Hồi ức "hạt giống đỏ" trên đất Bắc-Kỳ 5: Về lại quê hương

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Khoảng giữa năm 1972 thầy Bí thay thầy Thê làm Hiệu trưởng Trường Học sinh miền Nam số 3. Năm học này, tôi rất thích đọc sách và báo. Tôi bắt đầu có ý thức tự lập tủ sách cho riêng mình.
Do đọc rất nhiều loại sách, văn học, khoa học thường thức, trinh thám, kiếm hiệp, dã sử... nên tôi cũng tự nhìn và đánh giá chính mình. Tôi thấy thiên hạ rất nhiều người đức, tài, tự thấy mình quá tầm thường, nhỏ bé. Năm học này, dù mới lớp 9, nhưng tôi đã tự học và giải được nhiều bài toán lớp 10...
Từ hè năm 1972 tôi thường đến Khoa Lý-Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc ở TP. Thái Nguyên để chơi với Đinh Dương Trí (dân tộc Hrê, tỉnh Quảng Ngãi), đến nỗi nhiều người trong trường cứ tưởng tôi là sinh viên Khoa Lý… Tôi cũng thường cùng Trí sang chơi với anh U Ran Phe ở Trường Đại học Nông nghiệp gần đó… Chính trong những năm 1972, 1973 hay đi chơi ở Thái Nguyên như vậy, tôi đã hình thành ý nghĩ sau này mình tốt nghiệp lớp 10 không nên học tại các trường ở Thái Nguyên, vì bạn bè đông quá, sẽ biếng học và chơi nhiều hơn. Thời gian này, Vi Na Niê Kdăm từ Ba Lan về nước, vào học Trường Đại học Cơ khí Bắc Thái. Chúng tôi nhanh chóng nhập cuộc với nhau suốt từ đó đến mãi sau này.
Năm học 1972-1973, tôi học lớp 10 do thầy Đinh Uông dạy Vật lý (người dân tộc Hrê) chủ nhiệm. Sự kiện không thể quên giai đoạn này là Mỹ đẩy mạnh chiến tranh phá hoại bằng không quân đối với miền Bắc. Tôi vẫn nhớ không ít lần khi xuống Hà Nội phải chứng kiến cảnh báo động có máy bay Mỹ đến (vừa có còi báo động hụ rất to và dài, vừa có tiếng phát thanh viên nói trên đài công cộng khắp thành phố thông báo tình hình máy bay Mỹ đã hoặc đang đến gần Hà Nội...). Hai bên các con đường lớn của Hà Nội có rất nhiều hầm trú ẩn cá nhân làm bằng bê tông có nắp (đó như là những đoạn cống bê tông đúc sẵn có đường kính khoảng 75 cm, cao khoảng 1,3 m). Lúc đó, tôi tranh thủ vừa đi vừa quan sát bầu trời. Tôi đã hơn chục lần nhìn thấy máy bay Mỹ gầm rú trên bầu trời miền Bắc trong thời gian từ năm 1965, 1971, 1972 và khủng khiếp nhất là cuối năm 1972, đầu năm 1973.
Khánh thành Bia kỷ niệm Trường học sinh miền Nam số 3 tại xã Phúc Trìu, TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: Nguồn Báo Thái Nguyên
Khánh thành Bia kỷ niệm Trường học sinh miền Nam số 3 tại xã Phúc Trìu, TP. Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: Nguồn Báo Thái Nguyên
Có nhiều tối ở Bắc Thái, khi trời trong, trăng sáng, chúng tôi đã nhìn thấy máy bay F111 bay rất thấp, cực nhanh vèo qua ngay trên đầu chúng tôi. Tôi cũng đã tận mắt chứng kiến máy bay Mỹ khi bay qua vùng Đông Hỷ, rất gần trường sơ tán, đã thả thùng xăng phụ xuống. Rất nhiều người tưởng là quả bom, nên vội nhảy xuống hầm trú ẩn.
