Bất ngờ một bài thơ cổ trên vách núi Bài Thơ bị vùi sâu dưới đất

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Bài thơ của nhà thơ Nguyễn Cẩn là một trong 3 thi phẩm kiệt xuất trong chùm thơ 12 bài, hiện còn trên vách đá núi Bài Thơ, TP.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh được bảo tồn theo luật Di sản. Gần đây, những người yêu thơ phát hiện bài thơ nổi tiếng này bị vùi sâu dưới đất khi xây dựng Đền bài thơ cổ núi Bài Thơ.

 Đền bài thơ cổ dưới chân núi Bài Thơ - nơi vẫn còn lưu lại 12 bài thơ khắc trên vách núi. Ảnh: Nguyễn Hùng
Đền bài thơ cổ dưới chân núi Bài Thơ - nơi vẫn còn lưu lại 12 bài thơ khắc trên vách núi. Ảnh: Nguyễn Hùng


Bài thơ của Nguyễn Cẩn được ông cho khắc lên vách núi Bài Thơ ngày mùng 3 tháng Chạp năm Canh Tuất - năm 1910.

Trước đây, bài thơ nằm hoàn toàn trên vách núi, thấp hơn so với các bài thơ của vua Lê Thánh Tông và chúa Trịnh Cương. Sau vài năm việc tôn tạo, xây dựng Khu di tích núi Bài Thơ hoàn thành, mới đây, người dân và những người yêu thơ phát hiện bài thơ này đã bị vùi sâu dưới đất do khu vực có bài thơ này được đổ đất tôn cao nền – khoảng 2m.

 

Khu vực này được đổ đất nâng nền lên ít nhất 2m, đã vùi lấp bài thơ khắc trên vách núi của Nguyễn Cẩn. Ảnh: Nguyễn Hùng
Khu vực này được đổ đất nâng nền lên ít nhất 2m, đã vùi lấp bài thơ khắc trên vách núi của Nguyễn Cẩn. Ảnh: Nguyễn Hùng


Phải mất rất nhiều thời gian tìm dọc vách núi đá, tôi mới tìm thấy vị trí của bài thơ. Sau khi dùng dao phạt bớt các cây lá mềm, cao khoảng 40 – 50 phân, và dùng bay gạt hết lớp đất một đoạn khá dài sát với vách đá, mới nhìn thấy đỉnh bia khắc bài thơ.

Thật không ngờ, một bài thơ nổi tiếng lại bị vùi lấp sâu dưới đất. Cũng xin nói thêm, hiện trên vách núi Bài Thơ có 12 bài thơ, nhưng chỉ có 3 bài  (của vua Lê Thánh Tông (năm 1468), chúa An Đô vương Trịnh Cương (1729) và Nguyễn Cẩn (1910) là có giá trị văn hóa và lịch sử, với tính chuyên nghiệp cao. 9 bài còn lại, đều là thơ của các ông bà quan, đi vãng cảnh, mà trình độ thơ chỉ ngang câu lạc bộ thơ cấp xã như bây giờ.

 

Nhà thơ Trần Nhuận Minh và bài thơ của Nguyễn Cẩn bị vùi sâu dưới lòng đất. Ảnh: Nguyễn Hùng
Nhà thơ Trần Nhuận Minh và bài thơ của Nguyễn Cẩn bị vùi sâu dưới lòng đất. Ảnh: Nguyễn Hùng


Nguyễn Cẩn có tên trong sách Lược truyện các tác gia Việt Nam do nhà thư mục học lớn là Trần Văn Giáp biên soạn, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, ấn hành năm 1971. Ông người làng Du Lâm, huyện Đông Ngàn, nay là huyện Tiên Sơn,  tỉnh Bắc Ninh, có tên hiệu là Hương Khuê, tác giả nhiều bài thơ chữ Hán, được coi là một trong những nhà thơ xuất sắc cuối thời Nguyễn, đầu thế kỉ XX. Ông làm quan Án sát triều Nguyễn, được vua Nguyễn bổ nhiệm làm Tuần phủ Quảng Yên, tức tỉnh Quảng Ninh ngày nay.

 

 Trước đây bài thơ nằm trên vách núi, nhưng hiện đã nằm dưới lòng đất. Ảnh: Nguyễn Hùng
Trước đây bài thơ nằm trên vách núi, nhưng hiện đã nằm dưới lòng đất. Ảnh: Nguyễn Hùng


Bài thơ của Nguyễn Cẩn có 8 câu, 4 câu đầu toàn vần trắc, 4 câu sau toàn vần bằng, cấu trúc chặt chẽ, hơi thơ liền một mạch, bút pháp phóng khoáng, ngôn ngữ điêu luyện, rất hiện đại, đầy khí thế. Đặc biệt trong bài thơ, tác giả cũng bày tỏ sự phẫn nộ với chúa An Đô vương Trịnh Cương khi vị chúa này cho khắc bài thơ họa bài thơ của vua Lê Thánh Tông của mình trên vách núi nhưng ở vị trí cao hơn bài thơ của vua Lê Thánh Tông. Với ông, đây là điều không chấp nhận được.

