 |
| Quang gánh ra chợ. Ảnh: LÊ TRỌNG KHANG |
Tuổi thơ tôi đi qua quang gánh của mẹ có tiếng trĩu trịt oằn vai của bí đao, khổ qua, mướp hương. Và cả thương nhớ khôn nguôi bàn chân trần bám mưa lầm lụi trong đêm cho kịp buổi chợ phiên mờ sáng - chợ Nam Phước. Là tôi bé mọn đầu chưa quá đôi gióng nhìn quanh cơ man người là người. Mà toàn đàn bà. Thi thoảng lọt thỏm vài đứa con nít theo mẹ.
Đàn bà đi chợ hồi mấy mươi năm trước, chẳng có niềm vui nào cho riêng mình. Chỉ mong bán món hàng quê được giá, tất tả ghé hàng thịt hàng cá mua chút tươi cho bầy con. Còn tôi đứng sát bên mẹ, nhìn những gương mặt trong sương, đã mơ hồ vẽ vào tâm hồn non dại những trĩu nặng của phận đàn bà.
Cái chợ Nam Phước sát quốc lộ 1 vẫn còn hào nhoáng trong ký ức. Bây giờ tôi vẫn nhớ như in “chị Nha” chuyên gom hàng nông sản ở chợ, dáng người cao to như đàn ông, quày quả ngó nghiêng từng mủng hoa màu ứ hự.
Mẹ tôi mỗi lần gánh hàng lên chợ đều tìm “chị Nha”. Chỉ cần cái gật đầu của người đàn bà ấy, mẹ tôi quang gánh nhẹ tênh về nhà. “Chị Nha” hiếm khi chê hàng của mối quen. Thuận mua vừa bán. Hay đàn bà ở chợ thương nhau từ những sớt chia không lời.
Hơn hai mươi năm bon chen phố thị, nhiều lần giật thót trước những người đàn bà ngồi nép bên góc chợ với chục trứng, bó rau. Chợ ồn ào, xô bồ, đôi khi có cả tiếng cãi vã. Nhưng rồi những tảo tần cứ thế bán đi để khi cắp nón ra về, biết đâu vơi bớt lo toan trong ngôi nhà và những đứa trẻ.
Mà cũng lạ, quanh con phố tôi ở, có đến vài chị bán buôn chợ lớn chợ nhỏ. Hễ ra chợ là gặp hàng xóm. Chị Nhung người nhỏ thó mà buôn bán lanh lẹ ở cái chợ chồm hổm bên góc đường Trưng Nữ Vương, Tam Kỳ.
Chị Thanh hai ba giờ sáng đã một mình chạy xe vô cảng Kỳ Hà lấy cá về bán kiếm ít đồng lời. Hỏi một mình đi đêm lỡ đường sá xa xôi có sợ, chị nói rồi cũng phải đi, đi mỗi ngày thành quen. Từ tất bật sớm hôm của người mẹ ấy mà các con của chị thành bác sĩ và nên người.
Mỗi sáng, ngang qua cái chợ di động của chị Thanh nơi góc phố, thấy các bà các chị xúm quanh, lòng bỗng vui như nắng lên. Là chị Bích người Tiên Phước lấy chồng xứ Đoan Trai, mỗi chiều lại về vùng trung du quê mẹ gom hàng xuống chợ bán.
Sạp hàng của chị chẳng có món nào cố định, khi thì trứng gà ta, ổi vườn, khi thì vài nải chuối, ít cam sành trái to trái nhỏ… Mớ đồ quê lộn xộn nhưng lúc nào cũng được các mẹ các chị tranh mua. Tôi đồ rằng người đàn bà ấy bán bằng những thật thà gieo vào lòng khách chợ.
Mấy hôm nay trời chuyển gió mưa. Lại nhớ dáng mẹ lọt thỏm trong chiếc áo quàng bên gánh mướp hương. Cái mùi thơm của mướp hương đông đặc trong mưa cứ bám riết tôi đến tận bây giờ. Mẹ tôi đã bán cả tảo tần ở chợ quê, để mấy đứa con gái hễ ra chợ là tìm mua cho được mớ ký ức với những món ăn xưa cũ.
Có khi chỉ là ít cá rô mùa lụt chiên vàng dằm mắm cái ớt tỏi; lòng hân hoan khi mua được hến vỏ về hì hụi nấu canh tập tàng, là bó bông bí vàng ươm như một sớm mai năm nào cha ra vườn đậy bông bí cho một mùa sai trái…
Váng vất trong đầu ý nghĩ, đàn bà ở chợ, như sương...
