Khám phá chi tiết "độc, lạ" trong trang phục thái giám triều Nguyễn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Ở thời Nguyễn, mũ áo trong triều đình rất được chú trọng và đầu tư. Vì vậy, trang phục không giống ai của một nhân vật thường song hành với nhà vua mà mọi người tò mò muốn biết đó là thái giám.

 

Nhân vật Thái giám của triều Nguyễn qua những bức tranh xưa sưu tầm được - ẢNH: Flickr manhhai
Nhân vật Thái giám của triều Nguyễn qua những bức tranh xưa sưu tầm được - ẢNH: Flickr manhhai



Nói đến trang phục thái giám và vua quan triều Nguyễn, ông Vũ Kim Lộc- một nghệ nhân nổi tiếng trong việc phục chế mũ mão quan lại triều Nguyễn- nhận định: “Hiện nay, nếu nhắc đến thời kỳ này mà không đề cập đến áo mũ của thái giám thì thật là thiếu sót - hơn nữa loại trang phục của thái giám rất cần thiết cho các phim ảnh về lịch sử - bởi thái giám và nhà vua là hai nhân vật gần như song hành. Vì vậy, là người có duyên nợ với mũ mão của vua quan triều Nguyễn, tôi rất thích thú khám phá về loại trang phục của thái giám- những người có thân phận đặc biệt trong cung đình”.

 

 Ảnh 1:
Ảnh 1: "Thoạt nhìn đã cho ta cảm giác và liên tưởng ngay đến cái gì đó bị cắt, bởi ở phần đỉnh mũ trông như được cắt ngang như có chủ ý, thể hiện thân phận của nhân vật này", nghệ nhân Vũ Kim Lộc nhận xét - Ảnh: TL của Vũ Kim Lộc



"Trông mặt mà bắt hình dong". Quan niệm của người xưa hay cho rằng những thứ thuộc về trên đầu thường được đánh giá cao quý hơn phần ở thân. Chính vì vậy, trong quy định về trang phục, triều Nguyễn luôn đề theo thứ tự là mũ áo (mũ luôn đứng trước áo). Về mũ của triều Nguyễn, từ vua, hậu phi, trải dài suốt hệ thống quan lại, đều có những trang sức, số lượng trang sức để phân biệt đẳng cấp và cả để phân biệt giới tính. Như mũ của phái nam: vua chủ yếu là rồng, lửa, ngọc quý, quan là giao long, hoa, ngọc quý. Phái nữ: hoàng hậu, phi tần, công chúa, đều là chim phượng, hoa, ngọc quý, mệnh phụ là phượng quan, hoa và đá quý. Ngoài ra còn có một trang sức đặc biệt ở tất cả các loại mũ nêu trên đó là bác sơn, với ý nghĩa non sông đất nước được đặt lên đầu, một hình thức tôn vinh cùng với cả trách nhiệm với Tổ quốc. Như vậy, về mũ trong biên chế của nhà nước nói chung đều có một nguyên tắc, ngoài việc để phân biệt địa vị ra, mũ còn để trang trí những biểu tượng thiêng liêng của mỗi nước.

Rất tiếc là hiện nay, mặc dù chưa có tài liệu sưu tầm nào tìm được có quy định về mũ áo dành cho thái giám của triều Nguyễn, tuy nhiên qua một số tranh và bản vẽ ở cuối triều Nguyễn cũng phần nào giúp các nhà nghiên cứu phác họa được trang phục của thái giám.


 

 Ảnh 2: Bức tranh của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân “Hoàng đế nước Đại Nam với đại triều phục” vẽ Thái giám đang đứng dâng hoa hai bên - Ảnh: Flickr manhhai
Ảnh 2: Bức tranh của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân “Hoàng đế nước Đại Nam với đại triều phục” vẽ Thái giám đang đứng dâng hoa hai bên - Ảnh: Flickr manhhai
Ảnh 3: Trang phục của Thái giám triều Nguyễn - Ảnh: Flickr manhhai.
Ảnh 3: Trang phục của Thái giám triều Nguyễn - Ảnh: Flickr manhhai.



Trước tiên ở tấm hình trắng đen (ảnh 1), nghệ nhân Vũ Kim Lộc nhận xét: “Thoạt nhìn vào đã cho ta cảm giác và liên tưởng ngay đến cái gì đó bị cắt, bởi ở phần đỉnh mũ trông như được cắt ngang như có chủ ý, thể hiện như thân phận của chính nhân vật này. Về trang sức, phía trước mũ là bác sơn và ở phía trên có 1 hình tròn nhỏ không rõ là ngọc hay là quả cầu bằng vải. Tại trán mũ có 1 hoa và 2 giao long chầu ở hai bên, còn ở vành mũ có dây kim nhiễu tuyến. Điều hơi lạ là kim khóa nhãn lại trang trí ở hai bên thuộc phía sau mũ, còn phía sau mũ cũng có 1 hoa và 2 giao long”.

