Vì sao một thời dân Tây Sơn không nuôi ngựa bạch?

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Một đoạn của dãy Trường Sơn trên đất Bình Định, làm ranh giới tự nhiên giữa Gia Lai và Bình Định. Dải đất phía đông của đoạn núi đó là vùng Tây Sơn hạ đạo (nay là huyện Tây Sơn, Bình Định) - quê hương của Tây Sơn.

 

Đàn tế trời đất trên đỉnh Ấn Sơn.ẢNH: Hoàng Trọng
Đàn tế trời đất trên đỉnh Ấn Sơn.Ảnh: Hoàng Trọng


Địa thế kỳ tuyệt của hòn Hoành Sơn

Trong vùng Tây Sơn hạ đạo, núi Ngang - hòn Hoành Sơn - nằm ở phía tây thôn Trinh Tường, quận Bình Khê xưa - nay thuộc xã Bình Tường, huyện Tây Sơn, Bình Định. Đây là một ngọn núi không cao (chỉ khoảng 364 m) chạy dài theo hướng bắc - nam.

Từ lâu, giới phong thủy đánh giá vùng Hoành Sơn này là một địa thế kỳ tuyệt, đại địa, những ngọn núi, gò đống xung quanh nó tạo nên những chi tiết bổ khuyết tuyệt vời: nào bút - nghiên, nào ấn - kiếm, nào chuông - trống, được sắp đặt hai bên tả, hữu; phía trước mặt nổi lên các gò đống lô nhô đá như đội quân bảo vệ.

Bút - ở về phía bắc - tức là hòn Trưng Sơn ở thôn Phú Lạc bên tả ngạn sông Côn, núi không cao nhưng có đỉnh vun nhọn lên như ngòi bút viết lên mây. Nghiên - ở về phía nam - tức là hòn Hợi Sơn (hay hòn Dũng/Vũng) bởi trên núi có một vũng nước sâu, giới bình dân mới nhân đó gọi là hòn Vũng, còn giới văn nhân thì gọi là hòn Nghiên. Từ Hoành Sơn nhìn về trước mặt (hướng đông), hòn Bút bên tả, hòn Nghiên bên hữu, hơi nhích lên phía trước một chút.

Sát chân Hoành Sơn, phía bắc có hòn Một, phía nam có hòn Giải - hai hòn núi nhỏ đứng song song ngay trước Hoành Sơn - người xưa gọi hòn Một là Chung Sơn, tức hòn Chuông; còn hòn Giải gọi là Cổ Sơn, tức hòn Trống. Tuy nhiên ở phía Phú Phong nhìn lại, hòn Giải hơi vuông nên nó còn có tên Ấn Sơn. Lại có một núi dài mà thấp ở phía đông (mặt trước của Hoành Sơn), được gọi là Kiếm Sơn (hòn Kiếm). Đằng trước hòn Kiếm, về phía đông còn nổi lên một hòn núi thấp, có dáng con hổ nằm, ngóc đầu trông về Hoành Sơn, gọi là hòn Ông Đốc - nơi sườn phía bắc có ngôi chùa Thiên Tôn.

Hai nhánh sông, gồm sông Côn phía tây bắc chảy xuống, gặp sông Đá Hàn chếch phía tây nam chảy lên gặp nhau ở Phú Phong, ôm một vòng phía trước Hoành Sơn. Thế sông, thế núi tạo thành cuộc đất “long bàn hổ cứ” vô cùng hiểm yếu.


 

Án thờ trời đất trên đỉnh Ấn Sơn, sau lưng là đỉnh Hoành Sơn. ẢNH: HOÀNG TRỌNG
Án thờ trời đất trên đỉnh Ấn Sơn, sau lưng là đỉnh Hoành Sơn. Ảnh: Hoàng Trọng



Tương truyền, ông Hồ Phi Phúc - cha của ba anh em Tây Sơn - được ông Nhạc táng ở cuộc đất tốt trong Hoành Sơn, nên vượng khí của anh em Tây Sơn phát rất mạnh mẽ, mở ra cuộc khởi nghĩa Tây Sơn, đập tan cả hai tập đoàn chúa Trịnh ở Đàng Ngoài và chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

Truyền thuyết “bạch mã hiện hình” trên núi Hoành Sơn

guyễn Nhạc lên ngôi vua năm 1778, lấy niên hiệu là Thái Đức. Ông và em ông là vua Quang Trung Nguyễn Huệ, làm vua khi đất nước còn chiến loạn. Quang Trung mất đột ngột năm 1792, khiến cho cái thế của nhà Tây Sơn, gồm cả ngoài Phú Xuân lẫn trong Bình Định bỗng trở nên yếu hẳn so với thế của nhà cựu Nguyễn đang trỗi dậy mạnh mẽ ở phía Nam. Nguyễn Nhạc chắc chắn cũng đã tính đến sự đảm bảo bí mật nơi yên nghỉ của mình sau này.

