Gọi tên làng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong tâm thức của mọi người, tên làng đã trở thành hình ảnh đẹp đẽ, khó rời xa, quên lãng.

Mỗi nơi có cách đặt tên làng riêng, khi mộc mạc, dân dã, khi mỹ miều, cách điệu. Nhưng dù thế nào, cái tên gọi ấy vẫn toát lên tinh thần, mang sứ mệnh của một vùng đất, sâu xa hơn là soi bóng không gian văn hóa và bề dày lịch sử của làng. Bởi từ lâu, làng không còn đơn giản là tên gọi của đơn vị hành chính mà đã trở thành linh hồn, sự ký thác tình cảm thiêng liêng của người dân. Để rồi khi nhắc đến thì cả một miền ký ức ùa về, cả một vùng kỷ niệm lung linh thắp sáng.

1goi-ten-lang.jpg
Minh họa: HUYỀN TRANG

Tôi sinh ra từ làng, lớn lên bước chân qua khỏi cổng làng để đi xa. Thế nhưng, hình ảnh thân thuộc của làng qua cầu ao, giếng nước, bờ đê, cánh đồng sẽ mãi đồng hành trong nỗi nhớ của tôi. Tôi yêu làng từ những gì bình dị, nhỏ bé nhất. Một tiếng gà gáy sáng. Một buổi hoàng hôn xao xác tiếng chim gọi bầy. Cánh đồng thơm nồng rạ rơm mùa gặt. Con đường đến trường, hoa phượng hồng báo hiệu mùa thi...

Làng tôi nằm bên dòng sông thơ mộng. Tên làng gọi theo dáng dấp địa hình có từ thời khai hoang mở đất. Điều này các bậc cao niên từng kể. Làng tôi có miếu thành hoàng, có cây thị hàng trăm năm tuổi đã được công nhận là cây di sản. Làng tôi có nghề mộc truyền thống, nhiều gia đình 5 đời tiếp nối, giữ gìn. Những năm tháng xa quê để học đại học rồi đi làm trên phố, mỗi khi nghĩ về làng, trong tôi luôn xuất hiện những ân tình tha thiết. Tôi đã gọi tên làng đầy cảm xúc yêu thương.

Có nhà thơ từng viết “Người quê tiếng đục tiếng khàn/Gặp nhau mừng tủi tiếng làng thương thương” nghe sao gần gũi mà da diết thế. Tên làng xưa chủ yếu là tên Nôm nghe mộc mạc, gần gũi như hạt lúa, củ khoai. Tên gọi của làng thường gắn với địa hình, đặc điểm, vị trí nơi làng sinh ra, có khi là tên sông, tên núi, tên của những con người mở đất, khai hoang.

Tên gọi của làng chân chất, dễ thuộc như bài đồng dao con trẻ, nhẹ nhàng như những khúc ca dao. Chính cái mộc mạc, giản đơn này đã lưu dấu, neo chằng, để rồi đi đâu người dân cũng nhớ thương làng và họ đã “gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân”.

Tôi đã từng đến vùng kinh tế mới như: Lâm Hà, Đạ Huoai, Cát Tiên (Lâm Đồng) hay Kbang (Gia Lai), thấy nhiều làng, xã ở đây vẫn còn mang tên từ quê gốc hoặc ghép với tên địa phương. Thế mới biết tên làng quan trọng và thân thiết như thế nào.

Tên gọi là linh hồn của làng, dẫu đơn sơ, mộc mạc. Tên gọi của làng luôn gắn với kho tàng văn hóa, lịch sử của làng quê. Mỗi khi nhắc đến là người ta hình dung ra được để tự hào và yêu quý. Chẳng hạn, câu chuyện về lịch sử hình thành và phát triển của phố núi Pleiku. Theo đó, qua sử liệu và lời kể của các bậc cao niên, từ buổi ban đầu thì khu vực trung tâm Pleiku xưa kia chỉ có ngôi làng đồng bào dân tộc Jrai mang tên Pleiku; sau này dần tách ra lập thành các làng.

