Những người Đức Cơ mê âm nhạc dân tộc

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Xuất phát từ suy nghĩ phải làm gì để giữ gìn bản sắc văn hóa âm nhạc truyền thống, một số cá nhân trên địa bàn huyện Đức Cơ đã âm thầm tìm cách lưu giữ và phát triển những giá trị tốt đẹp này thông qua nỗ lực nghiên cứu, chế tác và truyền dạy cho thế hệ trẻ.
Tiếp nối nhịp chiêng
Mỗi khi trong làng có lễ hội hay các hoạt động văn hóa do huyện, tỉnh tổ chức, ông Rơ Mah Khơl (54 tuổi, làng Khóp, xã Ia Krêl) lại được giao nhiệm vụ phụ trách đội cồng chiêng của xã. Bởi không ai ngoài ông có đủ kỹ năng hướng dẫn, chỉ dạy cho các thành viên trong đội luyện tập thuần thục các bài chiêng, điệu xoang của người Jrai. Nhờ có ông mà Ia Krêl trở thành xã duy nhất của huyện Đức Cơ có đội cồng chiêng xuất sắc ở cả 3 lứa tuổi. Số lượng thành viên thường xuyên tham gia luyện tập dưới sự chỉ dẫn của ông lên đến 40 người, trong đó có 16 thiếu niên chỉ ở độ tuổi từ 12 đến 15.
Xuất phát từ mong muốn giữ gìn bản sắc văn hóa của ông cha truyền lại, ông Khơl đã tự đứng ra mở các lớp truyền dạy cồng chiêng cho thanh-thiếu niên trong làng. Để tổ chức được lớp học, ông phải đến từng gia đình trong làng vận động các bậc phụ huynh cho con em học đánh chiêng. Năm 2010, ông đã dùng số tiền dành dụm của mình mua một bộ cồng chiêng trị giá 30 triệu đồng để các đội chiêng tập luyện. Ông Khơl chia sẻ: Muốn đám trẻ trong làng hăng say học đánh chiêng thì trước hết phải dạy cho các cháu ý nghĩa của văn hóa cồng chiêng đối với dân tộc Jrai. Các cháu nghe nhiều sẽ cảm nhận được sự hấp dẫn của mỗi nhịp chiêng phát ra. “Niềm vui lớn nhất của tôi là chứng kiến đám trẻ trong làng từ chỗ không biết cầm chiêng, gõ chiêng nay đã đánh thành thạo nhiều bài chiêng trong lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả, mừng nhà rông mới. Quan trọng là các cháu ý thức hơn về trách nhiệm của mình trong việc phát huy, gìn giữ bản sắc văn hóa để duy trì âm vang cồng chiêng của dân tộc trong tương lai”-ông Khơl nói.
 Ông Rơ Mah Khơl (bìa phải) hướng dẫn các em nhỏ làng Khóp đánh cồng chiêng. Ảnh: N.S
Ông Rơ Mah Khơl (bìa phải) hướng dẫn các em nhỏ làng Khóp đánh cồng chiêng. Ảnh: N.S
Việc truyền dạy này không chỉ dừng lại ở xã khi vào tháng 11-2018, Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ đã mời ông Khơl dạy đánh cồng chiêng và múa xoang cho 60 em học sinh của Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Đức Cơ. Em Rơ Mah Hùng (học sinh lớp 6) vui vẻ cho biết: “Lúc đầu mới học em thấy rất khó. Nhưng bây giờ thì em rất thích đánh cồng chiêng”.
Theo ông Nguyễn Vũ Hiền-Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ, hiện đội cồng chiêng của huyện có nhiều nghệ nhân đã lớn tuổi nên mong muốn có đội ngũ kế cận thay thế. Vì vậy đơn vị đã mời ông Rơ Mah Khơl đến truyền dạy cồng chiêng cho các bạn trẻ với mong muốn sau này các em sẽ trở thành đội đại diện cho địa phương tham gia các hoạt động văn hóa do huyện, tỉnh tổ chức. Dự kiến sau 5 tháng truyền dạy, các em sẽ đánh thuần thục 3 bài chiêng: Mừng lúa mới, Lễ bỏ mả, Mừng nhà rông mới.
“Gieo” tình yêu với âm nhạc truyền thống
Cũng yêu văn hóa truyền thống như ông Khơl nhưng anh Rơ Châm Khánh-viên chức Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ-lại có cách làm khác, đó là gìn giữ, bảo tồn và phát huy các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình. Anh Khánh cho biết: Năm 2012, sau khi tốt nghiệp Khoa Nhạc cụ, hệ Trung cấp (Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội), anh về công tác tại Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Đức Cơ. Bằng niềm đam mê với nhạc cụ dân tộc, tranh thủ lúc rảnh rỗi, anh lặn lội vào rừng chọn vật liệu ưng ý (tre, nứa, lồ ô) về chế tác các loại nhạc cụ như: đàn đá, đàn trưng, đàn đinh pơng, đàn klông put, sáo trúc... và đưa chúng trở thành sản phẩm du lịch của huyện nhà. Ngoài ra, anh còn tham gia nhiều tiết mục biểu diễn với những nhạc cụ do chính mình chế tác và đạt giải cao tại các hội thi, liên hoan cấp huyện và tỉnh.
Năm 2014, anh đã khiến nhiều người kinh ngạc khi nghiên cứu, chế tác nhạc cụ bằng cách tận dụng các vật liệu trong sinh hoạt hàng ngày thay cho tre nứa. “Đàn bình gas” là thử nghiệm thành công đầu tiên của anh. Từ các vỏ bình gas lớn nhỏ, anh đã khéo léo chế tác thành nhạc cụ có thể cho ra các âm thanh trầm bổng khác nhau, không hề thua kém so với những nhạc cụ khác. Hiện tại, anh đang nghiên cứu, tìm tòi để chế tác chiếc đàn từ chai thủy tinh và ấp ủ ý tưởng tạo ra đàn lửa, đàn nước.
Có thể nói, những nỗ lực của các hạt nhân văn hóa như ông Rơ Mah Khơl, anh Rơ Châm Khánh đã gieo vào tâm hồn những người trẻ tình yêu với cồng chiêng và âm nhạc dân tộc, mở ra cơ hội “hồi sinh” cho các loại nhạc cụ truyền thống của người Jrai trên mảnh đất vùng biên.
 Ngọc Sang

