Đi tìm rừng thiêng-Kỳ 1: Chinh phục đỉnh bách

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Quần thể bách xanh núi đá cả chục nghìn hecta ở Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng rộng lớn và nguyên sinh cổ xưa của thế giới. Loài cây hơn 500 tuổi được mệnh danh "hóa thạch sống" này chứa đựng nhiều bí ẩn lạ lùng…
 
Khám phá rừng bách thiêng phải chinh phục nhiều dốc núi đá mạo hiểm
"Anh cứ cân nhắc quyết định, vì đường vách đá dựng đứng, dễ trơn trượt, rất nguy hiểm, đầy sên vắt, rắn rết…".
Lời khuyến cáo của ông Lê Thanh Tịnh, giám đốc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, không thắng nổi hấp lực về sự quý hiếm và độc đáo của rừng thiêng bách xanh. Chúng tôi quyết hẹn ngay ngày lên đường.
"Hóa thạch sống" trên đỉnh đá vôi
Từ động Phong Nha, chúng tôi vượt hơn 40 cây số theo đường tỉnh 562. Chiếc xe máy gầm gừ theo các con dốc dựng và ngoằn ngoèo giữa cánh rừng già.
Trời tối mịt, chúng tôi mới tới chốt bảo vệ km39 thuộc trạm kiểm lâm Thượng Trạch nằm cạnh bản Arem (Tân Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình). Canh gác dưới cơn mưa đêm, phó trạm Nguyễn Xuân Bách dùng đèn pin soi kỹ từng xe ra vào, kể cả xe máy trước khi mở barie. 
Anh Bách tỉ tê nhiều chuyện vui buồn trong việc tuần tra giữ rừng, nhất là làm sao bảo vệ cho được quần thể bách xanh quý hiếm nằm trên những núi đá cao ngất...
Sáng sớm hôm sau, từ km39, kiểm lâm Lê Chiêu Tuấn cùng hai thanh niên người Arem dẫn chúng tôi chui qua tán lá rậm còn ẩm ướt, bò lên dốc đất dựng đứng. 
"Con đường" men theo mấy triền đá cao ngất, mọi người phải dùng tay lần nắm cho được cành hoặc rễ cây; chân thì tìm điểm tựa là mũi đá hoặc hốc đất để leo lên từng bước. Tôi nhìn xuống chân: bầy vắt cả chục con loe ngoe hút máu. Kiểm lâm Tuấn phải dùng ống thuốc xịt "giải cứu"...
 
Cây bách xanh cổ thụ với bộ rễ đẹp kỳ lạ trên đỉnh đá vôi cao 650m
Cảm giác thật đặc biệt dưới tán rừng rậm, đã 9h sáng mà như còn tinh sương. "Dừng lại, các anh cẩn thận, tránh giẫm bom" - Tuấn nói khi băng trên triền một dốc đá cao. Đó là quả bom bi nằm giữa một hốc đá nhỏ vừa được phát hiện gần đây và đang báo cho công binh giải quyết. 
Hai thanh niên Arem cho biết trước đây loại bom hiểm này rất nhiều và đã được vài lần thu gom xử lý. Việc bắt gặp bom đạn chưa nổ như thế là không hiếm trong những chuyến tuần tra giữa rừng sâu này...
Tuấn chỉ khối đá vôi cao mấy chục mét, dốc thẳng đứng lên trời: "Một quần thể bách xanh trên đó". Đoạn dốc cuối này mọi người phải dùng tay lần tìm từng mũi đá tai mèo để nhích lên từng bước một. Có đoạn phải lách qua các khe đá hẹp và chui qua những thân cây bách xanh chết mục đổ xuống ngáng đường.
Nhưng sự mệt mỏi như tan biến khi lên đến đỉnh cao 654m, khung cảnh rừng thiêng lạ lùng tưởng chỉ có trong cổ tích mở ra. Hàng chục cây bách có thế đẹp huyền bí như bonsai khổng lồ nhô lên từ các mũi tảng đá. Nhiều cây hai người ôm không xuể, cao vút lên trời. Độc đáo hơn cả là bộ rễ ngoằn ngoèo ôm trùm cả khối đá lớn, len lỏi uốn lượn như dòng thác qua kẽ đá, rồi đâm vào những hốc đá sâu.
Tuấn bảo không biết bách xanh sống bằng gì ở đỉnh đá vôi này bởi thảm thực bì hầu như không đáng kể và tuyệt nhiên không có nước mặt. Bên một thân bách lớn, anh diễn giải: "Các chuyên gia bảo cây này tuổi chừng hơn 500 năm, được xem là "hóa thạch sống" của vùng rừng già Phong Nha - Kẻ Bàng này".
 
Trái bom bi nguy hiểm giữa rừng già - Ảnh: THÁI LỘC
Người dẫn đường nhấn mạnh: "Anh nên chú ý sự kỳ ảo nằm ngay trên thân bách". Thật quá kỳ lạ khi hàng loạt loài thực vật sinh sống ngay trên vỏ thân và rễ bách. 
Ngoài nhiều loài rêu khác nhau, anh chỉ đám phiến lá rất nhỏ như đám bèo hoa dâu bám sát thân bách, hình tròn nối tiếp nhau màu xanh nhạt. Đó là lan "len bèo", một loài đặc hữu của VN có hoa li ti bằng hạt lúa màu vàng đậm nở tầm tháng 7.
Chen mọc trên mấy ngách vỏ thân bách còn có lan "môi dày" và mấy loài dương xỉ. Cạnh đó là loài cây có lá và mùi hương giống cây ngũ gia bì chống muỗi ở đồng bằng. Đặc biệt, trên một "khối u" sát gốc là nơi sống bám của cây "sâm bách" già. Củ sâm bằng ngón tay cái và dài hơn 10cm này, theo hai chàng trai Arem, người già thường lấy ngâm rượu làm thuốc chữa bệnh...
Những bài thuốc thiêng từ cây "pẹt" do ông cha truyền lại từ ngày xưa công hiệu lắm, nhờ nó mà tộc người Arem còn tồn tại cho đến ngày nay.

