Những người Đức Cơ mê âm nhạc dân tộc

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Xuất phát từ suy nghĩ phải làm gì để giữ gìn bản sắc văn hóa âm nhạc truyền thống, một số cá nhân trên địa bàn huyện Đức Cơ đã âm thầm tìm cách lưu giữ và phát triển những giá trị tốt đẹp này thông qua nỗ lực nghiên cứu, chế tác và truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Tiếp nối nhịp chiêng
Mỗi khi trong làng có lễ hội hay các hoạt động văn hóa do huyện, tỉnh tổ chức, ông Rơ Mah Khơl (54 tuổi, làng Khóp, xã Ia Krêl) lại được giao nhiệm vụ phụ trách đội cồng chiêng của xã. Bởi không ai ngoài ông có đủ kỹ năng hướng dẫn, chỉ dạy cho các thành viên trong đội luyện tập thuần thục các bài chiêng, điệu xoang của người Jrai. Nhờ có ông mà Ia Krêl trở thành xã duy nhất của huyện Đức Cơ có đội cồng chiêng xuất sắc ở cả 3 lứa tuổi. Số lượng thành viên thường xuyên tham gia luyện tập dưới sự chỉ dẫn của ông lên đến 40 người, trong đó có 16 thiếu niên chỉ ở độ tuổi từ 12 đến 15.
Xuất phát từ mong muốn giữ gìn bản sắc văn hóa của ông cha truyền lại, ông Khơl đã tự đứng ra mở các lớp truyền dạy cồng chiêng cho thanh-thiếu niên trong làng. Để tổ chức được lớp học, ông phải đến từng gia đình trong làng vận động các bậc phụ huynh cho con em học đánh chiêng. Năm 2010, ông đã dùng số tiền dành dụm của mình mua một bộ cồng chiêng trị giá 30 triệu đồng để các đội chiêng tập luyện. Ông Khơl chia sẻ: Muốn đám trẻ trong làng hăng say học đánh chiêng thì trước hết phải dạy cho các cháu ý nghĩa của văn hóa cồng chiêng đối với dân tộc Jrai. Các cháu nghe nhiều sẽ cảm nhận được sự hấp dẫn của mỗi nhịp chiêng phát ra. “Niềm vui lớn nhất của tôi là chứng kiến đám trẻ trong làng từ chỗ không biết cầm chiêng, gõ chiêng nay đã đánh thành thạo nhiều bài chiêng trong lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả, mừng nhà rông mới. Quan trọng là các cháu ý thức hơn về trách nhiệm của mình trong việc phát huy, gìn giữ bản sắc văn hóa để duy trì âm vang cồng chiêng của dân tộc trong tương lai”-ông Khơl nói.
 Ông Rơ Mah Khơl (bìa phải) hướng dẫn các em nhỏ làng Khóp đánh cồng chiêng. Ảnh: N.S
Ông Rơ Mah Khơl (bìa phải) hướng dẫn các em nhỏ làng Khóp đánh cồng chiêng. Ảnh: N.S
Việc truyền dạy này không chỉ dừng lại ở xã khi vào tháng 11-2018, Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ đã mời ông Khơl dạy đánh cồng chiêng và múa xoang cho 60 em học sinh của Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Đức Cơ. Em Rơ Mah Hùng (học sinh lớp 6) vui vẻ cho biết: “Lúc đầu mới học em thấy rất khó. Nhưng bây giờ thì em rất thích đánh cồng chiêng”.
Theo ông Nguyễn Vũ Hiền-Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ, hiện đội cồng chiêng của huyện có nhiều nghệ nhân đã lớn tuổi nên mong muốn có đội ngũ kế cận thay thế. Vì vậy đơn vị đã mời ông Rơ Mah Khơl đến truyền dạy cồng chiêng cho các bạn trẻ với mong muốn sau này các em sẽ trở thành đội đại diện cho địa phương tham gia các hoạt động văn hóa do huyện, tỉnh tổ chức. Dự kiến sau 5 tháng truyền dạy, các em sẽ đánh thuần thục 3 bài chiêng: Mừng lúa mới, Lễ bỏ mả, Mừng nhà rông mới.
“Gieo” tình yêu với âm nhạc truyền thống
Cũng yêu văn hóa truyền thống như ông Khơl nhưng anh Rơ Châm Khánh-viên chức Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ-lại có cách làm khác, đó là gìn giữ, bảo tồn và phát huy các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình. Anh Khánh cho biết: Năm 2012, sau khi tốt nghiệp Khoa Nhạc cụ, hệ Trung cấp (Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội), anh về công tác tại Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ. Bằng niềm đam mê với nhạc cụ dân tộc, tranh thủ lúc rảnh rỗi, anh lặn lội vào rừng chọn vật liệu ưng ý (tre, nứa, lồ ô) về chế tác các loại nhạc cụ như: đàn đá, đàn trưng, đàn đinh pơng, đàn klông put, sáo trúc... và đưa chúng trở thành sản phẩm du lịch của huyện nhà. Ngoài ra, anh còn tham gia nhiều tiết mục biểu diễn với những nhạc cụ do chính mình chế tác và đạt giải cao tại các hội thi, liên hoan cấp huyện và tỉnh.
Năm 2014, anh đã khiến nhiều người kinh ngạc khi nghiên cứu, chế tác nhạc cụ bằng cách tận dụng các vật liệu trong sinh hoạt hàng ngày thay cho tre nứa. “Đàn bình gas” là thử nghiệm thành công đầu tiên của anh. Từ các vỏ bình gas lớn nhỏ, anh đã khéo léo chế tác thành nhạc cụ có thể cho ra các âm thanh trầm bổng khác nhau, không hề thua kém so với những nhạc cụ khác. Hiện tại, anh đang nghiên cứu, tìm tòi để chế tác chiếc đàn từ chai thủy tinh và ấp ủ ý tưởng tạo ra đàn lửa, đàn nước.
Có thể nói, những nỗ lực của các hạt nhân văn hóa như ông Rơ Mah Khơl, anh Rơ Châm Khánh đã gieo vào tâm hồn những người trẻ tình yêu với cồng chiêng và âm nhạc dân tộc, mở ra cơ hội “hồi sinh” cho các loại nhạc cụ truyền thống của người Jrai trên mảnh đất vùng biên.
 Ngọc Sang

