Trang phục, đạo cụ văn nghệ thời gian khó

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
(GLO)- Ngày nay, chúng ta có cả một hệ thống các cửa hàng phục vụ trang phục, đạo cụ cho các hoạt động văn hóa, du lịch, muốn gì cũng sẵn. Nhưng từ thập niên 80 trở về trước thì tất cả đều tự túc. Vì thế mà có nhiều chuyện rất vui.
Một tiết mục biểu diễn của ca sĩ Ái Vân (phải) và Phương Thư hơn 30 năm trước - Ảnh: T.L/TNO

Một tiết mục biểu diễn của ca sĩ Ái Vân (phải) và Phương Thư hơn 30 năm trước - Ảnh: T.L/TNO

Dường như ở thời buổi khó khăn ấy, cái gì người ta cũng quý. Không chỉ là mảnh vải, tấm áo, ký gạo, mớ rau... trọng nghĩa, trọng tình mà tất cả những gì làm phong phú thêm đời sống tinh thần như quyển sách hay, bài hát mới… đều được trân trọng, nâng niu.

Và, như để bù đắp cho cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, ngày ấy, hoạt động văn nghệ quần chúng diễn ra ở mọi nơi, mọi cấp độ: từ trường học đến nông trường, nhà máy; từ buôn làng đến xã, huyện, tỉnh. Sôi nổi nhất là vào những dịp kỷ niệm như ngày thành lập Đảng, sinh nhật Bác, ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, ngày Quốc khánh...

Ban ngày, mọi người bận học, bận làm. Ban đêm, tiếng í ới gọi nhau đi tập văn nghệ rộn lên, cùng tiếng chó sủa, tiếng đuốc lồ ô cháy tí tách, ánh sáng bập bùng náo nhiệt cả đường làng, ngõ xóm, góc phố. Đám trẻ con như chúng tôi, luôn bị cha mẹ răn đe: “Cứ văn nghệ văn gừng cho lắm vào, mà học hành không ra gì thì liệu hồn!”.

Văn nghệ thời ấy, bên cạnh việc hát, múa các bài đã nổi tiếng của các nhạc sĩ, biên đạo chuyên nghiệp, thì không thể thiếu những tiết mục tự biên tự diễn. Hầu như ở nơi nào cũng có những biên đạo, biên kịch… nghiệp dư nổi tiếng cả một vùng, một làng, một nông trường, một khu phố. Kịch thời ấy không chỉ có kịch nói, mà còn cả chèo, cải lương; hát cũng không chỉ là ca nhạc mà còn có cả vọng cổ; múa thì đủ sắc thái vùng miền.

Vì vậy, trang phục, đạo cụ cũng phải thật phong phú mới đáp ứng được thị hiếu. Ví dụ, muốn hát “Trước ngày hội bắn” thì ngoài bộ trang phục của chàng trai, cô gái vùng cao, còn phải đẽo thêm súng gỗ; hát “Bài ca thống nhất” thì phải có áo bà ba, nón để múa phụ họa; múa “Chàm Rông” thì phải có váy áo gần giống Champa, quạt đỏ, quạt xanh; “Múa sạp” phải có những thanh tre được quấn giấy màu… còn trang phục, đạo cụ cho các vở kịch tự biên thì không biết đâu mà kể.

Nhiệm vụ khó nhất của một đội văn nghệ không phải là việc tìm một bài hát, sáng tác một vở kịch cho hợp với chủ đề, một bài múa, hay luyện tập…, mà là làm sao để có trang phục, đạo cụ phù hợp cho từng tiết mục, thật nổi dưới ánh sáng sân khấu.

Gần đến ngày diễn, đội trưởng và các thành viên phải vận hết công lực, lục tung trong trí nhớ xem nhà nào có gì để mượn, kiểu như: “Em biết nhà ông A có bộ quần áo công an, nhưng ông này khó lắm, may ra anh H. đến thì ông ấy mới cho mượn”. “Tôi biết nhà ông B. có bộ bà ba mới”. “Chị biết nhà ông C. có bộ đồ bộ đội”. “Cái N. vừa được mẹ mua cho cái váy giống công chúa lắm”…

Sau khi mượn về, lại phải thử xem cái nào vừa với ai, cái nào phải bóp vào, cái nào phải lên lai.