Có thể bạn quan tâm

Dùng mặt nạ kỹ thuật số để phục hồi tranh. (Ảnh: Franetic)

Công nghệ đột phá phục chế tranh cổ chỉ trong vài giờ

(GLO)-Với những bức tranh có niên đại hàng thế kỷ, bị hỏng nặng, việc phục chế gặp nhiều rủi ro và tiêu tốn thời gian. Một bước đột phá về công nghệ vừa được các nhà khoa học thử nghiệm thành công, đã giải quyết được khó khăn này, đó là phương pháp mặt nạ kỹ thuật số.

Đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi

(GLO)- Người Tây Nguyên làm du lịch không chỉ bằng khu nghỉ dưỡng, mà còn bằng lòng hiếu khách và nghệ thuật kể chuyện. Vậy nên, đừng để giấc mơ Tây Nguyên ngủ yên trên đỉnh đồi mà hãy đánh thức nó bằng chính giọng nói của rừng, bằng bàn tay của bà con và bằng tình yêu với buôn làng của mình.

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

Ý nghĩa các biểu tượng trong lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui

(GLO)- Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui là hiện tượng văn hóa xã hội đặc sắc của cộng đồng người Jrai ở Plei Ơi, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai. Nghi lễ này tập hợp nhiều biểu tượng văn hóa độc đáo giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thế giới tâm linh của cư dân bản địa.

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

Qua xứ trầm hương: Di sản văn hóa từ miền duyên hải Khánh Hòa - Bài 1: Di sản văn hóa từ miền duyên hải

“Khánh Hòa là xứ trầm hương/Non cao biển rộng người thương đi về” - những câu thơ của nhà nghiên cứu Quách Tấn trong biên khảo Xứ trầm hương vừa là sự khẳng định danh xưng của một miền đất, vừa như lời mời gọi lữ khách bốn phương tìm về với thủ phủ của trầm hương Việt Nam.

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

Kể chuyện buôn làng bằng thanh âm sáo trúc

(GLO)- Ở buôn E Kia (xã Ia Rsai, huyện Krông Pa), ông Hiao Thuyên được biết đến là một nghệ nhân tài hoa khi giỏi cả sáo trúc, biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca... Bằng những việc làm thiết thực, ông đã góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Jrai và xây dựng khối đại đoàn kết ở buôn làng.

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Tây Nguyên: Nhịp sống mới dưới những nếp nhà xưa

Nhắc đến đại ngàn Tây Nguyên, có lẽ biểu tượng văn hóa “sừng sững” chính là những mái nhà rông, nhà dài truyền thống của đồng bào các dân tộc. Trong những biến chuyển của thời đại, không gian che chở các hộ gia đình và lan tỏa văn hóa cộng đồng ấy khó tránh khỏi những hư hao, nghiêng ngả.

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

Đa dạng lễ cúng cầu mưa của người Jrai

(GLO)- Tuy có sự phát triển của hệ thống thủy lợi song lễ cúng cầu mưa vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống cư dân vùng thung lũng Cheo Reo. Sự đa dạng trong nghi thức cúng của mỗi cộng đồng dân cư đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

Biểu tượng vũ trụ trên cây nêu của người Bahnar

(GLO)- Người Bahnar quan niệm rằng mọi sự vật, hiện tượng đều có sự hiện diện của thần linh và con người phải tôn trọng, thờ cúng. Vì vậy, họ có nếp sống, sinh hoạt văn hóa với hệ thống lễ hội vô cùng phong phú, gắn với vòng đời người và chu kỳ canh tác nông nghiệp.

null