Phát hiện bàn đá mài của người tiền sử tại Chư Păh

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Theo lời giới thiệu của anh Phan Nguyên Trị-công chức xã Nghĩa Hòa (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), một người rất có trách nhiệm với di sản văn hóa địa phương, chúng tôi tìm đến Khu du lịch sinh thái Đặng Gia Trang (tổ 1, thị trấn Phú Hòa, huyện Chư Păh) gặp ông Đặng Thanh Vân để xem một hiện vật đá mà gia đình ông mới tìm thấy.
Ông Vân cho biết: Gần đây, khi đào hố trồng cây trên đám rẫy thuộc khu vực chân núi Chư Pao, gia đình ông bắt gặp phiến đá này, thấy lạ nên mang về rửa sạch để chơi chứ cũng không hiểu đó là gì. Nơi cư trú hiện tại của gia đình ông nằm cạnh một dòng suối nhỏ, có nhiều tảng đá lớn phân bố rải rác. Gần nơi ông thường làm rẫy còn hiện hữu những vòm đá tự nhiên khá lớn, kiểu như hang động.
Quan sát thực tế thì hiện vật mà ông Vân đang sở hữu là một phiến đá màu trắng đục, có hình khối đông đặc, gần với hình chữ nhật. Độ dài nhất của một cạnh đo được là 26,5 cm, cạnh ngắn nhất 21 cm; chỗ rộng nhất 15 cm, chỗ hẹp nhất 11 cm; chỗ dày nhất 8 cm, mỏng nhất chỉ 3 cm. Phiến đá nặng 2,9 kg, mỗi mặt phẳng đều có 2 rãnh gần như song song nhẵn thín, sâu gần 1 cm, rộng 3-4 cm.
Ông Đặng Thanh Vân và bàn mài đá có niên đại cách nay 4.000-3.500 năm. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Ông Đặng Thanh Vân và bàn mài đá có niên đại cách nay 4.000-3.500 năm. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Xem xét những hình ảnh chúng tôi gửi, TS. Lê Hải Đăng (Viện Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng, đây là bàn mài rãnh của người tiền sử. Các vết lõm tương đương với kích thước của loại bôn, rìu hay cuốc đá mà chủ nhân của chúng từng sử dụng trong quá trình mài trơn. Thuộc thời đại Đá mới, giai đoạn Hậu kỳ ở Tây Nguyên, hiện vật có niên đại cách nay khoảng 4.000-3.500 năm, kéo dài cho đến hậu kỳ thời đại Kim khí sau này.
Bàn đá mài cùng các công cụ đá được tìm thấy tại xã Ia Phí và thị trấn Phú Hòa (huyện Chư Păh). Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Bàn đá mài cùng các công cụ đá được tìm thấy tại xã Ia Phí và thị trấn Phú Hòa (huyện Chư Păh). Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Trao đổi với chúng tôi, TS. Lê Hải Đăng cho biết thêm, đây là dạng bàn mài được làm từ một loại đá đặc biệt, có tên là cát kết bột (có người còn gọi là đá bột kết sét). Sở dĩ các nhà địa chất định danh như vậy là vì thành phần của nó được tạo bởi hàm lượng cát nhiều hơn bột. Đây là đặc tính nổi trội, phù hợp với công năng của bàn mài đá. Điều đó cũng cho thấy cư dân cổ giai đoạn ấy đã có trình độ tương đối cao trong việc lựa chọn chất liệu đá để chế tác công cụ.
Cùng với khá nhiều bôn, rìu, cuốc đá mà người dân thu nhặt được khi lao động tại Chư Păh thời gian qua, việc tìm thấy bàn mài đá của người tiền sử tại thị trấn Phú Hòa một lần nữa tiếp tục khẳng định: Hoạt động khảo sát, tìm kiếm di chỉ khảo cổ Hậu kỳ Đá mới tại khu vực này là có cơ sở. Về cơ bản, rất có thể, huyện Chư Păh ngày nay-trong mối liên hệ mật thiết với di chỉ khảo cổ học nổi tiếng Lung Leng (Kon Tum)-hàng ngàn năm trước từng là một địa điểm cư trú của người xưa.
NGUYỄN QUANG TUỆ

Có thể bạn quan tâm

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.

Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia vừa họp, bỏ phiếu thống nhất đề xuất Thủ tướng Chính phủ công nhận Quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo là di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Ngọc Minh

Chuyện làm hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, những người làm công tác di sản văn hóa (như cách gọi ngày nay) của tỉnh Gia Lai-Kon Tum bắt tay vào việc thu thập thông tin để làm hồ sơ di tích đề nghị xếp hạng, trong đó có hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo.

Chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh)

Vọng tiếng chuông ngân

(GLO)- Trên địa bàn tỉnh Gia Lai có nhiều ngôi chùa bắt đầu bằng chữ Bửu như chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh), Bửu Thắng, Bửu Nghiêm, Bửu Hải (TP. Pleiku). Riêng cái tên Bửu Tịnh được đặt cho 2 ngôi chùa, 1 ở Ayun Pa, 1 ở Krông Pa. Nhà tôi ở gần chùa Bửu Tịnh (xã Phú Cần, huyện Krông Pa).

Nét đẹp tặng chữ đầu xuân

Nét đẹp tặng chữ đầu xuân

(GLO)- Mỗi dịp Tết đến Xuân về, người dân Việt lại náo nức với những phong tục truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Trong đó, nét đẹp tặng chữ đầu xuân đã trở thành một truyền thống hiếu học của dân tộc và mang ý nghĩa cầu chúc may mắn, tài lộc, hạnh phúc cho năm mới.

Một dòng huyền tích

Một dòng huyền tích

Mỗi lần đi qua cầu Đuống, tôi bất giác nhìn về phía hạ lưu, trong đầu ngân lên mấy câu thơ của Hoàng Cầm “Sông Đuống trôi đi một dòng lấp lánh, nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ”.

Theo dấu sử thi

Theo dấu sử thi

Tôi về xã Ea Tul (huyện Cư M’gar, Đắk Lắk) vào một dịp ngành văn hóa Đắk Lắk phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức lớp truyền dạy hát kể sử thi (khan) cho lớp trẻ.