pơnan) đã 3 lần tham gia trình diễn tạc tượng tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số của huyện và đều đạt giải cao. Ảnh: V.C

Theo ông Bin, để tạc những bức tượng có hình dáng khác nhau, trên nhiều loại gỗ thì bộ dụng cụ phải sắc bén. Đối với những bức tượng đơn giản, ông có thể hoàn thành trong vòng 5 giờ đồng hồ, còn những bức tượng khó yêu cầu sự tỉ mỉ thì cần phải vài ngày mới hoàn thành được.

“Mỗi bức tượng mang một ý nghĩa riêng, là một câu chuyện, một điển tích dân gian. Vì vậy, người nghệ nhân ngoài óc thẩm mỹ cần có tính kiên trì, sự khéo léo và am hiểu văn hóa dân gian của dân tộc mình”-ông Bin bày tỏ.

Bảo tồn nghề truyền thống

Khi được hỏi về nguồn gốc của nghề tạc tượng gỗ dân gian, ông Lâm và ông Bin cho biết: Trước đây, người Jrai tạc tượng để trang trí nhà mồ nhằm thể hiện tình cảm của những người thân trong gia đình với người đã khuất. Những ngôi mộ có càng nhiều tượng càng thể hiện sự khá giả của gia đình. Tuy nhiên, theo thời gian, nguồn gỗ để tạc tượng khan hiếm nên nghề tạc tượng dần mai một.

Thông qua hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, những người đam mê tạc tượng như các ông mới có dịp trổ tài. Dẫu vậy, vì thời gian bị giới hạn nên các ông chỉ có thể chọn các bức tượng đơn giản nhất để trình diễn. Gỗ tạc tượng cũng được tận dụng từ các loại gỗ tạp như mít, xoài...

“Điều tôi lo lắng nhất là sau này mình già đi không có sức khỏe để tiếp tục nữa. Hy vọng qua mỗi bức tượng mình hoàn thành, con cháu sẽ thấy được cái hay, cái đẹp của văn hóa truyền thống dân tộc mà học hỏi, giữ gìn”-ông Lâm trăn trở.

Anh Nguyễn Đức Anh-Công chức Văn hóa-Xã hội xã Chrôh Pơnan-cho hay: Ông Rcom Bin là nghệ nhân duy nhất trên địa bàn xã Chrôh Pơnan biết đục tượng gỗ dân gian. Trân quý những giá trị truyền thống của dân tộc mình, ông vẫn đang từng ngày miệt mài “thổi hồn” cho những bức tượng gỗ. Đây là điều rất đáng trân quý.

Theo chị Kpă Loan-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Khoa học và Thông tin huyện Phú Thiện: Nhờ tính cần cù, tài hoa, sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tạc tượng gỗ dân gian đã biến những khúc gỗ vô tri thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo, chân thực, mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng người Jrai.

Tuy nhiên, số lượng nghệ nhân còn lưu giữ nghệ thuật này trên địa bàn chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Đây cũng là điều khiến những người làm công tác văn hóa trăn trở. Tại hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, huyện đều duy trì việc trình diễn nghề truyền thống này. Hy vọng qua đây có thể bảo tồn, lan tỏa tình yêu tượng gỗ dân gian trong thế hệ trẻ.

Có thể bạn quan tâm

Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy báo chí cách mạng

Trong dòng chảy tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, cái tên Thanh Niên luôn mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng; luôn khát khao, ước vọng đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.

Vui buồn phóng viên cơ sở

Vui buồn phóng viên cơ sở

(GLO)- Với đội ngũ phóng viên ở cơ sở-những người đang công tác tại các trung tâm văn hóa-thông tin và thể thao (VH-TT-TT), việc vừa khai thác thông tin, chụp ảnh, quay phim, viết tin bài, dựng hình, đọc phát thanh... là chuyện thường ngày.

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Độc đáo bộ tem thông tin liên lạc - xưa và nay

Thông tin liên lạc xưa và nay - Bộ tem như tái hiện quá trình phát triển của ngành viễn thông và báo chí, đưa chúng ta quay trở về những ký ức từ thưở sơ khai với con tem đầu tiên dán trên bức thư tay gói giấy cho đến các hình thức liên lạc, các loại hình báo chí hiện đại như ngày nay.

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

“Tiếp nối truyền thống 100 năm với tinh thần đổi mới, dấn thân và trách nhiệm”

(GLO)- Đó là chỉ đạo của đồng chí Hồ Văn Niên-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh tại hội nghị “Gặp mặt, biểu dương người làm báo tiêu biểu” và trao Giải Báo chí tỉnh Gia Lai lần thứ XIV diễn ra vào chiều 17-6 tại Hội trường 2-9 (TP. Pleiku).

100 năm đồng hành cùng dân tộc

100 năm đồng hành cùng dân tộc

(GLO)- Chúng ta tự hào đã có một nền Báo chí cách mạng với thế hệ những nhà báo-chiến sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng ở tuyến đầu, sẵn sàng hy sinh cho Tổ quốc, với hơn 500 nhà báo là liệt sĩ, nhiều nhà báo mang thương tật suốt đời nhưng vẫn không ngừng lao động, cống hiến cho đất nước, Nhân dân.

Báo chí trong thời đại AI

Báo chí trong thời đại AI

(GLO)- Sẽ không quá khi nói rằng, chúng ta đang ngày ngày hít thở trong bầu không khí “số”. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ nói chung và trí tuệ nhân tạo (AI) đang đưa các ngành nghề vào cuộc chạy đua để không bị tụt hậu. Báo chí càng không ngoại lệ.

 Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

Siu Thu - “Giọng đọc không tuổi”

(GLO)- Phát thanh viên là người góp phần làm nên chiều sâu cảm xúc cho khán thính giả. Có những giọng đọc qua năm tháng đã trở thành ký ức trong lòng người nghe. Trong số đó, biên dịch viên, phát thanh viên tiếng Bahnar Siu Thu của Báo Gia Lai được ví là “giọng đọc không tuổi”.

null