Phục dựng để phát huy giá trị các nghi lễ truyền thống

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

(GLO)- Cộng đồng các dân tộc thiểu số bản địa Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng có rất nhiều lễ hội truyền thống độc đáo và mang giá trị nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường và lối sống hiện đại, không ít nghi lễ bị lai tạp, thậm chí bị mai một hoặc biến mất khỏi không gian buôn làng.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các dân tộc bản địa, từ năm 2019 đến nay, Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San phối hợp với chính quyền các địa phương tiến hành phục dựng 10 nghi lễ truyền thống của đồng bào Bahnar và Jrai trên địa bàn tỉnh. Đó là lễ cúng bến nước của dân tộc Jrai tại buôn Gôm Gốp (xã Ia Rmok, huyện Krông Pa); lễ cúng lên nhà rông mới của dân tộc Jrai làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang); lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl, huyện Đức Cơ); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại buôn Rưng Ma Nin (xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại xã Ia Pếch (huyện Ia Grai); lễ mừng lúa mới của dân tộc Jrai làng Ó (xã Ia Vê, huyện Chư Prông); lễ cúng năm mới của đồng bào Bahnar tại làng Đak Hway (xã Đak Tơ Pang, huyện Kông Chro); lễ Bơ Jrao của người Jrai tại xã Ia Ka (huyện Chư Păh); lễ mừng lúa mới của dân tộc Bahnar tại xã Ya Hội (huyện Đak Pơ); lễ mừng năm mới của người Bahnar tại làng Krông Hra (xã Yang Bắc, huyện Đak Pơ).

Theo ông Nguyễn Ngọc Long-Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San, để tổ chức thành công chừng ấy đợt phục dựng các nghi lễ truyền thống là sự nỗ lực rất đáng ghi nhận của cán bộ, viên chức trong đơn vị, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ của cấp ủy, chính quyền cũng như các ban ngành, đoàn thể địa phương. Không chỉ có vậy, nhân tố đặc biệt quan trọng trong các nghi lễ là cộng đồng cư dân bản địa với tư cách là chủ nhân của di sản văn hóa. Đơn cử như tại lễ mừng năm mới của người Bahnar làng Krông Hra, dân làng đã tạo nên một không gian văn hóa truyền thống đặc sắc và đậm tính nhân văn. 72 ghè rượu được các gia đình mang đến lễ hội đã nói lên tính cố kết cộng đồng bền chặt cũng như tấm lòng thảo thơm, hiếu khách của người Bahnar khu vực Đông Trường Sơn.

Phục dựng để phát huy giá trị các nghi lễ truyền thống ảnh 1

Lễ mừng năm mới của đồng bào Bahnar. Ảnh: Lam Nguyên

Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San cho biết thêm: Để phục dựng thành công một nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc bản địa, Nhà hát có bước chuẩn bị công phu và tiến hành rất thận trọng. Trước khi tổ chức phục dựng, Phòng Văn hóa văn nghệ quần chúng (Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San) tiến hành nghiên cứu tài liệu và điền dã để nắm bắt đặc điểm, nội dung, trình tự tiến hành cũng như tất cả các yếu tố liên quan đến nghi lễ. Mục tiêu đặt ra là làm thế nào thể hiện được nội dung và bản sắc của nghi lễ truyền thống. Trong số hàng chục nghi lễ lớn-nhỏ, rộng-hẹp trong đời sống của người Bahnar, Jrai, đơn vị chọn phục dựng những nghi lễ có tính cộng đồng và hướng đến các giá trị tốt đẹp. Trong quá trình phục dựng, Nhà hát luôn tôn trọng tính nguyên bản và chuẩn mực của nghi lễ truyền thống.

Qua tìm hiểu tại các địa phương, chúng tôi được biết, hầu hết các nghi lễ sau khi phục dựng đều được dân làng duy trì hàng năm và bước đầu phát huy hiệu quả về mặt văn hóa tinh thần cũng như thu hút khách du lịch. Trao đổi với chúng tôi, ông Siu Luynh-Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ-cho hay: Sau khi phục dựng lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl) vào năm 2020, những năm qua, dân làng luôn duy trì việc tổ chức lễ cúng đúng với nghi thức truyền thống. Tham gia lễ cúng không chỉ có dân làng mà còn hiện diện đông đảo người dân trong vùng và du khách thập phương.

Có thể khẳng định, phục dựng các nghi lễ truyền thống là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên bị mai một như hiện nay. Để các nghi lễ truyền thống tốt đẹp được duy trì và phát huy giá trị, cấp ủy, chính quyền và ngành chức năng các địa phương cần quan tâm hỗ trợ về cơ sở vật chất cho cộng đồng các buôn làng. Bên cạnh đó cũng cần có định hướng để hoạt động lễ hội đảm bảo an toàn, tiết kiệm và thực sự trở thành ngày hội của buôn làng.

