Lễ cúng nhà rông mới ở làng Đê Kjiêng: Độc đáo, nhân văn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Nhà rông được ví như trái tim của mỗi ngôi làng. Sau khi dựng xong, bà con cùng nhau tổ chức lễ cúng nhằm cảm tạ thần linh, cầu mong được bình yên, no ấm. Mới đây, dân làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang, Gia Lai) vừa hân hoan tổ chức nghi lễ độc đáo này tại nhà rông mới.
Giữ mái nhà rông
Tọa lạc giữa làng, xung quanh là núi Kon Hyer bao bọc, nhà rông của làng Đê Kjiêng còn thơm mùi tranh, nứa mới. Nhà rông có chiều dài chừng 11 m, rộng 5 m và cao 7 m, là thành quả sau nhiều tháng ròng góp công góp sức. Ông Djưng-Trưởng ban Công tác Mặt trận làng Đê Kjiêng-cho hay: “Nhà rông cũ làm bằng tôn, xi măng đã lâu nên xuống cấp. Vì vậy, dân làng muốn tự làm một nhà rông mới theo đúng kiểu truyền thống để làm nơi sinh hoạt chung. Sau khi họp làng, mọi người đều nhất trí cùng nhau tìm kiếm, gom góp tranh tre, nứa lá để dựng nhà rông mới”.
Dân làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang) vui trong ngày hội. Ảnh: P.L
Dân làng Đê Kjiêng (xã Ayun, huyện Mang Yang) vui trong ngày hội. Ảnh: P.L
Quá trình từ chuẩn bị đến thi công nhà rông diễn ra trong nhiều tháng liền. Khi đống lá tranh chất cao bằng mái nhà sàn, tre nứa, cột, vì kèo đã góp đủ, dân làng mỗi người một việc bắt tay làm nhà. Phụ nữ thì kết cỏ tranh thành tấm lợp, đàn ông chẻ nứa đan tấm vách, thanh niên khiêng dựng cột, vì kèo, thắt mối buộc sao cho chắc chắn, đẹp mắt. Cứ thế, trên khoảng đất rộng, nhà rông của làng Đê Kjiêng dần nên hình hài. Ông Djưng bày tỏ: “Dù bận đến đâu bà con vẫn dành thời gian để đến phụ giúp dựng nhà rông. Ai cũng muốn góp sức để ngôi nhà chung nhanh hoàn thiện, che chở, bảo vệ cho bà con dân làng”.
Sau 4 tháng thi công, nhà rông làng Đê Kjiêng đã hoàn thành. Theo phong tục, dân làng làm lễ cúng tạ ơn thần linh và cầu mong may mắn đến cho dân làng. Dịp này, Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San đã phối hợp với Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Mang Yang tổ chức phục dựng nghi lễ cúng nhà rông mới, trong đó lực lượng chính thực hiện nghi lễ là hội đồng già làng và dân làng Đê Kjiêng.
Đánh thức giá trị truyền thống
Nghi thức cúng nhà rông mới được cử hành bên trong nhà rông. Ảnh: P.L
Nghi thức cúng nhà rông mới được cử hành bên trong nhà rông. Ảnh: P.L

Ông Nay Kỳ Hiệp-Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch: “Trước dòng chảy của cuộc sống, các nghi thức văn hóa truyền thống trong cộng đồng dân tộc thiểu số đang dần phai nhạt. Để khôi phục, gìn giữ, đánh thức những giá trị văn hóa tốt đẹp ấy, Sở giao cho Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San phối hợp cùng các địa phương tổ chức phục dựng một số nghi lễ trên nền tảng tôn trọng tính nguyên bản vốn có. Hy vọng qua đây người dân thêm quý trọng và biết cách gìn giữ văn hóa truyền thống dân tộc cho con cháu mai sau”.

