Ánh sáng của ngọn nến chỉ đủ để căn nhà không bị chìm trong bóng đêm. Mất điện, không làm được những việc thường lệ, tôi mở cửa nhìn ra trời đêm, ngắm khoảng sân đầy hoa lá trước nhà loang loáng ánh trăng mà lòng bồi hồi thương về ngày xưa.
 |
Minh họa: Huyền Trang |
Tuổi thơ tôi lớn lên cùng ánh sáng của những ngọn đèn dầu. Chiếc đèn nhỏ bé, thường được gọi là đèn hột vịt, chỉ đủ tạo nên một vầng sáng nhỏ. Trong cái ánh sáng lờ mờ ấy, mỗi gia đình có cuộc sống về đêm của riêng mình. Tôi nhớ, cả nhà thường ăn cơm trước khi trời tối. Xong bữa cơm, việc của lũ trẻ chúng tôi là lau đèn và rót dầu để chuẩn bị thắp khi trời tối hẳn. Chiếc đèn lớn nhất thường được để giữa nhà-nơi mọi thành viên tụ họp, chuyện trò. Bên ngọn đèn dầu, mỗi người như cảm nhận được sự ấm áp hơn từ gia đình. Đó là lúc ba má kể cho con cái nghe chuyện xưa, có thể là truyện cổ tích, chuyện của ông bà hoặc những kỷ niệm thời trẻ của ba má. Ba hát cho chúng tôi nghe làn điệu bài chòi của quê mình, má lấy mấy thứ đồ cũ ra khâu vá. Mấy anh chị em tôi thì tranh nhau kể cho ba má nghe đủ thứ chuyện diễn ra trong ngày trong ăm ắp tiếng cười.
Một thời, chiếc đèn dầu gắn liền với những người cần phải làm việc về đêm. Bên ánh đèn dầu, từng trang giáo án đã được viết nên, từng điểm số được thầy cô ghi vào bài làm của học trò. Bên ngọn đèn dầu, tôi cùng các chị em và bạn bè cũng đã có bao đêm miệt mài đèn sách. Một cái bàn học, một ngọn đèn dầu cho cả mấy chị em cùng nhau học bài, cùng nuôi dưỡng ước mơ khi những bài học mở ra bao nhiêu điều kỳ diệu. Bao nhiêu vùng đất rộng lớn ngoài kia là bấy nhiêu khát khao mong đợi. Vầng sáng của ngọn đèn chỉ đủ soi rọi trang giấy, quyển vở, nhưng ước mơ thì có thể vượt ra khỏi bóng tối để thắp lên nhiều hy vọng. Cũng có những lúc mệt mỏi, buồn ngủ, phải chịu những “tai nạn” nhỏ như ngã đèn, cháy tóc, nhưng sức mạnh của lòng quyết tâm đã chiến thắng. Biết bao nhiêu học trò lớn lên với chiếc đèn dầu đã vượt khó và thành đạt.
Chiếc đèn dầu theo chân những người mưu sinh về đêm trên khắp các nẻo đường buôn bán, làm ăn. Những lúc vào mùa bận rộn, làm ban ngày không kịp, dưới ngọn đèn, bà con nông dân lại cùng nhau làm những công việc dang dở, những câu chuyện vui, những tiếng cười giúp xua đi mệt nhọc, giúp tình làng nghĩa xóm thêm gắn bó. Lũ trẻ con lại xúm xít xung quanh, cùng chia sẻ với nhau những củ khoai, cái bắp nướng, thật hồn nhiên và đáng nhớ làm sao. Đèn dầu còn là đồ vật không thể thiếu được trên bàn thờ, đặc biệt là những ngày lễ, Tết, mang đến sự ấm cúng, là nơi trao gửi yêu thương. Một ngọn đèn nhỏ, một nén hương thơm thành kính là tấm lòng của con cháu hướng về tổ tiên, ông bà.
Giờ đây, điện đã đem đến một diện mạo mới cho cuộc sống. Cùng với điện là rất nhiều thiết bị được dùng để thay thế sức lao động, giúp con người có nhiều cơ hội để tận hưởng cuộc sống. Chiếc đèn dầu đã thuộc về thời xưa cũ, phần nhiều chỉ còn trong ký ức của những người từng đi qua một thời gian khó. Nhưng ký ức ấy vẫn nhắc ta nhớ về một thời chưa xa nhiều gian khổ với những kỷ niệm khó quên.