Tiếp theo, hai bức tranh của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân là rõ ràng và cung cấp nhiều thông tin thú vị, đó là bức “Hoàng đế nước Đại Nam với đại triều phục” (ảnh 2) và bức “Hoàng đế nước Đại Nam với lễ phục tế Nam Giao” (ảnh 4) đã phản ánh nhiều điều lý thú. Đầu tiên, điều độc giả quan tâm thấy ngay ở đây là hai Thái giám đứng hầu vua ở trong hai bức tranh quá thân cận. Về mũ (ảnh 3 và ảnh 5), đã cho biết phần đỉnh mũ là dạng hình cuốn đối xứng có phía trên là mặt cắt ngang. Ở vòm mũ cũng là bác sơn, 1 hoa, 2 giao long, kim khóa nhãn cũng nằm ở mặt bên thuộc phía sau mũ. Tại vành mũ là dây kim nhiễu tuyến, nhưng khác với mũ ở bản vẽ (ảnh 1) là có trang sức giống như kim ngạch tường của quan Chánh Nhất phẩm, trên Nhất phẩm.

 

 Ảnh 4: Bức tranh “Hoàng đế nước Đại Nam với lễ phục tế Nam Giao” - Ảnh: Flickr manhhai
Ảnh 4: Bức tranh “Hoàng đế nước Đại Nam với lễ phục tế Nam Giao” - Ảnh: Flickr manhhai
Ảnh 5: Phát hiện về trang phục của Thái giám triều Nguyễn giúp các nhà nghiên cứu có thêm những tư liệu quý báu của lịch sử giai đoạn này - Ảnh: Flickr manhhai
Ảnh 5: Phát hiện về trang phục của Thái giám triều Nguyễn giúp các nhà nghiên cứu có thêm những tư liệu quý báu của lịch sử giai đoạn này - Ảnh: Flickr manhhai




"Trở lại bản vẽ số 1, tiếc là cho đến nay vẫn không biết tác giả là ai, vẽ vào thời gian nào về mũ của Thái giám, tuy không phải là bản vẽ kỹ thuật và chỉ là bản vẽ minh họa về loại mũ này nhưng cũng tương đối chính xác về kiểu dáng mũ Thái giám để làm tư liệu phục chế sau này", nhà nghiên cứu Vũ Kim Lộc nhận xét.

Căn cứ vào hai bức tranh của họa sĩ Nguyễn Văn Nhân vẽ,  nghệ nhân Vũ Kim Lộc phân tích thêm: "Mũ Thái giám nhìn chung là giống với mũ ở bản vẽ ảnh số 1, chỉ khác là không có quả cầu tròn, nhưng lại có trang sức như kim ngạch tường. Rất có thể hai trang sức này là được đặc ân. Về kiểu dáng cho thấy mũ không thuộc kiểu phốc đầu vuông hay tròn, mà là nằm ở giữa hai kiểu vuông tròn. Thật đáng khen cho nghệ nhân mũ mão ở triều Nguyễn đã chế ra loại mũ này cho nhân vật Thái giám hết sức lạ và độc đáo”.


 

Theo Lê Công Sơn (thanhnien)

Có thể bạn quan tâm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

Phụ nữ làng Groi phát huy nghề dệt thổ cẩm

(GLO)- Gần 2 năm đi vào hoạt động, Câu lạc bộ (CLB) Dệt thổ cẩm làng Groi (xã Ya Hội, huyện Đak Pơ) đã trở thành mái nhà chung cho những phụ nữ yêu thích nghề dệt. Thông qua các buổi sinh hoạt, chị em có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và chung tay gìn giữ, phát huy nghề dệt truyền thống.

Lễ cúng bến nước. Ảnh: M.H

Bến nước buôn Pông

(GLO)- Bến nước, dòng sông cũng như tập tục của bà con Jrai đã trở nên quen thuộc với tôi trong thời gian dài công tác tại ngôi trường bên bờ sông Ba.

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

Nâng tầm nghề dệt thổ cẩm ở Chư Pưh

(GLO)- Nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các đoàn thể chính trị-xã hội, nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Jrai ở huyện Chư Pưh (tỉnh Gia Lai) đang có cơ hội để nâng tầm phát triển và khẳng định giá trị trong đời sống hiện đại.

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

Lễ cúng Yă Pum bên bờ sông Ayun

(GLO)- Sau một thời gian dài gián đoạn, UBND xã Ia Peng (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) vừa phục dựng lễ cúng Yă Pum của người Jrai tại thôn Sô Ma Hang A. Đây là hoạt động tâm linh với ý nghĩa xua đuổi tà ma, cầu bình an, sức khỏe cho dân làng.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.