Có thể bạn quan tâm

Những người giữ hồn dân ca Jrai

Những người giữ hồn dân ca Jrai

(GLO)- Nhằm bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa của dân tộc Jrai, nhiều nghệ nhân ở xã Ia Rbol (thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) từng ngày âm thầm lưu giữ những làn điệu dân ca như một cách thể hiện tình yêu với cội nguồn.

Lưu giữ “men say” của đại ngàn

Lưu giữ “men say” của đại ngàn

(GLO)- Hiện nay, nhiều gia đình người dân tộc thiểu số ở Gia Lai vẫn giữ nghề ủ rượu cần truyền thống từ men lá tự nhiên. Theo thời gian, họ đã cùng nhau lưu giữ “men say” của đại ngàn, giúp cho thức uống mang đậm dấu ấn văn hóa của cộng đồng các dân tộc ở Tây Nguyên được chắp cánh bay xa.

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

(GLO)- Đây là số cuối cùng của chuyên mục “Gương mặt thơ” trên báo Gia Lai Cuối tuần do tôi phụ trách.Chuyên mục đã đi được hơn 2 năm (từ tháng 10-2022), tới nay đã giới thiệu tác phẩm của hơn 100 nhà thơ nổi tiếng trên thi đàn cả nước.

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

(GLO)- Rời quê vào thôn Đà Bắc (xã Ia Lâu, huyện Chư Prông) lập nghiệp đã hơn 30 năm, nhưng cộng đồng người Mường vẫn luôn duy trì và nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng của dân tộc. Với họ, “giữ lửa” cồng chiêng chính là cách làm thiết thực nhất tạo sự gắn kết bền chặt với quê hương, nguồn cội.

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là di sản có tiềm năng khai thác kinh tế du lịch. Ảnh: Minh Châu

Những ngày làm hồ sơ “Không gian văn hóa cồng chiêng”

(GLO)- Ngày 23-3-2004, Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) ban hành quyết định về việc xây dựng hồ sơ ứng cử quốc gia “Vùng văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” là di sản tiếp nối trình UNESCO công nhận là kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.

Về miền di sản

Về miền di sản

(GLO)- Những địa danh lịch sử, điểm di sản là nơi thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu. Được tận mắt chứng kiến và đặt chân lên một miền đất giàu truyền thống luôn là trải nghiệm tuyệt vời và xúc động đối với nhiều người.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

(GLO)- Tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra tại Thủ đô Asunción (Cộng hòa Paraguay) vào ngày 4-12, UNESCO đã chính thức ghi danh Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

(GLO)- Năm 1993, Sở Văn hóa-Thông tin (VH-TT) và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai đã ký kết chương trình phối hợp hành động với nhiều hoạt động thiết thực, trong đó có mô hình “Điểm sáng văn hóa vùng biên”.