Năm 1986, khi đi tìm bài thơ của vua Lê Thánh Tông, chúng tôi cũng luôn nghĩ bài thơ của ông sẽ phải ở trên bài thơ của chúa Trịnh Cương. Vì thế, căn cứ vào vị trí bài thơ của chúa Trịnh Cương, chúng tôi chỉ rà soát vách núi ở phía trên bài thơ này. Tuy nhiên, cuối cùng bài thơ của vua Lê Thánh Tông được tìm thấy ở phía dưới, trong một bức tường và trần xi măng đổ lên trên để làm chuồng lợn của một gia đình sơ tán ra đây, sau khi thị xã Hòn Gai bị ném bom cuối năm 1964.

 

Bài thơ của chúa Trịnh Cương được khắc lên vách núi năm 1729. Ảnh: Nguyễn Hùng
Bài thơ của chúa Trịnh Cương được khắc lên vách núi năm 1729. Ảnh: Nguyễn Hùng


Ngay sau khi phát hiện ra bài thơ của Nguyễn Cẩn bị vùi sâu dưới 2m đất, tôi đã có gọi điện của đại diện UBND tỉnh Quảng Ninh, Sở Văn hóa – Thể thao tỉnh và nhận được câu trả lời, sẽ cho khảo sát lại ngay và thực hiện sớm nhất việc đào đất đi, phục hồi nguyên trạng bài thơ như nó đã có từ 111 năm nay.

Xin giới thiệu bài thơ được Nguyễn Cẩn đề trên vách đá, ngày mùng 3 tháng Chạp năm Canh Tuất (1910).

Bài thơ chữ Hán nguyên văn như sau:

Thánh Tôn hoàng đế đề thi thạch,

Đông minh chi sơn cao bách xích.

Thiên phong, hải đảo nhật dạ kích,

Ngũ bách niên dư, tự do xích

Họa xưng ngự bút ế hà nhân?

Trịnh Vương vọng ý đồng bất dân.

Ngã lai bạt kiếm, nộ thả sân,

Hu ta hậu Lê chi quân thần!

Canh Tuất, lạp nguyệt, sơ tam nhật, Nguyễn Cẩn

Dịch thơ:

Hoàng đế Thánh Tông đề thơ lên đá

Núi ở bể Đông cao hàng trăm thước

Gió trời, sóng biển ngày đêm vỗ vào

Thế mà hơn 500 năm rồi, chữ còn chưa mất

Họa lại, dám xưng là ngự bút; hừ, ai đấy nhỉ?

Ý xấu của Trịnh Vương là muốn cùng trường tồn

Ta đến, rút kiếm phẫn nộ và căm tức

Than thay cho vua tôi nhà hậu Lê !

Nguyễn Cẩn đề, ngày mùng 3 tháng Chạp năm Canh Tuất, 1910.

Nhà thơ Trần Nhuận Minh
(Dẫn nguồn NLĐO)

Có thể bạn quan tâm

Có một đêm văn công như thế

Có một đêm văn công như thế

(GLO)- Hôm ấy, bà con các làng ai ai cũng háo hức chờ đợi. Mới 17 giờ, bà con đã tập trung trước sân trụ sở xã Al Bá chờ đợi đêm diễn. Khi đó, tôi nhớ mình đã viết một bài báo có nhan đề “Đêm văn công ở vùng trắng văn công”...

Thơ Dương Kỳ Anh: Đi giữa vườn xuân

Thơ Dương Kỳ Anh: Đi giữa vườn xuân

(GLO)- Cảm giác về tình yêu qua lời thơ của Dương Kỳ Anh thật lãng mạn và đắm say. Điển hình, trong bài thơ "Đi giữa vườn xuân", tác giả không chỉ miêu tả vẻ đẹp của vườn xuân mà còn khéo léo lồng vào đó sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa tình yêu lứa đôi và tình yêu Tổ quốc.

Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Gọi xuân

Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Gọi xuân

(GLO)- Bài thơ "Gọi xuân" của tác giả Nguyễn Ngọc Hưng mang đậm không khí của mùa đông, song cũng là lời mời gọi, khắc khoải của mùa xuân. Từng câu thơ như một niềm khát khao về sự thay đổi, hồi sinh và tươi mới...

Thơ Lữ Hồng: Suốt mùa tuổi ngọc

Thơ Lữ Hồng: Suốt mùa tuổi ngọc

(GLO)- Mùa xuân vừa đến, cho ta cái cớ để nhìn lại chặng đường dài mình đã đi qua. Thêm một tuổi là thêm nhiều những hạnh ngộ và chia ly, nguyện ước và mong chờ. Nhưng chừng nào còn tha thiết với đời là ta còn “tuổi ngọc”. Bài thơ của tác giả Lữ Hồng dưới đây như thay lời muốn nói...