Có thể bạn quan tâm

Hội làng vùng “chảo lửa” Krông Pa

Hội làng vùng “chảo lửa” Krông Pa

(GLO)- Với nhiều hoạt động sôi nổi, vui tươi, Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số và Hội chợ kết nối nông sản huyện Krông Pa lần thứ I là cuộc trình diễn bản sắc, quảng bá sản vật của đồng bào Jrai trên địa bàn.
Nhiều hoạt động hấp dẫn tại lễ hội nho và vang Ninh Thuận năm 2023

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại lễ hội nho và vang Ninh Thuận năm 2023

(GLO)- Lễ đón Bằng công nhận của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp” và Lễ hội Nho-Vang Ninh Thuận năm 2023 sẽ diễn ra từ ngày 13 đến ngày 18-6. Trong đó, lễ khai mạc được tổ chức vào lúc 20 giờ ngày 15-6 và lễ bế mạc vào lúc 20 giờ, ngày 18-6 tại Quảng trường 16 Tháng 4 (TP.Phan Rang-Tháp Chàm). 
Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Đak Pơ: Sôi nổi, giàu bản sắc

Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số huyện Đak Pơ: Sôi nổi, giàu bản sắc

(GLO)- Từ ngày 17 đến 19-5, huyện Đak Pơ tổ chức Ngày hội văn hóa-thể thao các dân tộc thiểu số (DTTS) lần thứ IV với nhiều hoạt động sôi nổi, ý nghĩa. Ngày hội là dịp để các nghệ nhân, vận động viên cùng nhau thể hiện tài năng cũng như giới thiệu, quảng bá nét đẹp văn hóa đặc trưng.
Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Tih đưa văn hóa, âm nhạc Jrai ra “biển lớn”

Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Tih đưa văn hóa, âm nhạc Jrai ra “biển lớn”

(GLO)- Từ khi biết chơi và chế tác các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Jrai, anh Rơ Châm Tih (làng Jút 1, xã Ia Dêr, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) chưa bao giờ nghĩ đến ngày sẽ mang văn hóa, âm nhạc của dân tộc mình ra thế giới. Nhưng rồi những lời mời biểu diễn ở nhiều nước ngày càng nhiều đã giúp anh nhận thức sâu sắc về nội lực văn hóa mà bản thân được trao truyền.
Đak Đoa lưu giữ 106 bộ cồng chiêng

Đak Đoa lưu giữ 106 bộ cồng chiêng

(GLO)- Huyện Đak Đoa (tỉnh Gia Lai) hiện có khoảng 106 bộ cồng chiêng được lưu giữ trong dân và cộng đồng thôn, làng; đồng thời, duy trì hoạt động của 79 đội cồng chiêng. Công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc được cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương đặc biệt quan tâm.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Phê duyệt Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam 2023-2025

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Phê duyệt Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam 2023-2025

(GLO)- Nhằm bảo tồn, phát huy bền vững giá trị văn hóa dân tộc; Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định 515/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tổng thể về phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2023-2025 (Chương trình) sẽ triển khai tu bổ, phục hồi và tôn tạo cho 2 di sản văn hóa, thiên nhiên được UNESCO ghi danh và 15 di tích quốc gia đặc biệt đang xuống cấp.
Tục “nối dây” của người Jrai xưa

Tục “nối dây” của người Jrai xưa

(GLO)- Không riêng người Jrai, nhiều dân tộc ít người ở khu vực Trường Sơn-Tây Nguyên, rộng ra cả trên thế giới, những tộc người theo chế độ mẫu hệ cũng có lệ tục này. Theo nhà dân tộc học Jacques Dournes, tục “nối dây” mục đích là nhằm tăng cường các mối liên kết trong dòng họ, bảo tồn gia đình, giảm thiểu rủi ro và sự phân tán tài sản trong bối cảnh xã hội mà cuộc sống con người luôn hướng tới các mối quan hệ liên minh để bảo tồn cuộc sống của mình.
Dân làng Jrăng Krăi cúng nhà rông mới

Dân làng Jrăng Krăi cúng nhà rông mới

(GLO)- Ngày 6 và 7-5, dân làng Jrăng Krăi (xã Ia Khai, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) vui mừng làm lễ cúng nhà rông mới. Lễ cúng có ý nghĩa cảm tạ và mong các thần linh sẽ tiếp tục phù hộ cho dân làng khỏe mạnh, bình an khi về sinh hoạt trong ngôi nhà rông mới.
Nghệ sĩ đa tài ở Ó Kly

Nghệ sĩ đa tài ở Ó Kly

(GLO)- Âm nhạc dường như đã có sẵn trong dòng máu của nghệ sĩ đa tài Rơ Châm Luih (làng Ó Kly, xã Ia Tôr, huyện Chư Prông). Năm 2017, ông được cộng đồng công nhận nhờ tài năng chỉnh chiêng. Ngoài ra, ông còn có thể chế tác, sử dụng thành thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc ở trình độ và kỹ thuật điêu luyện.
“Bóng hồng di sản”

“Bóng hồng di sản”

(GLO)- Trong sinh hoạt diễn tấu cồng chiêng của đồng bào Bahnar, Jrai ở Tây Nguyên, phụ nữ thường chỉ tham gia đội hình múa xoang, các vị trí còn lại đều do nam giới đảm nhận. Tuy nhiên, những năm gần đây, cùng với sự xuất hiện ngày càng nhiều các đội chiêng nữ, một số buôn làng cũng xuất hiện các tay trống và pơtual (múa hề) nữ. Những “bóng hồng di sản” này tạo nên sự khác lạ, góp phần bảo tồn cồng chiêng đầy sáng tạo và mới mẻ.
Về buôn Ky xem lễ cúng cầu mưa

Về buôn Ky xem lễ cúng cầu mưa

Khi những cái nắng lên đến đỉnh điểm của mùa khô Tây Nguyên thì đồng bào Êđê ở buôn Ky, phường Thành Nhất (TP. Buôn Ma Thuột) lại náo nức tổ chức Lễ cúng cầu mưa, một nét đẹp văn hóa truyền thống được gìn giữ qua bao thế hệ.