Phục dựng để phát huy giá trị các nghi lễ truyền thống

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Cộng đồng các dân tộc thiểu số bản địa Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng có rất nhiều lễ hội truyền thống độc đáo và mang giá trị nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế thị trường và lối sống hiện đại, không ít nghi lễ bị lai tạp, thậm chí bị mai một hoặc biến mất khỏi không gian buôn làng.

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các dân tộc bản địa, từ năm 2019 đến nay, Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San phối hợp với chính quyền các địa phương tiến hành phục dựng 10 nghi lễ truyền thống của đồng bào Bahnar và Jrai trên địa bàn tỉnh. Đó là lễ cúng bến nước của dân tộc Jrai tại buôn Gôm Gốp (xã Ia Rmok, huyện Krông Pa); lễ cúng lên nhà rông mới của dân tộc Jrai làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang); lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl, huyện Đức Cơ); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại buôn Rưng Ma Nin (xã Ia Rbol, thị xã Ayun Pa); lễ cúng cầu mưa của dân tộc Jrai tại xã Ia Pếch (huyện Ia Grai); lễ mừng lúa mới của dân tộc Jrai làng Ó (xã Ia Vê, huyện Chư Prông); lễ cúng năm mới của đồng bào Bahnar tại làng Đak Hway (xã Đak Tơ Pang, huyện Kông Chro); lễ Bơ Jrao của người Jrai tại xã Ia Ka (huyện Chư Păh); lễ mừng lúa mới của dân tộc Bahnar tại xã Ya Hội (huyện Đak Pơ); lễ mừng năm mới của người Bahnar tại làng Krông Hra (xã Yang Bắc, huyện Đak Pơ).

Theo ông Nguyễn Ngọc Long-Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San, để tổ chức thành công chừng ấy đợt phục dựng các nghi lễ truyền thống là sự nỗ lực rất đáng ghi nhận của cán bộ, viên chức trong đơn vị, đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ của cấp ủy, chính quyền cũng như các ban ngành, đoàn thể địa phương. Không chỉ có vậy, nhân tố đặc biệt quan trọng trong các nghi lễ là cộng đồng cư dân bản địa với tư cách là chủ nhân của di sản văn hóa. Đơn cử như tại lễ mừng năm mới của người Bahnar làng Krông Hra, dân làng đã tạo nên một không gian văn hóa truyền thống đặc sắc và đậm tính nhân văn. 72 ghè rượu được các gia đình mang đến lễ hội đã nói lên tính cố kết cộng đồng bền chặt cũng như tấm lòng thảo thơm, hiếu khách của người Bahnar khu vực Đông Trường Sơn.

Lễ mừng năm mới của đồng bào Bahnar. Ảnh: Lam Nguyên

Lễ mừng năm mới của đồng bào Bahnar. Ảnh: Lam Nguyên

Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San cho biết thêm: Để phục dựng thành công một nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc bản địa, Nhà hát có bước chuẩn bị công phu và tiến hành rất thận trọng. Trước khi tổ chức phục dựng, Phòng Văn hóa văn nghệ quần chúng (Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San) tiến hành nghiên cứu tài liệu và điền dã để nắm bắt đặc điểm, nội dung, trình tự tiến hành cũng như tất cả các yếu tố liên quan đến nghi lễ. Mục tiêu đặt ra là làm thế nào thể hiện được nội dung và bản sắc của nghi lễ truyền thống. Trong số hàng chục nghi lễ lớn-nhỏ, rộng-hẹp trong đời sống của người Bahnar, Jrai, đơn vị chọn phục dựng những nghi lễ có tính cộng đồng và hướng đến các giá trị tốt đẹp. Trong quá trình phục dựng, Nhà hát luôn tôn trọng tính nguyên bản và chuẩn mực của nghi lễ truyền thống.

Qua tìm hiểu tại các địa phương, chúng tôi được biết, hầu hết các nghi lễ sau khi phục dựng đều được dân làng duy trì hàng năm và bước đầu phát huy hiệu quả về mặt văn hóa tinh thần cũng như thu hút khách du lịch. Trao đổi với chúng tôi, ông Siu Luynh-Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ-cho hay: Sau khi phục dựng lễ cúng giọt nước của dân tộc Jrai tại làng Krêl (xã Ia Krêl) vào năm 2020, những năm qua, dân làng luôn duy trì việc tổ chức lễ cúng đúng với nghi thức truyền thống. Tham gia lễ cúng không chỉ có dân làng mà còn hiện diện đông đảo người dân trong vùng và du khách thập phương.

Có thể khẳng định, phục dựng các nghi lễ truyền thống là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên bị mai một như hiện nay. Để các nghi lễ truyền thống tốt đẹp được duy trì và phát huy giá trị, cấp ủy, chính quyền và ngành chức năng các địa phương cần quan tâm hỗ trợ về cơ sở vật chất cho cộng đồng các buôn làng. Bên cạnh đó cũng cần có định hướng để hoạt động lễ hội đảm bảo an toàn, tiết kiệm và thực sự trở thành ngày hội của buôn làng.

Có thể bạn quan tâm

Già làng “2 giỏi” của xã Ia Phí

Già làng “2 giỏi” của xã Ia Phí

(GLO)- Ông Rơ Châm Khir (SN 1954, làng Kênh, xã Ia Phí, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) không chỉ có đôi tay tài hoa vẽ những bức tranh sơn dầu, tượng gỗ dân gian đặc sắc, mà còn là già làng uy tín được cộng đồng tin tưởng.

Phát huy sức mạnh văn hóa

Phát huy sức mạnh văn hóa

Khi các giá trị văn hóa, di sản và nghệ thuật tạo ra lợi nhuận nó không chỉ tự “nuôi sống” mình mà còn góp phần tạo thêm những nguồn lực mới, tác động tích cực đến các lĩnh vực khác của ngành công nghiệp văn hóa.

Đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi

(GLO)- Người Tây Nguyên làm du lịch không chỉ bằng khu nghỉ dưỡng, mà còn bằng lòng hiếu khách và nghệ thuật kể chuyện. Vậy nên, đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi mà hãy đánh thức nó bằng chính giọng nói của rừng, bằng bàn tay của bà con và bằng tình yêu với buôn làng của mình.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Nhắc đến đại ngàn Tây Nguyên, có lẽ biểu tượng văn hóa “sừng sững” chính là những mái nhà rông, nhà dài truyền thống của đồng bào các dân tộc. Trong những biến chuyển của thời đại, không gian che chở các hộ gia đình và lan tỏa văn hóa cộng đồng ấy khó tránh khỏi những hư hao, nghiêng ngả.

null