Ông ĐINH LẦU

Cây "pẹt" thần dược
Bản Arem ẩn giữa rừng thẳm ngay dưới đỉnh Ông Rầu chừng 700 thước cao có nhiều bách xanh cổ xưa, xung quanh là bạt ngàn rừng và lô nhô núi đá. Đêm thứ hai dưới mái nhà sàn giữa rừng hoang thẳm, già làng Đinh Lầu chậm rãi kể chuyện về người Arem của mình. 
Ông gợi nhớ hồi còn nhỏ cả bản sinh sống trong hang đá không biết thế giới bên ngoài là gì. Trong mỗi hang lớn có nhiều hốc đá thì mỗi gia đình mỗi hốc, có hang sống hơn chục gia đình, tất cả đều sống nhờ rừng, hái lượm và săn bắn.
Đến giai đoạn bom đạn chiến tranh, tộc người Arem được bộ đội tìm thấy. Và cũng nhờ bộ đội mà người Arem mới biết đến các vật dụng hiện đại và bắt đầu biết dùng vải thay vỏ cây che thân. Mãi đến thập niên 1980, người Arem ra khỏi hang, được hỗ trợ dựng nhà, nuôi trồng...
 
Trên thân bách có nhiều loài rêu xanh đẹp lạ lùng - Ảnh: THÁI LỘC
Bên bếp lửa bập bùng giữa rừng thiêng lạnh, kể chuyện tộc người mình, ông Đinh Lầu chợt kính cẩn khi nói về "pẹt" - cách gọi bách xanh của tộc mình: "Cây "pẹt" chính là thuốc thiêng cứu sống người Arem từ nhiều đời nay". 
Thời người Arem còn sống trong hang đá, thuốc chữa bệnh đều là thảo mộc, trong đó "pẹt" chữa được nhiều bệnh nặng. Mỗi lần có người đau đầu, người ta leo lên đỉnh núi đá vôi lấy rễ, vỏ và lá "pẹt" về nấu uống. Nếu đau ít thì nấu chừng 15 phút, đau nhiều thì nấu lâu hơn cho uống, đỡ bệnh ngay. 
Với bệnh đau lưng, người Arem chọn rễ "pẹt" già về xắt lát và ngâm rượu nặng, mỗi ngày uống nửa ly nhỏ. Bệnh đau bụng, bảy ngọn lá non của cây già được vò nát cho vào nước ấm lấy nước uống. Bệnh đau khớp thì vỏ và rễ "pẹt" xắt nhỏ, nấu cho nước cô lại, sóng sánh uống mỗi ngày mỗi tách nhỏ, vài ngày là đỡ bệnh.
Người Arem còn dùng lá "pẹt" tươi hơ trên than hồng rồi xoa vào chỗ da con nít bị ghẻ lở hoặc sưng tấy... "Những bài thuốc từ cây "pẹt" do ông cha truyền lại từ xưa công hiệu lắm, nhờ nó mà tộc Arem còn tồn tại cho đến nay" - ông Lầu trầm giọng kể.
Và trong sâu thẳm tâm trí tộc người ở rừng xanh, cây "pẹt" - bách xanh là vật thiêng của sự vững chãi và trường tồn... Ông Lầu kể sau khi Phong Nha - Kẻ Bàng thành vườn quốc gia (2001), ông lấy chính cây "pẹt" thiêng liêng làm biểu tượng vận động bảo vệ rừng già của bộ tộc mình…

Bách xanh đá (calocedrus rupestris aver) còn gọi là tùng hương, trắc bách diệp núi, tập trung chủ yếu ở sinh cảnh rừng trên đỉnh núi đá vôi. Bách xanh đá là loài đặc hữu của VN, được Sách đỏ thế giới xếp vào tình trạng bảo tồn nguy cấp.

Thái Lộc-Nguyễn Trọng (TTO)

Có thể bạn quan tâm

Sê San: Sông kể chuyện đời…

Sê San: Sông kể chuyện đời…

(GLO)- Dòng Sê San miệt mài chở nặng phù sa; sóng nước bồng bềnh không chỉ kể câu chuyện mưu sinh, bảo vệ phên giậu, mà còn gợi mở tương lai phát triển bền vững, góp phần khẳng định vị thế của vùng biên trong hành trình dựng xây quê hương, đất nước.

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

Chiếc nỏ của người lính trận Ia Drăng

(GLO)- Mang ra chiếc nỏ được cất giữ hơn 30 năm, ông Siu Long (làng Gòong, xã Ia Púch, tỉnh Gia Lai)-nhân chứng trong trận đánh thung lũng Ia Drăng 60 năm trước chậm rãi nói: “Tôi muốn tặng món quà Tây Nguyên này cho một người bạn đến từ nước Mỹ”.

Ông Ksor Yung có lối sống trách nhiệm, gần gũi nên được mọi người quý mến. Ảnh: R’Ô Hok

Ksor Yung: Từ lối rẽ sai lầm đến con đường sáng

(GLO)- Từ một người từng lầm lỡ, ông Ksor Yung (SN 1967, ở xã Ia Rbol, tỉnh Gia Lai) đã nỗ lực vươn lên trở thành người có uy tín trong cộng đồng. Ông tích cực tham gia vận động, cảm hóa những người sa ngã, góp phần giữ gìn an ninh trật tự và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

null