Sau khi vua Thái Đức Nguyễn Nhạc mất (năm 1793) không ai biết ông được chôn cất ở chỗ nào, mặc dù dân gian vẫn truyền rằng di thể của đức vua được đưa về an nghỉ ở một nơi bí mật ở cố hương.

Cho tới những năm nửa cuối thế kỷ 20, dân quanh vùng vẫn tin rằng Nguyễn Nhạc được chôn cất đâu đó trong vùng Hoành Sơn, dựa trên truyền thuyết về con ngựa trắng của ông.

Truyền thuyết nói rằng vua Thái Đức có một con ngựa chiến rất tốt, cao lớn như ngựa Bắc Thảo, lông trắng như tuyết và đuôi mịn như tơ, được nhà vua rất mực yêu quý. Sau khi vua Thái Đức mất, con ngựa bạch sổ chuồng chạy mất. Thời gian sau đó, vào các buổi chiều, người dân vùng Hoành Sơn lại thấy bóng con ngựa bạch khi thì ở dưới chân núi, khi thì ở trên đỉnh núi, cất tiếng hí não nùng.

Sách Nước non Bình Định (tác giả Quách Tấn, Nam Cường xuất bản 1967, mục “Núi Ngang”) viết: “Mọi người đều tin rằng đó là con bạch mã, hoặc là hồn thiêng con bạch mã của vua Thái Đức. Vì tôn trọng nhà vua người trong ấp Tây Sơn không một ai nuôi ngựa trắng.”

Sách đã dẫn cũng lý giải: “Vì sao thấy ngựa trắng hiện hình lại đoán rằng lăng mộ vua Thái Đức táng nơi Núi Ngang? Là vì ngựa vốn giống vật rất khôn và có nghĩa. Nhiều con, chủ chết, bỏ ăn bỏ uống ra mả nằm chết theo. Lắm con không chết theo, nhưng thỉnh thoảng tìm đến thăm mả chủ và cất tiếng hí thê lương. Nếu ngọc cốt của nhà vua không an táng nơi Hoành Sơn thì sao con ngựa - hay hồn ngựa - của nhà vua lại tìm đến”.


Người địa phương truyền đời nhau rằng, gần 100 năm sau, tận thời anh hùng Mai Xuân Thưởng dấy nghĩa Cần Vương ở đất Tây Sơn (1885 - 1887), bạch mã vẫn còn xuất hiện ở Hoành Sơn.
 

Theo Nam Hoa (TNO)

Có thể bạn quan tâm

Dùng mặt nạ kỹ thuật số để phục hồi tranh. (Ảnh: Franetic)

Công nghệ đột phá phục chế tranh cổ chỉ trong vài giờ

(GLO)-Với những bức tranh có niên đại hàng thế kỷ, bị hỏng nặng, việc phục chế gặp nhiều rủi ro và tiêu tốn thời gian. Một bước đột phá về công nghệ vừa được các nhà khoa học thử nghiệm thành công, đã giải quyết được khó khăn này, đó là phương pháp mặt nạ kỹ thuật số.

Đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi

(GLO)- Người Tây Nguyên làm du lịch không chỉ bằng khu nghỉ dưỡng, mà còn bằng lòng hiếu khách và nghệ thuật kể chuyện. Vậy nên, đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi mà hãy đánh thức nó bằng chính giọng nói của rừng, bằng bàn tay của bà con và bằng tình yêu với buôn làng của mình.

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

(GLO)- Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui là hiện tượng văn hóa xã hội đặc sắc của cộng đồng người Jrai ở Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Nghi lễ này tập hợp nhiều biểu tượng văn hóa độc đáo giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới tâm linh của cư dân bản địa.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Nhắc đến đại ngàn Tây Nguyên, có lẽ biểu tượng văn hóa “sừng sững” chính là những mái nhà rông, nhà dài truyền thống của đồng bào các dân tộc. Trong những biến chuyển của thời đại, không gian che chở các hộ gia đình và lan tỏa văn hóa cộng đồng ấy khó tránh khỏi những hư hao, nghiêng ngả.

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

(GLO)- Tuy có sự phát triển của hệ thống thủy lợi song lễ cúng cầu mưa vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống cư dân vùng thung lũng Cheo Reo. Sự đa dạng trong nghi thức cúng của mỗi cộng đồng dân cư đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

(GLO)- Người Bahnar quan niệm rằng mọi sự vật, hiện tượng đều có sự hiện diện của thần linh và con người phải tôn trọng, thờ cúng. Vì vậy, họ có nếp sống, sinh hoạt văn hóa với hệ thống lễ hội vô cùng phong phú, gắn với vòng đời người và chu kỳ canh tác nông nghiệp.

null