Trong đó, Plei Ốp nằm giữa trung tâm thành phố. Đây là ngôi làng còn lưu giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Jrai và trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn. Hay làng Lộc Yên ở Tiên Phước (Quảng Nam), làng Đường Lâm ở thị xã Sơn Tây (Hà Nội). Và trên dải đất hình chữ S này có biết bao tên làng đã gắn bó, ăn sâu vào đời sống của người dân, bởi nó mang trong lòng sức mạnh văn hóa bền vững và lan tỏa.

Theo thời gian và sự biến thiên của cuộc đời, con người có thể đổi thay nhưng làng sẽ không bao giờ thay đổi. Tên làng sẽ thành ấn tích, sẽ mãi trường tồn. Đã có nhiều người hụt hẫng, lo lắng khi làng xã sẽ sáp nhập, liệu cái tên cũ còn giữ lại hay không? Nhiều suy tư, trăn trở cũng bởi yêu làng, yêu những gì đã từng gắn bó, trở thành hơi thở của mình.

Tôi về làng theo con đường quen thuộc chạy dọc bờ sông, nghe miên man trong niềm nhớ về “những cái tên nghe chẳng thơ đâu nhưng với ta vô cùng thân thuộc”. Đứng bên vòm cổng uy nghi mới xây với dòng chữ đỏ làng văn hóa mà cảm xúc dâng trào, thầm nghĩ rằng, tên làng có thể không còn nhưng bóng dáng làng sẽ mãi tồn tại cùng thời gian và trong lòng mỗi con người.

Có thể bạn quan tâm

Gánh cá của mẹ

Gánh cá của mẹ

(GLO)- Sáng sớm, khi chú gà trống choai cất tiếng gáy đầu tiên hòa vào tiếng thuyền chài khua nước ngoài sông, mẹ đã thức dậy. Bên ánh lửa bập bùng từ bếp củi, mẹ lặng lẽ chuẩn bị cho một ngày ra chợ. Hôm nay, mẹ lại gánh cá ra chợ huyện.

Khoảng trời quê

Khoảng trời quê

Mẹ vợ tôi, bà ngoại của 2 con trai của tôi, luôn miệng thắc mắc, ở thành phố lạ nhỉ, lúc nào cũng đông như mắc cửi và đèn điện như sao xa.

Sau cơn mưa

Sau cơn mưa

(GLO)- Với nhiều người, tự thân mưa đã gợi nỗi sầu, như một sự bất an, là niềm không mong đợi. Dẫu thế, như cỏ cây, cuộc đời mỗi người chẳng phải từ cơn mưa mà lớn khôn lên, những trải nghiệm cứ thế mà lấp đầy.

Dòng sông tuổi thơ

Dòng sông tuổi thơ

(GLO)- Ai cũng có tuổi thơ gắn bó với quê hương xứ sở, nơi chôn rau cắt rốn, nơi cuộc đời sâu nặng nghĩa tình với ông bà, cha mẹ, xóm giềng hay những gì thân thuộc nhất. Với tôi, tuổi thơ cũng từng gắn bó với dòng sông quê hương. Ấy là dòng sông Minh.

Ảnh minh họa. Nguồn internet

Nuôi chữ, dưỡng tâm

(GLO)- Con người có quá nhiều đam mê mà một ngày thời gian được mặc định sẵn và phải chia đều cho những việc khác nhau. Cân bằng được mọi thứ, thật chẳng dễ dàng gì. Và cuối cùng thì những gì mình cho là quan trọng nhất thường được ưu tiên. Với riêng tôi, sự ưu tiên đó là niềm vui bên con chữ.

Dòng sông An Lão. Ảnh: internet

Dòng sông tuổi thơ

(GLO)- Có lẽ ai cũng có một miền ký ức để thương, để nhớ, để mỗi khi mỏi mệt giữa cuộc đời xô bồ lại mong được trở về. Với tôi, miền ký ức ấy nằm dọc theo dòng sông An Lão, đoạn chảy qua thôn Hội Long-một làng quê nhỏ thuộc huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định.

Mật ngọt trước hiên nhà

Mật ngọt trước hiên nhà

(GLO)- Trước hiên nhà tôi bỗng xuất hiện một tổ ong mật. Đàn ong bay lượn trong nắng mai, những đôi cánh mỏng manh khẽ rung lên, hòa cùng làn gió nhẹ, tạo nên bản nhạc du dương. Tôi lặng lẽ dõi theo, chợt cảm thấy lòng mình cũng rung lên theo nhịp điệu ấy, một sự đồng điệu vô hình.

