(GLO)- Sau hơn 16 năm dày công tìm hiểu, các nhà nghiên cứu đã giải mã phần nào những đặc tính và cuộc sống của voọc chà vá chân xám. Đây là loài động vật đặc hữu chỉ có ở Việt Nam và nằm trong nhóm 25 loài linh trưởng nguy cấp, quý hiếm trên thế giới.
Loài động vật quý hiếm và thú vị
Anh Nguyễn Ái Tâm-Điều phối viên của Chương trình Bảo tồn voọc chà vá chân xám tại Vườn quốc gia (VQG) Kon Ka Kinh-chia sẻ: Voọc chà vá chân xám sống thành từng đàn, tương tự 1 gia đình. Mỗi gia đình voọc thường có 7-12 cá thể, đàn lớn có thể lên đến 25 cá thể. Cá biệt, năm 2009, đoàn nghiên cứu phát hiện quần thể voọc chà vá chân xám có đến 98 cá thể tại suối Hà Ngoi (tiểu khu 433, VQG Kon Ka Kinh). Tiếp đó, tháng 5-2020, đoàn bắt gặp quần thể voọc chà vá chân xám khoảng 50 cá thể. “Chúng tôi cho rằng, đây là hiện tượng voọc nhập đàn, thi thoảng xảy ra vào mùa sinh sản hoặc mùa khan hiếm thức ăn”-anh Tâm nói.
Mỗi đàn voọc chà vá chân xám có 1 con đực đầu đàn. Voọc đầu đàn tướng tá to, mặt oai và luôn ngồi ở vị trí cao nhất để quan sát, chăm lo cho cả đàn. Con voọc đầu đàn có “đặc quyền” được giao phối với tất cả các con cái trong đàn. Các con đực khác khi muốn giao phối, kết đôi với “bạn tình” nào đó trong đàn buộc phải chiến đấu với voọc đầu đàn để giành bạn tình. Thông thường, kết quả sau trận đấu tranh giành bạn tình sẽ là… tách đàn.
 |
| Một đàn voọc chà vá chân xám ở VQG Kon Ka Kinh. Ảnh: Nguyễn Ái Tâm FZS |
Voọc chà vá chân xám có tinh thần bảo vệ “lãnh thổ” rất cao. Mỗi đàn đều có “quy ước ngầm” về phạm vi lãnh thổ. Nếu “lãnh thổ” bị xâm phạm thì các bên sẽ phải chiến đấu. Voọc đầu đàn chính là chiến binh duy nhất ra trận để tranh hùng. “Va chạm ở mức độ nhẹ sẽ là gầm gừ cảnh báo, nặng là 2 con đực đầu đàn lao vào đánh nhau để phân thắng bại”-anh Tâm cho hay.
Chương trình Bảo tồn voọc chà vá chân xám tại VQG Kon Ka Kinh do nhóm nghiên cứu gồm 7 người thực hiện. Từ năm 2010 đến nay, nhóm nghiên cứu đã ký kết chương trình bảo tồn voọc chà vá chân xám với VQG Kon Ka Kinh và thực hiện nhiều hoạt động nhằm bảo tồn loài động vật quý hiếm này. Cụ thể: nghiên cứu đặc tính loài, đào tạo nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm viên của Vườn, nâng cao nhận thức cho người dân sinh sống khu vực gần rừng về bảo tồn voọc chà vá chân xám và tài nguyên rừng để gìn giữ môi trường sống cho loài động vật quý hiếm này. |
Voọc chà vá chân xám gần như không uống nước, cũng không bao giờ chủ động tiếp mặt đất, trừ khi bị rơi hoặc phải di chuyển trong điều kiện không có cây cối. Bởi vậy, thức ăn ưa thích của chúng là lá tươi non hoặc các loại quả có vị chát, chứa nhiều chất Tanin. Sau nhiều năm nghiên cứu, theo dõi và ghi nhận thông tin cuộc sống của loài động vật đặc biệt quý hiếm này, nhóm nghiên cứu đã thống kê được khoảng hơn 300 loài thực vật là nguồn thức ăn của loài voọc chà vá chân xám, trong đó có khoảng 10 loài cây là thức ăn chính như: linh chi, trâm, quả sanh…
“Điểm vàng” nghiên cứu voọc chà vá chân xám
Theo TS. Hà Thăng Long-Giám đốc Chương trình Bảo tồn voọc chà vá chân xám tại VQG Kon Ka Kinh, kết quả nghiên cứu, thống kê gần đây cho thấy: Số lượng cá thể voọc chà vá chân xám tăng lên khá nhiều so với đợt thống kê quy mô được thực hiện từ năm 2004 đến năm 2009.
“Riêng tại VQG Kon Ka Kinh hiện có khoảng 500 cá thể voọc chà vá chân xám (tăng khoảng 150 cá thể so với năm 2009). Voọc chà vá chân xám phân bố đều khắp VQG Kon Ka Kinh. Đây thực sự là “điểm vàng” cho các nhà khoa học nghiên cứu về loài linh trưởng tại Việt Nam. Chúng tôi đánh giá rất cao sự phối hợp hỗ trợ của VQG Kon Ka Kinh và người dân các vùng gần rừng nơi có ghi nhận sự xuất hiện của voọc chà vá chân xám”-TS. Hà Thăng Long bày tỏ.
 |
| Nhóm nghiên cứu trao đổi thông tin thông qua phân tích số lượng, tần suất tiếng hót của voọc chà vá chân xám. Ảnh: Lê Hòa |
Anh Hjun (xã Đak Tơ Ve, huyện Mang Yang) từng là thợ săn lão luyện, thông thạo nhiều ngõ ngách trong VQG Kon Ka Kinh. Sau khi được cán bộ VQG và thành viên nhóm nghiên cứu chiêu mộ, huấn luyện đã trở thành một trong những “tay” tìm và ghi nhận thông tin của loài voọc này rất cừ khôi! Chỉ cần nghe tiếng đàn voọc hót, anh Hjun sẽ có thể phân biệt được đâu là tiếng con đực, con cái, tiếng của voọc trưởng thành hay voọc con…
Hiện nay, ngày càng có nhiều thiết bị, phương tiện hiện đại được đưa vào ứng dụng trong nghiên cứu các loài động vật quý hiếm; trong đó có thể nhắc đến phương pháp sử dụng “bẫy ảnh” (Camera Trap). “Gần 1 năm nay, tại VQG Kon Ka Kinh đã bố trí lắp đặt khoảng 15 “bẫy ảnh” tại các tiểu khu: 79, 433 và 110. Qua đó, đã ghi nhận thêm hình ảnh không chỉ voọc chà vá chân xám mà còn có thêm nhiều loài động vật quý hiếm khác như: rái cá, khỉ mặt đỏ, chim khướu, gà so, sơn dương…”-anh Tâm thông tin thêm.
LÊ HÒA