Để chuẩn bị lễ cúng quan trọng, hội đồng già làng đã cùng nhau bàn bạc, tính toán ngày giờ, thời gian cụ thể. Vật phẩm gồm 1 con heo, 1 con gà, 1 con dê và 1 ghè rượu. Sau lễ cúng xin giết vật tế, máu của các con vật được để riêng, phần thịt được nướng chín trên bếp nhà rông để soạn mâm cúng. Dưới chân cây nêu nhỏ giữa nhà rông buộc 1 ghè rượu đã đổ đầy nước. Sau khi thịt chín, già làng bày lên mâm đặt trước cây nêu và bắt đầu cử hành nghi lễ. Già Trơm được giao nhiệm vụ thực hiện nghi lễ chính. Trước mâm cúng, già khấn to bằng tiếng Bahnar bài khấn mời thần linh về chung vui. “Bài khấn còn có ý nghĩa cảm tạ thần linh đã luôn giúp đỡ dân làng. Mong khi về nhà rông mới, thần sẽ tiếp tục phù hộ cho dân làng khỏe mạnh, bình an. Chúng tôi cũng cầu thần linh bảo vệ nhà rông luôn vững chãi đến đời con đời cháu”-già Trơm cho hay.
Sau khi bài khấn kết thúc, tiếng cồng chiêng được tấu lên rộn ràng. Già làng lấy 2 bó lá rừng đã chuẩn bị nhúng vào tiết các con vật rồi vừa đi vừa vẩy khắp 4 góc nhà rông. Các bó lá sau đó được treo lên mái nhà rông. Cuối cùng, già làng cùng người dân và khách mời giao lưu ẩm thực, sinh hoạt văn hóa vui vẻ. Lúc này, đội cồng chiêng sẽ tấu lên bài mừng nhà rông và biểu diễn 3 vòng xung quanh cây nêu, sau đó tiếp tục biểu diễn trước sân nhà rông trong niềm hân hoan, phấn khởi của dân làng. Ông Djưng chia sẻ: “Lâu lắm rồi làng mới có ngày hội tưng bừng như vậy. Bà con hôm nay đều nghỉ việc đồng áng để tới tham gia lễ cúng và chung vui”. Lễ mừng nhà rông mới kéo dài trong làn điệu dân ca mượt mà, tiếng cồng chiêng náo nức, trầm bổng vang xa khắp núi đồi…
 PHƯƠNG LINH

Có thể bạn quan tâm

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Nối nghề

Nối nghề

Lần đầu tiên nghệ nhân Y Pư giới thiệu nghề làm gốm thủ công tại Bảo tàng tỉnh trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa - Du lịch tỉnh Kon Tum lần thứ 3 (năm 2016) đã để lại ấn tượng đẹp.

Ông Đinh Plih sắp xếp bộ cồng chiêng và các vật dụng sẵn sàng đem theo khi đi trình diễn, quảng bá văn hóa dân tộc Bahnar. Ảnh: N.M

Đinh Plih: Tự hào “vốn liếng” văn hóa Bahnar

(GLO)- “Ý nghĩa của công việc không phải chỉ nằm ở chỗ tiền bạc mà còn ở nhu cầu về tinh thần, biểu hiện của giá trị, một vốn liếng để tự hào”. Câu nói này thật đúng đối với ông Đinh Plih (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai). Với ông, hạnh phúc đơn giản là bản thân được sống trọn với đam mê.

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

(GLO)- Hoa pơ lang thắp lửa cuối khu nhà mồ làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai. Nổi bật giữa lớp lớp nhà mồ cũ là 3 nhà mồ mới làm. Đó là những dấu hiệu mùa lễ hội giữa núi rừng Trường Sơn.

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

(GLO)- Từ 21 đến 23-2, làng Pyang (thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) tưng bừng tổ chức lễ bỏ mả-một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất của người Bahnar Đông Trường Sơn

Gìn giữ giai điệu của đá

Gìn giữ giai điệu của đá

Trong dịp đầu xuân, tại chương trình trình diễn, trải nghiệm di sản văn hóa diễn ra ở Bảo tàng – Thư viện tỉnh, người dân và du khách có dịp thưởng thức những giai điệu của đá được trình diễn bởi nghệ nhân ưu tú A Thu (50 tuổi) ở thôn Đăk Rô Gia (xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô).

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.