Học tiếng mẹ đẻ

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trò chuyện về tiếng nói và chữ viết của người Jrai, thầy Kpă Pual-giáo viên Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) cho rằng, cần đặt ra vấn đề xóa mù chữ Jrai cho người Jrai. “Hiện nay, thế hệ trẻ Jrai biết tiếng nói nhưng không biết chữ viết. Trong khi đó, tiếng nói, chữ viết là cái gốc của văn hóa, là phương tiện để chuyển tải tri thức, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống. Các giá trị này sẽ mai một nhanh hơn nếu không bắt đầu từ việc gìn giữ chữ viết”-thầy Pual nói.
Thầy Pual vừa tham gia biên soạn tập 1 sách giáo khoa, tài liệu hướng dẫn dạy học bậc tiểu học (tiếng Jrai) do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) chủ trì. Đây là hoạt động nằm trong Chương trình “Nâng cao chất lượng dạy học các môn tiếng dân tộc thiểu số trong chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021-2030” do Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam ký ban hành theo Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 27-1-2022, giao cho Bộ GD-ĐT xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai và thực hiện.
Mục tiêu của chương trình xác định theo 2 giai đoạn: giai đoạn 1 (2021-2025), giai đoạn 2 (2026-2030). Theo đó đến năm 2025, hoàn thành biên soạn sách giáo khoa, tài liệu hướng dẫn dạy học bậc tiểu học đối với 8 tiếng dân tộc thiểu số đã được ban hành chương trình môn học. “Toàn quốc chỉ có 8 dân tộc có chữ viết được chọn biên soạn sách giáo khoa thì tỉnh Gia Lai chiếm 2 thứ tiếng là Jrai và Bahnar. Ngoài ra, còn có tiếng Chăm, Ê Đê, Khmer, M’Nông, Mông, Thái. Tôi vừa tham gia biên soạn xong tập 1 sách giáo khoa tiếng Jrai và được Bộ GD-ĐT thẩm định. Còn tiếng Bahnar do cô Đinh H’Mer-Phó Trưởng phòng Tổ chức (Sở GD-ĐT) tham gia biên soạn”-thầy Pual cho biết.
Thầy Kpă Pual chỉ ra một số lỗi thường gặp trong cách viết tên người Jrai, nguyên nhân vì không biết chữ viết Jrai. Ảnh: Hoàng Ngọc
Thầy Kpă Pual chỉ ra một số lỗi thường gặp trong cách viết tên người Jrai, nguyên nhân vì không biết chữ viết Jrai. Ảnh: Hoàng Ngọc
Sự ra đi đột ngột mới đây của cô H’Mer khiến thầy Kpă Pual vô cùng tiếc nuối về một trí thức trẻ người Bahnar. Theo thầy Kpă Pual, Gia Lai có gần 50% học sinh là người dân tộc thiểu số, chủ yếu là Bahnar và Jrai. Đây đều là 2 dân tộc có chữ viết đã sáng tạo kho tàng tri thức, văn hóa đồ sộ Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại. Nhưng việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa từ xưa tới nay chủ yếu qua truyền khẩu. Trong khi đó, thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số hiện nay phần lớn “mù chữ” mẹ đẻ. “Nếu người Việt học tiếng Việt thì người Bahnar, Jrai cũng cần phải học tiếng nói và chữ viết của mình. Đây là vấn đề rất cần được nhìn nhận nghiêm túc”-thầy Pual nói.
Anh Rcom Heo (buôn Tang, xã Phú Cần, huyện Krông Pa) có 3 người con đang đi học. Cô con gái lớn học Khoa Giáo dục mầm non (Trường Đại học Phú Yên), con gái thứ 2 học lớp 12 (Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh) và con trai út đang học lớp 9. “Các con mình nói tiếng Jrai nhưng không đứa nào biết chữ Jrai. Các cháu đều có năng khiếu văn nghệ, thể thao, thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn dành cho người dân tộc thiểu số. Mình rất muốn các con biết viết tiếng mẹ đẻ để mình có thể dạy con hát dân ca, ghi chép lưu giữ lại các bài dân ca Jrai”-anh Heo chia sẻ.
Thầy Pual cho rằng, cùng với phát triển chương trình sách giáo khoa và tài liệu dạy học tiếng dân tộc thiểu số, cần phải đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên giảng dạy, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách về dạy học tiếng dân tộc thiểu số. Hiện tại, Bộ GD-ĐT quy định đây là môn tự chọn nên các trường có tâm lý lựa chọn các môn dễ dàng, thuận lợi để triển khai dạy và học như tiếng Anh, kể cả các trường có đông học sinh dân tộc thiểu số. Đây là vấn đề khiến giới chuyên môn và những người nặng lòng với văn hóa truyền thống trăn trở. “Khi tiếng Jrai, Bahnar chưa phải là một môn học bắt buộc thì rất khó có cơ hội để học sinh dân tộc được học chữ viết của dân tộc mình. Thực tế cũng không nhiều thầy-cô giáo có khả năng dạy được chữ Bahnar, Jrai. Thời kỳ còn dạy tiếng Jrai cho đội ngũ cán bộ, công chức, tôi nhận ra họ chỉ học để lấy chứng chỉ chứ rất ít người học đi đôi với hành. Hầu như chỉ có người Kinh học tiếng Jrai, rất ít thấy người Jrai học chữ viết, tiếng nói của dân tộc mình, đội ngũ thầy-cô giáo lại càng vắng bóng trong những lớp học như vậy”-thầy Pual cho biết.
“Với địa bàn đặc thù như tỉnh Gia Lai, Sở GD-ĐT cần khuyến khích hoặc có quy định cụ thể đưa môn học này vào chương trình giáo dục phổ thông. Xóa mù chữ cho học sinh dân tộc giúp thế hệ trẻ Jrai, Bahnar biết và sử dụng tiếng nói chữ viết của dân tộc mình, có ý thức tôn vinh bản sắc và giá trị văn hóa, mới có khả năng sáng tạo văn hóa, văn học, âm nhạc và các giá trị khác”-thầy Pual nói.
HOÀNG NGỌC