Cũng có vài lần chúng tôi đã chứng kiến cảnh quân ta bắn máy bay Mỹ. Lần đầu vào tháng sáu năm 1965 ở Hà Nội. Chúng tôi mới từ Chi Nê trở về Trường Dân tộc Trung ương ở Hà Nội, pháo ta ở dưới bắn "lùa" một tốp máy bay Mỹ tụ chúng vào một điểm. Nhìn thấy đạn pháo cao xạ nổ bung xung quanh tốp máy bay Mỹ, nhưng không trúng chiếc nào cả, vài phút sau chúng bay đi mất hút. Mấy trận còn lại chủ yếu ở Bắc Thái, trong đó có trận đánh trong thời gian Noel cuối năm 1972 rất khốc liệt. Đây là lần đầu tiên và duy nhất trong đời tôi biết một phần cực nhỏ thế nào là máy bay B52 Mỹ rải bom. Khoảng 20 giờ, chúng tôi đang ở khu sơ tán thì nghe tiếng ì ì to dần... Rồi tiếp đến là hàng tràng tiếng nổ to liên tiếp nối nhau như dây pháo nổ rất đanh, đinh tai, mặt đất rung lên, nhìn về hướng tiếng nổ trong đêm tối thấy cả một vùng trời rực sáng màu vàng nhạt kéo dài. Tiếng máy bay cường kích (F4, F111) rầm rầm và rít điên loạn trên bầu trời. Sau đó là hàng loạt tiếng đạn pháo cao xạ của quân ta bắn lên cũng rất dữ dội. Sáng hôm sau chúng tôi đến vùng gần Ga Lưu Sá (rất gần Thịnh Đán) nhìn thấy cảnh tang hoang và chi chít các hố bom (sâu hơn 3 m và rộng với bán kính chừng 4-6 m) chạy theo vệt dài do máy bay Mỹ thả xuống. Chính nơi đây, mới cách đây mấy hôm chúng tôi đã đến thăm và chia tay với 10 người của trường tình nguyện đi bộ đội để vào Nam chiến đấu. Trong số này có anh Ksor Chư, anh Ksor Đô, anh T’Rưng, anh Đia... Chúng tôi được tin đơn vị quân đội huấn luyện vừa mới chuyển đi được vài hôm, nên tránh được trận oanh tạc này của Mỹ. Tuy nhiên, tại đây có một Đại đội nữ Thanh niên xung phong đóng quân, đơn vị này đã bị thưong vong rất nhiều.
Ngày 9-5-1973 tôi được kết nạp vào Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Cùng học lớp chúng tôi có hai chị em Tâm, Cường là cháu cô Ngọc-vợ thầy Thê. Năm học này tôi có hai người bạn gái mới là: Lê Thị Hiệp (người Kinh, quê ở Thừa Thiên-Huế), Cao Thanh Trà (người Kinh, SN 1956) là con gái thầy Cao Đình Phụng dạy Địa lý của trường. Trà viết chữ đẹp nên tôi thường đưa vở của mình cho Trà ghi các bài học. Trà có giọng hát hay và biết nhiều bài hát về quan họ Bắc Ninh. Tôi đã không ít lần được nghe Trà hát, có lẽ vì vậy trong các làn điệu dân ca của miền Bắc, tôi thích nhất các làn điệu quan họ Bắc Ninh. Hiệp là con cô Thanh (người Huế) cán bộ lâu năm của trường.. Năm lớp 10, tôi cũng gặp lại một số bạn học cũ với tôi từ thời lớp 1Đ cô Tần Chủ nhiệm.
Tôi và các bạn học đến nay vẫn luôn nhớ và biết ơn các thầy cô giáo dạy cấp III: Thầy Thê-Hiệu trưởng; tiếp sau là thầy Bí-Hiệu trưởng; thầy Lôi-Hiệu phó (vừa dạy Lý); dạy toán có các thầy Toại-Hiệu phó, thầy Huỳnh, thầy Y và cô Vân; dạy Văn có các thầy Cầu, cô Điều, dạy Lý có thầy Bích, thầy Uông, dạy Sử có thầy Siu Pet; dạy Hóa có thầy Thất; dạy Địa có thầy Châu, thầy Phụng, dạy Sinh có thầy Tiến thầy Sơn... Cũng như bao bạn học cùng thời, tất cả chúng tôi khi gặp nhau hàn huyên câu chuyện thời học trò, cũng luôn nhớ đến các thầy, cô giáo đã từng dạy dỗ chúng tôi những năm tháng dưới mái Trường Dân tộc Trung ương ở miền Bắc thân yêu.
KSOR PHƯỚC