Chiêng ngân lòng phố

Chiêng ngân lòng phố

(GLO)- Sương còn an nhiên trên từng ngọn cỏ. Dãy núi phía trước nhà hiện ra mờ mờ. Đâu đó, vẳng trong thung sâu, gà rừng đã cất những thanh âm đầu tiên kéo bình minh vượt qua sườn đồi để chào một ngày mới.

Mùa hạ bình yên

Mùa hạ bình yên

(GLO)- Tôi thường kết thúc một buổi tối bằng vài phút ngồi yên trước khi đặt mình vào giấc ngủ. Ánh sáng của bóng đèn đêm phả dịu xuống là một bối cảnh nhẹ nhõm cho những nghĩ ngợi còn đọng lại sau cùng khi ngày vừa trôi.

Chạm vào sách

Chạm vào sách

(GLO)- Tôi có thói quen đọc sách từ hồi còn nhỏ. Cứ đi đâu, làm gì thấy thuận tiện là tôi mang sách theo cùng. Trên chuyến tàu Bắc-Nam hay trên chuyến xe đường dài, trong ba lô của tôi luôn có một vài cuốn sách mới mua hay đọc nửa chừng.

Vườn xưa mùa trái rụng

Vườn xưa mùa trái rụng

(GLO)- Tôi từng nghe âm thanh ấy khi ngồi dưới một tán cây xoài sẻ sau vườn, nơi má tôi phơi áo, con mèo nằm duỗi mình trên bậu cửa và tuổi thơ tôi trôi qua như một dòng nước mát lành.

Ngoái nhìn thương nhớ

Ngoái nhìn thương nhớ

Mỗi lần ngang qua góc phố nhỏ ấy, mình đều sẽ sàng ngoái đầu nhìn lại ngôi nhà ba tầng cũ kĩ và hàng cây bằng lăng đang đến mùa trổ hoa vun tán tròn no đủ mãi khiến cho bao người ngẩn ngơ theo sắc màu tim tím đến lạc lối về.

Bước chậm, thở sâu

Bước chậm, thở sâu

(GLO)- Người xưa có câu: “Dục tốc bất đạt” (nghĩa là nếu muốn nhanh chóng thành công mà lại nóng vội thì sẽ không đạt kết quả). Còn bây giờ, mọi người thường bảo nhau, muốn nhanh thì phải từ từ.

Ru ta dịu dàng

Ru ta dịu dàng

(GLO)- Hôm đi tập huấn chuyên môn, tôi gặp lại Mây, cô bạn chung phòng ký túc xá hồi đại học. Suốt buổi hàn huyên, Mây cứ đăm đăm nhìn tôi, đôi mắt nói nhiều hơn cả những lời tâm sự.

Lưu bút học trò

Lưu bút học trò

(GLO)-Tháng 5, nắng bắt đầu rót mật lên từng kẽ lá. Màu nắng ấm nồng như lời thì thầm của thời gian, nhắc nhở chúng tôi rằng, ngày chia tay thầy cô, bè bạn đang đến thật gần. Trong lòng mỗi chúng tôi, dường như có một khoảng trống dần mở ra, khoảng trống của bao điều chưa kịp nói, chưa kịp làm.

Rau dại quê nhà

Rau dại quê nhà

(GLO)- Mùa nào thức nấy, vùng nào rau ấy, không chỉ những bữa cơm trên rẫy, dưới đồng mà dường như bữa cơm nào của tuổi thơ chúng tôi cũng không thiếu mớ rau dại.

Năm tháng học trò

Năm tháng học trò

(GLO)- Mỗi độ hè về, khi những tia nắng tràn ngập trên sân trường cũng là lúc những chùm phượng vĩ bắt đầu cháy đỏ một góc trời. Phượng không chỉ là loài hoa báo hiệu mùa hè mà còn là biểu tượng bất diệt của tuổi học trò-cái tuổi ngây thơ, vụng dại nhưng đầy ắp yêu thương và khát vọng.

null