Có thể bạn quan tâm

Bếp ăn tình thương tại Bệnh viện Đa khoa trung tâm Gia Lai đã huy động hàng nghìn tấm lòng và bàn tay chung sức để “đỏ lửa” mỗi ngày. Ảnh: ĐVCC

Chung tay vì người nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau

(GLO)- Trong hành trình phát triển, mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau” luôn là điểm nhấn trong chính sách an sinh xã hội. Ở Gia Lai, tinh thần này được cụ thể hóa bằng nhiều chương trình, mô hình sáng tạo, từ hỗ trợ sinh kế, nhà ở, y tế, giáo dục đến hoạt động thiện nguyện đầy nhân văn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch tặng quà cho trẻ em tại Làng Trẻ em SOS Quy Nhơn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch thăm, trao quà Tết Trung thu cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn

(GLO)- Chiều 1-10, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Thị Thanh Lịch đã đến thăm, trao quà Tết Trung thu cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn được nuôi dưỡng, điều trị tại các cơ sở trên địa bàn các phường: Bình Định, Quy Nhơn Đông và Quy Nhơn.

Vợ chồng đồng lòng hiến máu cứu người

Vợ chồng đồng lòng hiến máu cứu người

(GLO)- Đều là nhân viên y tế nên vợ chồng anh Huỳnh Hoàng Vương-Nguyễn Thị Hồng (tổ 4, phường Thống Nhất, tỉnh Gia Lai) hiểu rõ giá trị của máu trong cấp cứu và điều trị cho người bệnh. Từ năm 2022 đến nay, anh chị đã có 48 lần hiến máu khẩn cấp góp phần cứu sống nhiều người bệnh.

Cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chăm sóc sức khỏe sinh sản ở các thôn, làng địa bàn phía Tây tỉnh, góp phần giảm thiểu tình trạng sinh con tại nhà. Ảnh: Như Nguyện

Kéo giảm tình trạng sinh con tại nhà

(GLO)- Tại Hội thảo chuyên đề về công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai tổ chức mới đây, các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng sinh con tại nhà ở vùng DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn.

Màn múa lân đặc sắc tại chương trình "Vui hội Trung thu" dành cho các em nhỏ. Ảnh: Vũ Chi

Trung thu ấm áp đến sớm với trẻ em nghèo Ayun Pa

(GLO)- Trong không khí rộn ràng của mùa Tết Trung thu 2025, ngày 27-9, Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Ayun Pa (tỉnh Gia Lai) phối hợp với chùa Pháp Đạt (TP. Hồ Chí Minh) tổ chức chương trình “Phiên chợ 0 đồng-Vui hội Trung thu” với nhiều hoạt động thiết thực dành cho trẻ em và hộ nghèo địa phương.

Tổ hiến máu tình nguyện Thiện Chánh 2 thường xuyên tham gia hiến máu tình nguyện.

Tổ hiến máu tình nguyện khu phố Thiện Chánh 2: Một tấm lòng, nhiều giọt máu hồng

(GLO)-Từ năm 2016, Tổ hiến máu tình nguyện khu phố Thiện Chánh 2 (phường Hoài Nhơn Bắc) với 15 thành viên nòng cốt đã góp hàng chục đơn vị máu, nhiều lần kịp thời hiến đột xuất, cứu sống bệnh nhân. Không chỉ cho máu, tổ còn vận động hàng trăm triệu đồng giúp người bệnh khó khăn trang trải viện phí.

Trao tặng 1.000 suất quà trung thu cho trẻ em xã Ia Chía

Trao 1.000 suất quà trung thu cho trẻ em xã Ia Chía

(GLO)- Chiều 28-9, tại Trường Tiểu học Cù Chính Lan (xã Ia Chía), Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Hội Phú phối hợp với Hội Phụ nữ cơ quan Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai, UBND xã Ia Chía và Đồn Biên phòng Ia Chía tổ chức Chương trình “Biên cương-Đêm hội trăng rằm”.

Nẻo về nguồn cội của Yến

Nẻo về nguồn cội của Yến

(GLO)- Sau những thành công nơi phố thị, nữ kiến trúc sư 9X Hoàng Như Yến vẫn thường xuyên trở về quê nhà xã Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) để xây trường học, nuôi trẻ mồ côi, khó khăn và tiếp sức phụ nữ vùng khó.

Bị bệnh ung thư dạ dày, ông Huỳnh Văn Chí (bìa trái) vẫn tham gia đầy đủ các hoạt động ý nghĩa của Hội tình thương Pleiku. Ảnh: P.L

Cụ ông bị ung thư vẫn miệt mài thiện nguyện

(GLO)- Ở tuổi 74, lại mang trong mình căn bệnh ung thư dạ dày nhưng ông Huỳnh Văn Chí (tổ 3, phường Pleiku, tỉnh Gia Lai) - người sáng lập Hội tình thương Pleiku vẫn luôn tâm huyết cùng các tình nguyện viên chia sẻ yêu thương bằng nhiều hoạt động hỗ trợ thiết thực cho các đối tượng yếu thế.

null