Những nghệ sĩ núi rừng của tôi

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tôi quen chị H’Ben khi chị làm Hiệu trưởng Trường Văn hóa Nghệ thuật Gia Lai do anh Trịnh Kim Sanh (Trịnh Kim Sung)-Trưởng ty Văn hóa Thông tin tỉnh Gia Lai-Kon Tum giới thiệu. Anh Trịnh Kim Sanh bảo tôi: “Cậu gặp H’Ben tha hồ mà nói mà hát mà khoe tiếng Bahnar với một nghệ sĩ người Bahnar thứ thiệt”.
Chị H’Ben ở trong căn phòng cấp 4 với 1 bộ bàn ghế mộc, 1 chiếc giường đơn và… 1 rổ bát đũa bên cạnh mấy cái xoong, thau, ấm. Chị bắt tay tôi và anh Sanh rất niềm nở. Chị bảo thông cảm vì nhà trường chưa có gì hết. Anh Sanh cười bảo: “Sao lại chưa có gì hết? Có nghệ sĩ H’Ben, có nghệ sĩ Y Brơm của Ty, có anh chị em của Đoàn Đam San hỗ trợ. Cần gì có Ty giúp”.
Tôi cũng thấy ái ngại cho chị nhưng chị bước ra cửa, hú một tiếng, có 3-4 cô cậu học viên ôm guitar, ôm đàn goong xúm đến. Thế là họ ngồi chật giường chật nhà hát và hát. Họ hát say sưa những bài hát tiếng Bahnar, tiếng Jrai và cả bài tiếng Việt. Chị H’Ben bảo tôi: “Em về đây thì chị chỉ có hát và múa chiêu đãi em thôi”.
Nghệ nhân Ưu tú H’Ben lúc sinh thời. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Nghệ nhân Ưu tú H’Ben lúc sinh thời. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Và thế là rộn rã. Không còn phân biệt chủ khách mà tất cả cùng hòa đồng. Anh Sanh giới thiệu tôi cho mọi người rồi yêu cầu tôi hát 1 bài tiếng Bahnar, 1 bài tiếng Jrai. Tôi hồi ấy còn khá trẻ, khá khỏe và khá cả tiếng Bahnar, tiếng Jrai nên tất nhiên là sau một vài cang rượu, tôi hát ngay. Hát những bài hát “tủ” của mình và được tán thưởng nhiệt tình khiến tôi càng phấn khích xoang luôn bài xoang “uống rượu cần vui tươi”. Tôi được một học viên đẹp trai tự giới thiệu là người Xơ Đăng ở Kon Tum nhưng cũng hát tiếng Bahnar, tiếng Jrai cùng tôi được, đó là A Đôi. A Đôi múa hát với tôi với các bạn suốt hôm ấy và chơi thân với tôi đến tận bây giờ.
Tôi được anh Sanh giới thiệu trước và đã nói về tôi cho chị biết khá kỹ. Hồi ấy, Trường Văn hóa Nghệ thuật Gia Lai chưa được xây dựng nền nếp, chưa quy củ, giáo viên và học viên ăn chung ở chung. Giáo viên được điều động từ Hà Nội vào có, từ các sở, ban, ngành có. Học viên đa số là anh chị em người dân tộc Bahnar, Jrai được tuyển từ làng xã lên. Tóm lại là Hiệu trưởng không có gì khác biệt với mọi người, có khác chăng là chị lớn tuổi hơn và chuyên môn hát múa thì nhất định là số 1.
Nhà văn Trung Trung Đỉnh (thứ 2 từ trái sang) cùng các văn nghệ sĩ trong một chuyến đi thực tế tại Gia Lai. Ảnh: Văn Công Hùng
Nhà văn Trung Trung Đỉnh (thứ 2 từ trái sang) cùng các văn nghệ sĩ trong một chuyến đi thực tế tại Gia Lai. Ảnh: Văn Công Hùng