Thơ Nguyễn Ngọc Hạnh: Quê ngoại

Thơ Nguyễn Ngọc Hạnh: Quê ngoại

(GLO)- Bài thơ "Quê ngoại" của Nguyễn Ngọc Hạnh không chỉ là lời tỏ bày tình cảm quê hương mà còn là một thông điệp sâu sắc về sự gắn bó với cội nguồn. Quê hương dù có xa hay gần, luôn là một phần không thể thiếu trong cuộc đời mỗi người, là điểm tựa để chúng ta tìm về trong những lúc lạc lõng nhất.

Thơ Lê Từ Hiển: Hoa vô thường

Thơ Lê Từ Hiển: Hoa vô thường

(GLO)- "Hoa vô thường" của Lê Từ Hiển mang đậm dấu ấn của sự chiêm nghiệm về cuộc đời, sự vô thường của thời gian qua những biến chuyển của thiên nhiên. Mỗi câu thơ như một khoảnh khắc dịu dàng, mà ở đó, tác giả lặng lẽ nhìn nhận và đón nhận mọi biến động của đời sống...

Thơ Nguyễn Ngọc Hạnh: Giếng xưa

Thơ Nguyễn Ngọc Hạnh: Giếng xưa

(GLO)- Với "Giếng xưa", tác giả Nguyễn Ngọc Hạnh đã khắc họa bức tranh đầy khắc khoải, suy tư về cuộc đời. Khi thời gian lặng lẽ trôi qua, mỗi hình ảnh đều như một lời tâm sự rất riêng tư nhưng cũng thật gần gũi và đầy cảm xúc.

Cuộc thi viết “Pleiku - Khát vọng vươn lên” năm 2025 nhận tác phẩm từ ngày 20-1

Cuộc thi viết “Pleiku - Khát vọng vươn lên” năm 2025 nhận tác phẩm từ ngày 20-1

(GLO)- Nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, con người phố núi Pleiku, UBND thành phố phối hợp với Báo Gia Lai tổ chức Cuộc thi viết về chủ đề “Pleiku-Khát vọng vươn lên” năm 2025 trên các ấn phẩm của Báo Gia Lai. Ban tổ chức bắt đầu nhận bài từ ngày 20-1.

Thơ Đào An Duyên: Ngàn sau

Thơ Đào An Duyên: Ngàn sau

(GLO)- Không chỉ là một lời nói về tình yêu, "Ngàn sau" của tác giả Đào An Duyên còn là một tác phẩm thơ triết lý, khẳng định sự bất tử, trường tồn của những xúc cảm chân thật qua biến động của thiên nhiên và cuộc sống.

Thơ Lê Vi Thủy: Tinh khôi mùa xuân

Thơ Lê Vi Thủy: Tinh khôi mùa xuân

(GLO)- "Tinh khôi mùa xuân" của Lê Vi Thủy thể hiện cảm xúc tươi mới, ngọt ngào của mùa xuân và tình yêu trong sáng, thuần khiết. Từ hình ảnh thiên nhiên gần gũi như "cánh hoa trắng", "giọt sương ban mai" đến những ẩn dụ về tình yêu, tất cả đều mang lại cho người đọc cảm giác ấm áp, đầy hy vọng.

Thơ Ngô Thanh Vân: Gió mùa về trong ấm áp xuân sang

Thơ Ngô Thanh Vân: Gió mùa về trong ấm áp xuân sang

(GLO)- Qua những hình ảnh tươi mới của mùa xuân, tác giả Ngô Thanh Vân đã vẽ nên một bức tranh ấm áp về tình cảm gia đình, về những tháng năm không thể quay lại nhưng đầy ắp kỷ niệm. Trong bài thơ, mẹ là hình ảnh trung tâm, là biểu tượng của tình yêu vô bờ bến.

Thơ Vân Phi: Ngõ xanh

Thơ Vân Phi: Ngõ xanh

(GLO)- Bài thơ Ngõ xanh của tác giả Vân Phi khắc họa một không gian thiên nhiên thanh bình của làng quê, nơi có mẹ cha và những điều thân thuộc nhất. Mỗi hình ảnh trong thơ như một lời nhắc nhở về sự quan trọng của gia đình, quê hương và những ký ức đẹp mà ta luôn cất giữ trong trái tim mình.

Khúc ca mùa xuân đoàn tụ

Khúc ca mùa xuân đoàn tụ

(GLO)- Mỗi lần nghe lại ca khúc “Sông Đakrong mùa xuân về” của nhạc sĩ Tố Hải, lòng tôi lại dạt dào xúc cảm và không thôi nghĩ về dòng chảy của những đoàn quân hào hùng ra trận để đem về mùa xuân đoàn tụ của một dân tộc anh hùng.

“Mưa giải thưởng” văn học nghệ thuật

“Mưa giải thưởng” văn học nghệ thuật

(GLO)- Năm 2024 được xem là năm “mưa giải thưởng” của văn học nghệ thuật (VHNT) Gia Lai tại các liên hoan, cuộc thi khu vực và toàn quốc, trong đó có nhiều giải cao. Đây là ghi nhận xứng đáng cho sự đầu tư, nỗ lực trong lĩnh vực đòi hỏi sức sáng tạo không ngừng của đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà.