Trang phục, đạo cụ văn nghệ thời gian khó

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ngày nay, chúng ta có cả một hệ thống các cửa hàng phục vụ trang phục, đạo cụ cho các hoạt động văn hóa, du lịch, muốn gì cũng sẵn. Nhưng từ thập niên 80 trở về trước thì tất cả đều tự túc. Vì thế mà có nhiều chuyện rất vui.
Một tiết mục biểu diễn của ca sĩ Ái Vân (phải) và Phương Thư hơn 30 năm trước - Ảnh: T.L/TNO

Một tiết mục biểu diễn của ca sĩ Ái Vân (phải) và Phương Thư hơn 30 năm trước - Ảnh: T.L/TNO

Dường như ở thời buổi khó khăn ấy, cái gì người ta cũng quý. Không chỉ là mảnh vải, tấm áo, ký gạo, mớ rau... trọng nghĩa, trọng tình mà tất cả những gì làm phong phú thêm đời sống tinh thần như quyển sách hay, bài hát mới… đều được trân trọng, nâng niu.

Và, như để bù đắp cho cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, ngày ấy, hoạt động văn nghệ quần chúng diễn ra ở mọi nơi, mọi cấp độ: từ trường học đến nông trường, nhà máy; từ buôn làng đến xã, huyện, tỉnh. Sôi nổi nhất là vào những dịp kỷ niệm như ngày thành lập Đảng, sinh nhật Bác, ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, ngày Quốc khánh...

Ban ngày, mọi người bận học, bận làm. Ban đêm, tiếng í ới gọi nhau đi tập văn nghệ rộn lên, cùng tiếng chó sủa, tiếng đuốc lồ ô cháy tí tách, ánh sáng bập bùng náo nhiệt cả đường làng, ngõ xóm, góc phố. Đám trẻ con như chúng tôi, luôn bị cha mẹ răn đe: “Cứ văn nghệ văn gừng cho lắm vào, mà học hành không ra gì thì liệu hồn!”.

Văn nghệ thời ấy, bên cạnh việc hát, múa các bài đã nổi tiếng của các nhạc sĩ, biên đạo chuyên nghiệp, thì không thể thiếu những tiết mục tự biên tự diễn. Hầu như ở nơi nào cũng có những biên đạo, biên kịch… nghiệp dư nổi tiếng cả một vùng, một làng, một nông trường, một khu phố. Kịch thời ấy không chỉ có kịch nói, mà còn cả chèo, cải lương; hát cũng không chỉ là ca nhạc mà còn có cả vọng cổ; múa thì đủ sắc thái vùng miền.

Vì vậy, trang phục, đạo cụ cũng phải thật phong phú mới đáp ứng được thị hiếu. Ví dụ, muốn hát “Trước ngày hội bắn” thì ngoài bộ trang phục của chàng trai, cô gái vùng cao, còn phải đẽo thêm súng gỗ; hát “Bài ca thống nhất” thì phải có áo bà ba, nón để múa phụ họa; múa “Chàm Rông” thì phải có váy áo gần giống Champa, quạt đỏ, quạt xanh; “Múa sạp” phải có những thanh tre được quấn giấy màu… còn trang phục, đạo cụ cho các vở kịch tự biên thì không biết đâu mà kể.

Nhiệm vụ khó nhất của một đội văn nghệ không phải là việc tìm một bài hát, sáng tác một vở kịch cho hợp với chủ đề, một bài múa, hay luyện tập…, mà là làm sao để có trang phục, đạo cụ phù hợp cho từng tiết mục, thật nổi dưới ánh sáng sân khấu.

Gần đến ngày diễn, đội trưởng và các thành viên phải vận hết công lực, lục tung trong trí nhớ xem nhà nào có gì để mượn, kiểu như: “Em biết nhà ông A có bộ quần áo công an, nhưng ông này khó lắm, may ra anh H. đến thì ông ấy mới cho mượn”. “Tôi biết nhà ông B. có bộ bà ba mới”. “Chị biết nhà ông C. có bộ đồ bộ đội”. “Cái N. vừa được mẹ mua cho cái váy giống công chúa lắm”…

Sau khi mượn về, lại phải thử xem cái nào vừa với ai, cái nào phải bóp vào, cái nào phải lên lai.