Có thể bạn quan tâm

Đám tang của già làng

Đám tang của già làng

Con trâu không chịu bước đi, dù đám đông đã cố sức kéo căng dây buộc mũi lẫn dùng roi quất đen đét. Bí quá, người làng hò nhau trói trâu lại, treo chân lên hai thanh gỗ lớn rồi khiêng đến nơi làm lễ. Hôm nay, cả làng đâm trâu, làm nghi thức cúng lễ tang cho già làng Alăng Vàng, vị già làng khả kính của tổ Đào (thôn Pho, xã Sông Kôn, Đông Giang).
Mưu sinh dưới tán rừng

Mưu sinh dưới tán rừng

(GLO)- Từ việc đi hái lan rừng, bắt ốc núi đến lấy mật ong hay thu “lộc trời” dưới gốc xoay cổ thụ đã giúp nhiều người dân ở cao nguyên Gia Lai có thêm thu nhập. Cùng với đó, nghề giữ rừng còn giúp cho cuộc sống của họ bớt nhọc nhằn, trở thành “cứu cánh” trong việc cải thiện sinh kế, ổn định cuộc sống.
Chuyện tình con nước nổi

Chuyện tình con nước nổi

Nhà có 5 anh em, thì đã có 3 người gặp được “nửa kia” của cuộc đời mình trong những chuyến theo cha đánh bắt cá đồng xa. Tổ ấm của họ đơn sơ trên những “ngôi nhà” là chiếc ghe bầu, rày đây mai đó mưu sinh theo con nước bạc. Con cái họ cũng sinh ra trên ghe. Thứ chạm mặt đầu tiên của những đứa trẻ từ lúc lọt lòng cũng là nước, là cái nắng cháy da, là ngọn gió bấc vùng châu thổ.
Nguy cơ thất thoát tài nguyên khoáng sản: Khó khăn trong quản lý, giám sát

Nguy cơ thất thoát tài nguyên khoáng sản: Khó khăn trong quản lý, giám sát

Trên địa bàn tỉnh Kon Tum có 76 điểm khai thác mỏ khoáng sản nhưng chỉ có 32 mỏ lắp đặt trạm cân, camera giám sát. Tuy nhiên vấn đề giám sát, quản lý gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do chưa có quy định về kết nối, đội ngũ cán bộ quản lý ít, nhiều điểm mỏ nằm ở nơi không có điện lưới...
Yêu thương xoa dịu đau thương…

Yêu thương xoa dịu đau thương…

Hơn một năm trước, những mầm xanh phút chốc mất cha mẹ do đại dịch COVID-19 từ khắp mọi miền đất nước quy tụ về Đà Nẵng. Câu hỏi đặt ra lúc ấy, rằng các em sẽ sống và hòa nhập ra sao ở vùng đất mới, với những con người lạ lẫm khi vết thương còn buốt nhói?
Nguy cơ thất thoát tài nguyên khoáng sản

Nguy cơ thất thoát tài nguyên khoáng sản

Hiện nhiều mỏ khoáng sản được cấp phép cho các tổ chức, cá nhân ở một số tỉnh khai thác nhưng chưa lắp đặt camera, trạm cân đúng theo quy định. Có mỏ dù có camera, trạm cân nhưng không truyền dữ liệu về cơ quan quản lý hoặc xe chở khoáng sản né camera, trạm cân…
Một chuyện tình yêu

