Phục dựng để phát huy giá trị các nghi lễ truyền thống

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Cộng đồng các dân tộc thiểu số bản địa Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng có rất nhiều lễ hội truyền thống độc đáo và mang giá trị nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường và lối sống hiện đại, không ít nghi lễ bị lai tạp, thậm chí bị mai một hoặc biến mất khỏi không gian buôn làng.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các dân tộc bản địa, từ năm 2019 đến nay, Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San phối hợp với chính quyền các địa phương tiến hành phục dựng 10 nghi lễ truyền thống của đồng bào Bahnar và Jrai trên địa bàn tỉnh. Đó là lễ cúng bến nước của dân tộc Jrai tại buôn Gôm Gốp (xã Ia Rmok, huyện Krông Pa); lễ cúng lên nhà rông mới của dân tộc Jrai làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang); lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl, huyện Đức Cơ); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại buôn Rưng Ma Nin (xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại xã Ia Pếch (huyện Ia Grai); lễ mừng lúa mới của dân tộc Jrai làng Ó (xã Ia Vê, huyện Chư Prông); lễ cúng năm mới của đồng bào Bahnar tại làng Đak Hway (xã Đak Tơ Pang, huyện Kông Chro); lễ Bơ Jrao của người Jrai tại xã Ia Ka (huyện Chư Păh); lễ mừng lúa mới của dân tộc Bahnar tại xã Ya Hội (huyện Đak Pơ); lễ mừng năm mới của người Bahnar tại làng Krông Hra (xã Yang Bắc, huyện Đak Pơ).

Theo ông Nguyễn Ngọc Long-Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San, để tổ chức thành công chừng ấy đợt phục dựng các nghi lễ truyền thống là sự nỗ lực rất đáng ghi nhận của cán bộ, viên chức trong đơn vị, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ của cấp ủy, chính quyền cũng như các ban ngành, đoàn thể địa phương. Không chỉ có vậy, nhân tố đặc biệt quan trọng trong các nghi lễ là cộng đồng cư dân bản địa với tư cách là chủ nhân của di sản văn hóa. Đơn cử như tại lễ mừng năm mới của người Bahnar làng Krông Hra, dân làng đã tạo nên một không gian văn hóa truyền thống đặc sắc và đậm tính nhân văn. 72 ghè rượu được các gia đình mang đến lễ hội đã nói lên tính cố kết cộng đồng bền chặt cũng như tấm lòng thảo thơm, hiếu khách của người Bahnar khu vực Đông Trường Sơn.

Lễ mừng năm mới của đồng bào Bahnar. Ảnh: Lam Nguyên

Lễ mừng năm mới của đồng bào Bahnar. Ảnh: Lam Nguyên

Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San cho biết thêm: Để phục dựng thành công một nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc bản địa, Nhà hát có bước chuẩn bị công phu và tiến hành rất thận trọng. Trước khi tổ chức phục dựng, Phòng Văn hóa văn nghệ quần chúng (Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San) tiến hành nghiên cứu tài liệu và điền dã để nắm bắt đặc điểm, nội dung, trình tự tiến hành cũng như tất cả các yếu tố liên quan đến nghi lễ. Mục tiêu đặt ra là làm thế nào thể hiện được nội dung và bản sắc của nghi lễ truyền thống. Trong số hàng chục nghi lễ lớn-nhỏ, rộng-hẹp trong đời sống của người Bahnar, Jrai, đơn vị chọn phục dựng những nghi lễ có tính cộng đồng và hướng đến các giá trị tốt đẹp. Trong quá trình phục dựng, Nhà hát luôn tôn trọng tính nguyên bản và chuẩn mực của nghi lễ truyền thống.

Qua tìm hiểu tại các địa phương, chúng tôi được biết, hầu hết các nghi lễ sau khi phục dựng đều được dân làng duy trì hàng năm và bước đầu phát huy hiệu quả về mặt văn hóa tinh thần cũng như thu hút khách du lịch. Trao đổi với chúng tôi, ông Siu Luynh-Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ-cho hay: Sau khi phục dựng lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl) vào năm 2020, những năm qua, dân làng luôn duy trì việc tổ chức lễ cúng đúng với nghi thức truyền thống. Tham gia lễ cúng không chỉ có dân làng mà còn hiện diện đông đảo người dân trong vùng và du khách thập phương.

Có thể khẳng định, phục dựng các nghi lễ truyền thống là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên bị mai một như hiện nay. Để các nghi lễ truyền thống tốt đẹp được duy trì và phát huy giá trị, cấp ủy, chính quyền và ngành chức năng các địa phương cần quan tâm hỗ trợ về cơ sở vật chất cho cộng đồng các buôn làng. Bên cạnh đó cũng cần có định hướng để hoạt động lễ hội đảm bảo an toàn, tiết kiệm và thực sự trở thành ngày hội của buôn làng.

Có thể bạn quan tâm

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

(GLO)- Sự ra đời và hoạt động hiệu quả của những đội cồng chiêng “nhí” ở huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) không chỉ là kế thừa mà còn trở thành nhịp cầu nối dài mạch nguồn văn hóa truyền thống, để hồn cốt dân tộc tiếp tục sống mãi qua từng thế hệ.

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Việc Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc - Vesak 2025 một lần nữa khẳng định vai trò ngày càng lớn của Phật giáo Việt Nam trong đời sống tôn giáo quốc tế.

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

(GLO)- Nhiều năm qua, anh Ksor Mang (SN 1986, buôn Phu Ma Nher, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai, nhất là việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Trong khuôn khổ lễ bế mạc Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc - Vesak 2025 diễn ra ngày 8/5, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam ghi nhận cùng lúc 5 kỷ lục về Phật giáo. Các kỷ lục được trao tặng cho Ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Xa dần tiếng trống hơ gơr

Xa dần tiếng trống hơ gơr

(GLO)- Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, trống là vật thiêng, có Yàng trống bảo hộ, có giá trị cao nên cất giữ nơi trang trọng và được đem ra dùng trong những dịp lễ hội lớn của buôn làng hoặc gia đình. Ngày nay, các buôn làng ở Tây Nguyên dường như xa dần tiếng trống hơ gơr.

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

(GLO)- Diễn ra trong gần 1 tháng, cuộc thi “Nét đẹp trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số qua ảnh” do Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức đã nhận được 33 tác phẩm dự thi. Mỗi bức ảnh là một thông điệp ý nghĩa mà những người mẫu không chuyên muốn truyền tải đến mọi người.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.