Một thời chống "giặc châu chấu"

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Khi nhỏ, tôi biết đến dịch châu chấu gắn với những nạn đói xa lơ xa lắc. Còn trên đồng ruộng ở quê, những con châu chấu, cào cào rất gần gũi, dễ thương. Tại nhiều vùng, người dân còn bắt châu chấu, cào cào về chế biến thành món ăn, thường gọi là món “tôm bay”.
Sau này, qua báo chí, tôi biết về những đại dịch châu chấu. Hầu hết đại dịch châu chấu đều xuất phát từ các sa mạc lớn ở Bắc Phi, Tây Á, Trung Á. Đó là những cuộc di cư như được lập trình sẵn. Đàn châu chấu khổng lồ khi bay càn quét qua một vùng đất có thức ăn, chúng trưởng thành vào lúc qua các sa mạc. Ở đó, tất cả châu chấu mang trứng đều đồng loạt đẻ vào cát. Những năm về sau, trứng châu chấu trên sa mạc nở những đàn con với số lượng vô cùng lớn. Từ sa mạc, chúng di cư đến những vùng đất đã được định sẵn, vào những thời vụ dường như cũng đã được xác định. Chúng ăn sạch bất kỳ mầm cây gì có màu xanh gặp trên đường di trú. Chính vì vậy, di cư đến đâu, châu chấu đàn gây ra mất mùa, đói kém đến đó.
Những năm 80 của thế kỷ trước, khi về công tác trong ngành Nông nghiệp Gia Lai, tôi được biết về nạn châu chấu trong đời thực. Hai vùng đất bị châu chấu phá hoại là huyện Chư Sê và Chư Prông. Cứ theo lý thuyết thì dịch châu chấu phải phát sinh ở vùng đất cát và nóng như Ayun Pa, Krông Pa mới đúng. Đằng này, Chư Sê và Chư Prông là 2 huyện Tây Trường Sơn, chủ yếu là đất đỏ bazan.
Cứ vài năm một lần, châu chấu bất ngờ tràn về làng quê, nương rẫy cắn phá, nặng nhất là giai đoạn 1985-1995. Đầu mùa mưa, khi cây lúa bắt đầu đẻ nhánh, cây bắp tầm 9 lá đến phun cờ, châu chấu tràn đến ăn ngấu nghiến. Mỗi năm có đến hàng ngàn héc ta lúa, bắp bị châu chấu phá hoại. Đây là loại châu chấu rừng, cùng họ với loài châu chấu sa mạc. Nghĩa là, chúng to lớn hơn các loại châu chấu bình thường. Chúng đẻ nhiều và lớn nhanh với tốc độ đáng kinh ngạc. Lúc này, toàn ngành Nông nghiệp phải huy động nhân lực, vật lực phối hợp cùng chính quyền và người dân chống “giặc châu chấu”. Nhanh thì chục ngày, chậm thì hàng tháng mới dập được nạn châu chấu rừng. Một thời gian dài, đây được xem là nỗi lo thường trực của ngành nông nghiệp cũng như nông dân các huyện trọng điểm dịch châu chấu.
Mỗi đợt dịch phải phun đến hàng tấn thuốc trừ sâu, phun bao vây vòng tròn xoáy ốc từ ngoài vào trong tâm dịch. Ngoài ra, phải dùng các biện pháp sinh học như thay đổi lịch thời vụ, thay đổi đối tượng canh tác nhằm cắt đứt ký chủ trung gian và nguồn thức ăn trong vòng đời của châu chấu. Để nghiên cứu vòng đời của châu chấu rừng, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đã xây dựng nhà lưới để nuôi, cho chúng đẻ trứng nở con, rồi theo dõi thời gian của mỗi giai đoạn, từ đó tìm ra giải pháp phòng trừ phù hợp. Mỗi con châu chấu thường trải qua 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, con non tiền trưởng thành và trưởng thành. Ở giai đoạn ấu trùng, châu chấu không có thức ăn phù hợp sẽ hạn chế sự phát triển của đàn, từ đó ngăn ngừa được đại dịch. Khi dịch châu chấu xảy ra, cán bộ, nhân viên ngành bảo vệ thực vật của tỉnh phải đội mưa đội gió chống dịch đầy vất vả, gian nan. Nhiều kỹ sư vì chống dịch mà gặp tai nạn, ốm đau phải cấp cứu bệnh viện. Những năm đại dịch châu chấu căng thẳng, Trung tâm Bảo vệ thực vật miền Trung phải tăng cường cán bộ giúp tỉnh Gia Lai.
Theo những tài liệu mà tôi đọc được, ngày trước, khi dòng người truyền giáo mới đặt chân lên Tây Nguyên, ở Kon Tum cũng xảy ra vụ đại dịch châu chấu lớn chưa từng có. Chỉ trong một thời gian ngắn, chúng tràn đến các ruộng đồng, nương rẫy cắn sạch lúa bắp, hoa màu. Mọi người thời ấy đều bất lực trước cảnh hoa màu bị tàn phá.
Ngày nay, với những tiến bộ kỹ thuật, thuốc trừ sâu diệt côn trùng các loại, cùng với sự phát triển nền sản xuất nông sản hàng hóa đại trà, nạn châu chấu đã chấm dứt. Có lẽ, một khâu trung gian nào đó trong chu trình tự nhiên của châu chấu rừng đã được cắt đứt, làm cho vòng đời châu chấu không phát triển hoàn thiện, khống chế sự sinh nở phát triển thành đàn lớn trong tự nhiên. Theo kỹ sư Hà Ngọc Uyển-nguyên Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, châu chấu rừng ở Gia Lai bất ngờ mắc một loài nấm ký sinh, góp phần làm suy giảm giống nòi của chúng trong tự nhiên. Cùng với đó, việc thay đổi cây trồng, thời vụ, giải pháp canh tác cũng đã góp phần hạn chế châu chấu đàn phát sinh thành đại dịch.
Nỗi ám ảnh một thời về nạn châu chấu đã trôi về dĩ vãng.
PHẠM ĐỨC LONG