Thời chị làm Hiệu trưởng thì anh Thịnh (chồng chị) làm Giám đốc Nhà Văn hóa hay Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật của tỉnh. Tôi vào Gia Lai thì đều qua thăm anh chị. Anh chị nuôi cậu con trai riêng của chị là Kiên, con với bok Núp hồi trước năm 1975.
Kiên bị bệnh bẩm sinh, mọi sinh hoạt đều khó khăn. Nhưng Kiên nhận biết hết mọi chuyện, nhất là tình cảm. Lần nào đến thăm chơi với anh chị, Kiên cũng nhận ra tôi ngay và nói những điều cậu muốn nói mà chỉ có anh chị mới dịch được.
Cậu con trai chung của anh chị tên là Thăng. Thăng đẹp trai, thông minh hơn người, học Nhạc viện Hà Nội về, chơi violin, guitar, organ, piano đều thành thạo, hát được cả tiếng Bahnar lẫn tiếng Jrai. Thế rồi cậu lấy vợ, có con, rồi khi anh chị về làng thì cậu cũng về theo… Nhưng cuối cùng cậu bị “ma men” bắt làm tù binh, không giải cứu được.
Anh Thịnh bị tai biến, một mình chị H’Ben phải chăm sóc 3 người đàn ông ốm yếu, dị tật. Nhưng chị tuyệt nhiên không một lời kêu than, không một lời trách móc oán thán ai. Gặp chị lúc nào cũng vui vẻ, cũng phải uống cái gì đó, ăn cái gì đó, hát cái gì đó cho vui. Lần nào chị cũng níu kéo: “Em phải ở đây với chị vài hôm chớ!”.
Cố họa sĩ Xu Man (bìa trái) và tác giả. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Cố họa sĩ Xu Man (bìa trái) và tác giả. Ảnh: Nguyễn Quang Tuệ
Những năm gần đây, khi vào Gia Lai, tôi đều đi cùng Nguyễn Quang Tuệ và anh chị em nhà văn, nhà báo. Tết nào chúng tôi cũng điện thoại chúc mừng năm mới cho nhau. Nhưng rồi, các bạn già của tôi ở Gia Lai lần lượt ra đi: nghệ sĩ Y Zơn, họa sĩ Xu Man, nghệ sĩ Y Brơm, nhà nghiên cứu văn hóa Rơ Mah Tenl và cả anh nữa-Trịnh Kim Sanh-người anh nâng đỡ và giúp sức cho các nghệ sĩ, nghệ nhân bản địa trưởng thành không thua kém bất kỳ địa phương nào…
Nhiều lúc tự dưng tôi sững người nhớ lại từng người. Nhớ cái dáng lúc nào cũng khổ sở của anh Rơ Mah Tenl. Nhớ cái dáng cao lênh khênh ấm áp của anh Trịnh Kim Sanh. Nhớ lối sống tỉ mẩn, lọ mọ và hóm hỉnh của anh Xu Man. Nhớ cái kiểu đi như chạy lùn lùn nhanh nhẹn và tháo vát, hát dân ca Jrai rất hay và uống rượu cần sôi nổi của anh Y Zơn mỗi lần theo anh về làng. Anh dạy tôi hát bài “Em nhớ Cheo Reo” của nhạc sĩ Kpa Pui. Nhớ anh Y Brơm đang dạy múa cho các em các cháu đẹp đến nao lòng.
Cuộc sống vẫn cứ trôi đi theo ông già thời gian, mọi người rồi cũng sẽ đến lượt mình. Các bạn già nghệ sĩ của tôi ở Gia Lai bây giờ còn anh Nay Pha-người đem đàn t’rưng ra giới thiệu cho bạn bè khắp thế gian nay cũng đã ngoài 80 rồi. Nghệ sĩ Ưu tú ngành múa tài hoa Xuân La đã nghỉ hưu. Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang-con chim sơn ca của núi rừng Tây Nguyên bây giờ cũng còn dang đôi cánh lên với những bài ca tuyệt đẹp về xứ sở quê hương mình.
TRUNG TRUNG ĐỈNH

Có thể bạn quan tâm

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

null