Bên cạnh những thứ có thể mượn, còn những gì không có sẵn trong đời sống hàng ngày thì phải nghĩ cách mà làm. Mất công nhất, nhưng cũng vui nhất là việc làm (chứ không phải may) váy, áo của các dân tộc thiểu số (thường là của đồng bào Jrai, Bahnar, Ê Đê, Thái, Mông)...

Nhưng để có thể làm ra váy, thì nguyên vật liệu đầu tiên cần đến cũng là những thứ không thể mua được lúc ấy, mà phải huy động từ gia đình các “diễn viên”, phải mượn, bởi nó là những tấm khăn vuông, những mảnh vải mới... không sẵn ngoài thị trường. Sau khi mượn về, khăn được khâu (tay) hai mép cho kín lại, phía trên khâu chỗ luồn dây thun.

Vất vả nhất là công đoạn dùng giấy thủ công xanh, đỏ, tím, vàng để cắt dải, cắt hoa, tạo họa tiết dán lên váy áo cho màu mè, bắt mắt. Công đoạn này cũng đòi hỏi phải thật khéo tay, chứ xong việc, để lại dấu tích trên các “tài sản” của người ta là lại mất công đùn đẩy nhau đi trả. Lo xong trang phục thì đến đạo cụ.

Những thứ có thể mượn được như quang gánh, cối chày… thì mượn về rồi trang trí lên. Những thứ không thể có để mượn như khẩu súng, cây kiếm… thì phải phân công nhau tự đẽo, tự gọt.

Kể ra như thế để thấy, có được một tiết mục văn nghệ trình diễn trong 3-5 phút, các đội văn nghệ thời ấy phải vận rất nhiều “trí lực”. Những đêm văn nghệ một thời cũng rộn ràng chẳng kém gì hội làng. Các gia đình nấu cơm sớm, đám trẻ con cũng phải đi sớm để giành chỗ ngồi tốt. Mỗi tiết mục diễn xong, diễn viên đi xuống trong tiếng vỗ tay ào ào, tiếng cổ vũ không dứt.

Có thể bạn quan tâm

Thơ Phạm Đức Long: Những mùa lá hình tim

Thơ Phạm Đức Long: Những mùa lá hình tim

(GLO)- Ngày đất nước hòa bình, những mầm xanh vươn lên mạnh mẽ. Lá cây mang hình trái tim như sự tri ân muôn đời đến những người con đất Việt đã ngã xuống vì độc lập, tự do. Mỗi chiếc lá xanh là một lời nhắc nhở, nguyện ước về một cuộc sống bình yên, ấm no, mãi mãi trường tồn...
Thơ Hà Hoài Phương: Cảm thu

Thơ Hà Hoài Phương: Cảm thu

(GLO)- Ai đó từng nói: “Thơ là thu của lòng người, thu là thơ của trời đất”. Vẻ đẹp của đất trời lúc sang thu luôn làm xao xuyến những tâm hồn lãng mạn. Bài thơ Cảm thu của tác giả Hà Hoài Phương có lẽ đã được ra đời trong sự cộng hưởng ấy...
Khai mạc hội nghị tập huấn lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2024

Khai mạc hội nghị tập huấn lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật năm 2024

(GLO)- Sáng 27-8, tại TP. Quy Nhơn (tỉnh Bình Định), Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương khai mạc hội nghị tập huấn với chủ đề "Công tác lãnh đạo, quản lý văn hóa, văn nghệ sau 50 năm đất nước thống nhất, đổi mới, phát triển: Thực tiễn và những vấn đề cần quan tâm".
Thơ Nguyễn Tấn Hỷ: Lời ru xưa

Thơ Nguyễn Tấn Hỷ: Lời ru xưa

(GLO)- Lời ru à ơi ngọt ngào của mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn mỗi chúng ta từ thuở còn nằm nôi cho đến lúc trưởng thành. Để rồi, khi mùa Vu Lan báo hiếu đến, chúng ta lại nhớ về mẹ cùng lời ru xưa đầy yêu thương và nguyện khắc ghi trên mỗi bước đi cuộc đời...
U80 vẫn mê đọc sách