Có thể bạn quan tâm

Thông qua việc đặt “bẫy ảnh”, Vườn quốc gia Kon Ka Kinh ghi nhận nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới.

Bẫy ảnh hé lộ kho báu sinh học ở Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh

(GLO)-Không chỉ ghi nhận hình ảnh tê tê vàng và tê tê Java-2 loài thú cực kỳ nguy cấp, những tấm ảnh chụp từ hệ thống bẫy tự động tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (xã Mang Yang, tỉnh Gia Lai) còn phát hiện nhiều loài động vật quý hiếm khác, góp phần khẳng định giá trị đặc biệt của hệ sinh thái nơi đây.

Xã Gào có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Ảnh: Quang Tấn

Khởi sắc trên vùng đất 2 lần được phong anh hùng

(GLO)- Xã Gào (tỉnh Gia Lai) là địa phương 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Ngày nay, vùng đất này đã và đang đổi thay mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.

Xã An Toàn trong diện mạo mới

Xã miền núi An Toàn khởi sắc

(GLO)- Là xã miền núi xa xôi, giao thông cách trở, trước đây, đời sống của người dân xã An Toàn (tỉnh Gia Lai) gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, vùng đất này đã khởi sắc nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực vươn lên của cán bộ, đảng viên và người dân địa phương.

Niềm vui từ những ngôi làng mới

Niềm vui từ những ngôi làng tái định cư

(GLO)- Từ những vùng thường xuyên bị ngập lụt, sạt lở chuyển đến nơi ở mới, với sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân các làng tái định cư bắt đầu ổn định cuộc sống. Thật sự không ai bị bỏ lại phía sau và niềm vui hiện hữu trên từng nếp nhà là minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Binh đoàn 15 cho dân mượn đất trồng lúa

Binh đoàn 15 cho dân mượn đất trồng lúa

(GLO)- Những ngày này, đến làng Tung Breng (xã Ia Krái, tỉnh Gia Lai), chúng ta dễ dàng nhận thấy một màu xanh bạt ngàn của đồng lúa đang thì con gái. Để có được cảnh sắc đó, Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 715 (Binh đoàn 15) đã cho công nhân và người dân mượn gần 100 ha cao su đang tái canh để trồng lúa.

Anh Phùng Minh Tuấn (thôn Phú Cường, xã Chư Sê) phấn khởi vì mía tím được mùa, được giá.

Ngọt ngào mùa mía tím

(GLO)- Dọc các tuyến đường vùng cao nguyên Gia Lai, sắc tím của những bó mía tươi rói phủ đầy, trở thành món quà quê được nhiều người ưa chuộng. Nhờ cây mía tím, nông dân nơi đây có thêm nguồn thu nhập ổn định, đời sống ngày càng được nâng cao.

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

(GLO)- Để thoát khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ, năm 1976, gần 30 hộ dân từ huyện Oyadav (tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia) chạy sang xã Ia O (tỉnh Gia Lai). Họ đã được cán bộ, người dân địa phương cưu mang, đùm bọc rồi trở thành một phần cộng đồng cư dân nơi đây cho đến tận hôm nay.

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

(GLO)- An Nhơn Tây-vùng đất gắn với Khu căn cứ cách mạng An Trường-từng giữ vai trò chiến lược trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. 50 năm sau ngày đất nước thống nhất, An Nhơn Tây hôm nay khoác lên mình diện mạo mới.

null