Học tiếng mẹ đẻ

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trò chuyện về tiếng nói và chữ viết của người Jrai, thầy Kpă Pual-giáo viên Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) cho rằng, cần đặt ra vấn đề xóa mù chữ Jrai cho người Jrai. “Hiện nay, thế hệ trẻ Jrai biết tiếng nói nhưng không biết chữ viết. Trong khi đó, tiếng nói, chữ viết là cái gốc của văn hóa, là phương tiện để chuyển tải tri thức, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống. Các giá trị này sẽ mai một nhanh hơn nếu không bắt đầu từ việc gìn giữ chữ viết”-thầy Pual nói.
Thầy Pual vừa tham gia biên soạn tập 1 sách giáo khoa, tài liệu hướng dẫn dạy học bậc tiểu học (tiếng Jrai) do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) chủ trì. Đây là hoạt động nằm trong Chương trình “Nâng cao chất lượng dạy học các môn tiếng dân tộc thiểu số trong chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021-2030” do Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam ký ban hành theo Quyết định số 142/QĐ-TTg ngày 27-1-2022, giao cho Bộ GD-ĐT xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai và thực hiện.
Mục tiêu của chương trình xác định theo 2 giai đoạn: giai đoạn 1 (2021-2025), giai đoạn 2 (2026-2030). Theo đó đến năm 2025, hoàn thành biên soạn sách giáo khoa, tài liệu hướng dẫn dạy học bậc tiểu học đối với 8 tiếng dân tộc thiểu số đã được ban hành chương trình môn học. “Toàn quốc chỉ có 8 dân tộc có chữ viết được chọn biên soạn sách giáo khoa thì tỉnh Gia Lai chiếm 2 thứ tiếng là Jrai và Bahnar. Ngoài ra, còn có tiếng Chăm, Ê Đê, Khmer, M’Nông, Mông, Thái. Tôi vừa tham gia biên soạn xong tập 1 sách giáo khoa tiếng Jrai và được Bộ GD-ĐT thẩm định. Còn tiếng Bahnar do cô Đinh H’Mer-Phó Trưởng phòng Tổ chức (Sở GD-ĐT) tham gia biên soạn”-thầy Pual cho biết.
Thầy Kpă Pual chỉ ra một số lỗi thường gặp trong cách viết tên người Jrai, nguyên nhân vì không biết chữ viết Jrai. Ảnh: Hoàng Ngọc
Thầy Kpă Pual chỉ ra một số lỗi thường gặp trong cách viết tên người Jrai, nguyên nhân vì không biết chữ viết Jrai. Ảnh: Hoàng Ngọc
Sự ra đi đột ngột mới đây của cô H’Mer khiến thầy Kpă Pual vô cùng tiếc nuối về một trí thức trẻ người Bahnar. Theo thầy Kpă Pual, Gia Lai có gần 50% học sinh là người dân tộc thiểu số, chủ yếu là Bahnar và Jrai. Đây đều là 2 dân tộc có chữ viết đã sáng tạo kho tàng tri thức, văn hóa đồ sộ Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại. Nhưng việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa từ xưa tới nay chủ yếu qua truyền khẩu. Trong khi đó, thế hệ trẻ người dân tộc thiểu số hiện nay phần lớn “mù chữ” mẹ đẻ. “Nếu người Việt học tiếng Việt thì người Bahnar, Jrai cũng cần phải học tiếng nói và chữ viết của mình. Đây là vấn đề rất cần được nhìn nhận nghiêm túc”-thầy Pual nói.
Anh Rcom Heo (buôn Tang, xã Phú Cần, huyện Krông Pa) có 3 người con đang đi học. Cô con gái lớn học Khoa Giáo dục mầm non (Trường Đại học Phú Yên), con gái thứ 2 học lớp 12 (Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú tỉnh) và con trai út đang học lớp 9. “Các con mình nói tiếng Jrai nhưng không đứa nào biết chữ Jrai. Các cháu đều có năng khiếu văn nghệ, thể thao, thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn dành cho người dân tộc thiểu số. Mình rất muốn các con biết viết tiếng mẹ đẻ để mình có thể dạy con hát dân ca, ghi chép lưu giữ lại các bài dân ca Jrai”-anh Heo chia sẻ.
Thầy Pual cho rằng, cùng với phát triển chương trình sách giáo khoa và tài liệu dạy học tiếng dân tộc thiểu số, cần phải đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên giảng dạy, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách về dạy học tiếng dân tộc thiểu số. Hiện tại, Bộ GD-ĐT quy định đây là môn tự chọn nên các trường có tâm lý lựa chọn các môn dễ dàng, thuận lợi để triển khai dạy và học như tiếng Anh, kể cả các trường có đông học sinh dân tộc thiểu số. Đây là vấn đề khiến giới chuyên môn và những người nặng lòng với văn hóa truyền thống trăn trở. “Khi tiếng Jrai, Bahnar chưa phải là một môn học bắt buộc thì rất khó có cơ hội để học sinh dân tộc được học chữ viết của dân tộc mình. Thực tế cũng không nhiều thầy-cô giáo có khả năng dạy được chữ Bahnar, Jrai. Thời kỳ còn dạy tiếng Jrai cho đội ngũ cán bộ, công chức, tôi nhận ra họ chỉ học để lấy chứng chỉ chứ rất ít người học đi đôi với hành. Hầu như chỉ có người Kinh học tiếng Jrai, rất ít thấy người Jrai học chữ viết, tiếng nói của dân tộc mình, đội ngũ thầy-cô giáo lại càng vắng bóng trong những lớp học như vậy”-thầy Pual cho biết.
“Với địa bàn đặc thù như tỉnh Gia Lai, Sở GD-ĐT cần khuyến khích hoặc có quy định cụ thể đưa môn học này vào chương trình giáo dục phổ thông. Xóa mù chữ cho học sinh dân tộc giúp thế hệ trẻ Jrai, Bahnar biết và sử dụng tiếng nói chữ viết của dân tộc mình, có ý thức tôn vinh bản sắc và giá trị văn hóa, mới có khả năng sáng tạo văn hóa, văn học, âm nhạc và các giá trị khác”-thầy Pual nói.
HOÀNG NGỌC