U80 vẫn mê đọc sách

(GLO)- Do là chỗ thân tình nên tôi vẫn gọi người phụ nữ U80 Nguyễn Thị Hồng Hợp (trú tại tổ 3, phường Diên Hồng, TP. Pleiku) là chị. Mặc dù tuổi đã cao nhưng chị vẫn giữ cái tính mê đọc sách từ ngày còn son trẻ.
Văn hóa người làm báo

Văn hóa người làm báo

Cuộc trò chuyện ngắn ngủi với một đồng chí nguyên là cán bộ lãnh đạo tỉnh (đã nghỉ hưu) sáng nay về ứng xử của một phóng viên trẻ công tác ở một tờ báo bạn làm tôi suy nghĩ rất nhiều. Rõ ràng là vẫn cần nỗ lực hơn nữa trong xây dựng văn hóa người làm báo.
Thơ Bút Biển: Hoài niệm

Thơ Bút Biển: Hoài niệm

(GLO)- Hoài niệm không đơn thuần là xúc cảm thoáng qua về quá khứ mà có sự hòa lẫn nhiều cung bậc. Trong "Hoài niệm" của mình, nhà thơ Bút Biển đã nhớ về những mùa thu cũ với bao cảm xúc ngây ngô thuở thiếu thời. Để rồi, "chợt tỉnh gặp mình trong thực tại/Mỉm cười nhìn vạt nắng ngát hương".

Ra mắt sách 'Theo dấu chân Người'

Ra mắt sách 'Theo dấu chân Người'

Ngày 16-8, Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông đã tổ chức buổi ra mắt sách "Theo dấu chân Người" (NXB Hội Nhà văn) của GS-TS - nhà văn Trình Quang Phú - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông. "Theo dấu chân Người" là tập truyện ký viết về 30 năm đi tìm đường cứu nước của Bác Hồ.
Rót đầy một giấc tôi

Rót đầy một giấc tôi

(GLO)- "Rót đầy một giấc tôi" - Cơn mê men chếnh choáng hư hao của kẻ hay hoài niệm, chênh vênh giữa hai bờ hư thực. Một hình dung cũ, một chút hương lúa chín giữa ngày thu se sẽ như kéo người về khoảng nào xao xác, để ngồi lại tình tự riêng mình, tự ủ ấm mình trong men thơm ký ức...

Gương mặt thơ: Đỗ Trung Lai

Gương mặt thơ: Đỗ Trung Lai

(GLO)- Ông là Đại tá quân đội, nguyên Phó Tổng Biên tập phụ trách Báo Tiếng nói Việt Nam (Đài Tiếng nói Việt Nam), nguyên Trưởng phòng Biên tập Báo Cuối tuần (Báo Quân đội nhân dân), hiện sống ở Hà Nội. 
Họa mi HBlơng kể chuyện thời chiến

“Họa mi” H’Blơng kể chuyện thời chiến

(GLO)- Những năm 80 của thế kỷ trước, mỗi lần đi ngang qua khuôn viên Ty Văn hóa-Thông tin, tôi lại bị mê hoặc bởi một giọng nữ trong trẻo, vút cao. Sau này, tôi mới biết tiếng hát đó là của chị Rơmăh H’Blơng-một “họa mi” có thâm niên 10 năm cất cao tiếng hát giữa đạn bom.
Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Heo đất của em

Thơ Nguyễn Ngọc Hưng: Heo đất của em

(GLO)- Nuôi heo đất có lẽ không còn xa lạ với nhiều bạn nhỏ và đã trở thành nơi khơi nguồn của nhiều câu chuyện nhân văn. Mời quý độc giả cùng đọc bài thơ "Heo đất của em" (Nguyễn Ngọc Hưng) với những lời tâm tình dễ thương của một cô bé dành cho chú heo đất mà mình chăm nuôi mỗi ngày.