Một chuyện tình yêu

Trong 5 năm qua, thỉnh thoảng tôi lại nhớ tới chú Jose Alberty, một người Cuba tôi chỉ mới thấy qua ảnh. Và nhớ tới chú, tôi lại nhớ câu hát: “Chừng nào còn mang hơi thở, chắc tôi vẫn còn nhớ người”. May mắn thay, năm nay, tôi đã được gặp chú ở Thủ đô Cuba.
Pơ thi của người Jrai ở Krông Pa

Pơ thi của người Jrai ở Krông Pa

(GLO)- Cả một vùng văn hóa Trường Sơn-Tây Nguyên dài dằng dặc, nghiêng nghiêng dáng núi, xanh miên man rừng đại ngàn. Đó là nơi cư trú của gần 30 tộc người tại chỗ, với những cung bậc văn hóa tương đồng và khác biệt đầy bí ẩn. Một trong những nét văn hóa độc đáo và bí ẩn luôn khiến các nhà khoa học mong muốn được tìm hiểu, đó là phong tục bỏ mả (pơ thi). Với bất cứ tộc người nào ở Tây Nguyên, pơ thi cũng là một ngày hội vui. Mới đây, chúng tôi có dịp tham dự một ngày vui như vậy ở Krông Pa.
Bên kia sông là A Rooih...

Bên kia sông là A Rooih...

Điều chắc chắn, là tôi nhớ khoảnh khắc những chiều đó, đường Hồ Chí Minh đoạn tại Zà Hung, mặt trời từ vàng lặng lẽ chuyển sang đỏ, rồi vụt sáng lên một chút trước khi chìm xuống mặt sông A Vương, trả lại màu xanh mờ khói cho cây rừng. Và lúc ấy, bao giờ cũng vậy, là những đoàn người lúc thúc đâu đó hiện ra ở cầu treo qua sông A Vương.
Biển đảo Tây Nam: Lên đảo 'Hải Tặc'

Biển đảo Tây Nam: Lên đảo 'Hải Tặc'

Hòn Đốc (thuộc xã đảo Tiên Hải, TP.Hà Tiên, Kiên Giang) có diện tích khoảng 11 km2 và cách đất liền khoảng 20 km. Nhìn trên bản đồ, phía đông của đảo giáp TP.Hà Tiên, phía tây giáp đảo Phú Quốc; phía bắc giáp tỉnh Kampot (Campuchia).
Đi qua những mùa lũ

Đi qua những mùa lũ

Không sinh ra ở vùng 'rốn lũ' nhưng hầu như năm nào tôi cũng chứng kiến những trận 'hồng thủy' mà người dân Hà Tĩnh gánh chịu. Sau mỗi trận lũ, những câu chuyện đau thương, người chồng mất vợ, mẹ mất con, những đứa trẻ mồ côi trong ngôi nhà trống trải… được chúng tôi nhắc đến.
Chuyện làm sạch địa bàn của Công an xã vùng biên

Chuyện làm sạch địa bàn của Công an xã vùng biên

Xã Thống Nhất - huyện Hạ Lang, Cao Bằng từng là điểm nóng về ma túy. Tuy nhiên đó là chuyện cũ, bởi bây giờ nơi đây trở thành điểm sáng trong việc xóa bỏ tụ điểm sử dụng ma túy trái phép. Có được kết quả này là sự vào cuộc của chính quyền và lực lượng Công an trong việc đấu tranh loại bỏ các tệ nạn xã hội và đảm bảo ANTT khu vực biên giới.
Sài Gòn - Cái gì cũng bán

Sài Gòn - Cái gì cũng bán

'Chẳng nơi nào như ở TPHCM, cái gì bán cũng có ngay người mua' - Cô Kim nhà trong cư xá ở quận 10 nói khi bán đi đống đồ cũ. Cô vừa báo tin sẽ bán một ít đồ không còn sử dụng thì xe ba gác, xe đạp, rồi cả xe ô tô cũng kéo tới trước nhà…