Có thể bạn quan tâm

Dân làng chung tay hỗ trợ khắc phục hậu quả bão số 13 gây ra.

Cây trồng đổ ngã, người dân Hra gượng dậy sau bão số 13

(GLO)- Bão số 13 (Kalmaegi) đã khiến hàng trăm hecta cây trồng, hoa màu trên địa bàn xã Hra bị thiệt hại nặng nề, thiệt hại ước tính lên đến hàng tỷ đồng. Sau bão, chính quyền và người dân địa phương đang nỗ lực khắc phục hậu quả, sớm ổn định cuộc sống và sản xuất.

Bão số 13 quật ngã hàng chục ngàn cây cao su ở Kbang.

Bão số 13 quật ngã hàng chục ngàn cây cao su ở Kbang

(GLO)- Cơn bão số 13 để lại hậu quả nặng nề chưa từng có tại tỉnh Gia Lai. Riêng tại xã Kbang, tổng thiệt hại ước khoảng 174 tỷ đồng, trong đó hàng chục ngàn cây cao su bị quật ngã, gây thiệt hại lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và sinh kế của rất nhiều người dân địa phương.

Gia Lai: Giá rau củ tăng cao tại các chợ dân sinh

Gia Lai: Giá rau củ tăng cao tại các chợ dân sinh

(GLO)- Sau bão, nhiều diện tích hoa màu trên địa bàn tỉnh Gia Lai bị thiệt hại nặng khiến nguồn cung rau xanh giảm mạnh. Những ngày gần đây, tại một số chợ dân sinh, giá rau xanh đồng loạt tăng cao, trong khi các mặt hàng thực phẩm khác vẫn giữ ổn định.

Các đơn vị tập trung khắc phục các công trình xử lý chất thải sau cơn bão số 13.

Gia Lai tập trung khắc phục sự cố các công trình xử lý chất thải

(GLO)- Ngay sau bão số 13 đi qua, Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Gia Lai phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra một số công trình xử lý chất thải thuộc khu vực phía Đông tỉnh để kiến nghị, đề xuất phương án xử lý, khắc phục các sự cố hư hỏng; đảm bảo công tác bảo vệ môi trường.

Người dân lên tàu ra Nhơn Châu.

Đò ra Nhơn Châu hoạt động trở lại sau một tuần tạm dừng

(GLO)- Sau 1 tuần tạm dừng do ảnh hưởng của bão số 13, ngày 10-11, chuyến đò đầu tiên ra đảo Cù Lao Xanh (xã Nhơn Châu) đã nối lại hoạt động, đưa hàng chục hành khách từ bến Hàm Tử (phường Quy Nhơn) ra đảo, mang theo nhiều hàng hóa, vật liệu để khắc phục hậu quả do bão gây ra.

Người dân thực hiện thủ tục đổi GPLX tại Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Gia Lai.

Gia Lai: Người dân có thể đổi bằng lái tại Công an 135 xã, phường toàn tỉnh

(GLO)- Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Gia Lai vừa thông báo về các điểm tiếp nhận hồ sơ cấp đổi giấy phép lái xe (GPLX) trên địa bàn tỉnh. Trong đó, người dân có thể thực hiện thủ tục đổi, cấp lại GPLX ngay tại Công an xã, phường gần nhất hoặc tự thực hiện qua hình thức trực tuyến.

Chuyến xe 0 đồng chở nghĩa tình Gia Lai về bà con vùng bão, lũ

Chuyến xe 0 đồng chở nghĩa tình Gia Lai về bà con vùng bão, lũ

(GLO)- Chiều 8-11, tại phường An Phú, 2 chuyến xe 0 đồng chở khoảng 35 tấn hàng hóa, nhu yếu phẩm do Team 81 Gia Lai vận động bà con trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai đóng góp đã xuất phát hướng về bà con bị ảnh hưởng do cơn bão số 13 tại phía Đông tỉnh Gia Lai và Đà Nẵng.

null