Bên cạnh những thứ có thể mượn, còn những gì không có sẵn trong đời sống hàng ngày thì phải nghĩ cách mà làm. Mất công nhất, nhưng cũng vui nhất là việc làm (chứ không phải may) váy, áo của các dân tộc thiểu số (thường là của đồng bào Jrai, Bahnar, Ê Đê, Thái, Mông)...

Nhưng để có thể làm ra váy, thì nguyên vật liệu đầu tiên cần đến cũng là những thứ không thể mua được lúc ấy, mà phải huy động từ gia đình các “diễn viên”, phải mượn, bởi nó là những tấm khăn vuông, những mảnh vải mới... không sẵn ngoài thị trường. Sau khi mượn về, khăn được khâu (tay) hai mép cho kín lại, phía trên khâu chỗ luồn dây thun.

Vất vả nhất là công đoạn dùng giấy thủ công xanh, đỏ, tím, vàng để cắt dải, cắt hoa, tạo họa tiết dán lên váy áo cho màu mè, bắt mắt. Công đoạn này cũng đòi hỏi phải thật khéo tay, chứ xong việc, để lại dấu tích trên các “tài sản” của người ta là lại mất công đùn đẩy nhau đi trả. Lo xong trang phục thì đến đạo cụ.

Những thứ có thể mượn được như quang gánh, cối chày… thì mượn về rồi trang trí lên. Những thứ không thể có để mượn như khẩu súng, cây kiếm… thì phải phân công nhau tự đẽo, tự gọt.

Kể ra như thế để thấy, có được một tiết mục văn nghệ trình diễn trong 3-5 phút, các đội văn nghệ thời ấy phải vận rất nhiều “trí lực”. Những đêm văn nghệ một thời cũng rộn ràng chẳng kém gì hội làng. Các gia đình nấu cơm sớm, đám trẻ con cũng phải đi sớm để giành chỗ ngồi tốt. Mỗi tiết mục diễn xong, diễn viên đi xuống trong tiếng vỗ tay ào ào, tiếng cổ vũ không dứt.

Có thể bạn quan tâm

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

(GLO)- Chào mừng thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, tối ngày 4-10, tỉnh Gia Lai tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Sắt son niềm tin theo Đảng” tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành (phường Quy Nhơn).

“Ung dung thanh thản giữa mây trời”

“Ung dung thanh thản giữa mây trời”

(GLO)- Tôi mượn câu thơ “Ung dung thanh thản giữa mây trời” trong bài mở đầu tập “Vân không” để giới thiệu tập thơ mới của Ngô Thanh Vân. “Vân không” ghi dấu sự trở lại của nữ thi sĩ sau 8 năm chị không xuất bản cuốn sách nào về thơ.

Nhà thơ Ngô Thanh Vân: Đường văn chạm vào trái tim, thành tình yêu biết hát

Nhà thơ Ngô Thanh Vân: Đường văn chạm vào trái tim, thành tình yêu biết hát

(GLO)- Hơn 20 năm nuôi mộng văn chương, nhà thơ Ngô Thanh Vân đã trình làng 5 tập thơ, 2 tập truyện ngắn, 2 tập tản văn. Với chị, khi đường văn chạm vào trái tim sẽ trở thành tình yêu biết hát bởi mong muốn của người viết là được đồng hành với bạn đọc bằng những điều bình dị, chân thành nhất.

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

(GLO)- Cồng chiêng của người Jrai và người Bahnar cùng sinh sống trên mảnh đất Gia Lai đã hòa quyện trong mạch nguồn chung của bản sắc-niềm tự hào văn hóa truyền thống. Tiếng cồng chiêng nối liền con người với đất trời, gắn kết bền chặt cộng đồng nơi rừng núi.

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

(GLO)- Từ ống kính nhiếp ảnh, nét cọ hội họa, câu chữ văn chương đến giai điệu âm nhạc, nhiều nghệ sĩ ở Gia Lai đang lặng lẽ gìn giữ, khơi gợi, ươm hạt giống tâm hồn cho thế giới tuổi thơ; đồng thời, gửi gắm thông điệp về sự kết nối, về trách nhiệm của người lớn trước “tuổi thơ đang mất dần”.

null