Giáo dục di sản: Nhìn lại để đi tới

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Mỗi một cái cây phải có gốc rễ để nó vững chãi, đâm cành vươn cao. Con người cũng vậy. Sẽ trở nên vô nghĩa nếu mỗi người không biết giá trị cội nguồn. Vì vậy, giáo dục di sản đóng vai trò quan trọng trong việc giúp lớp trẻ “gia cố” kiến thức về văn hóa-lịch sử, khơi gợi tình yêu và lòng tự tôn dân tộc.

Thời gian gần đây, công tác giáo dục di sản đã nhận được sự quan tâm từ nhà trường cho đến các đơn vị, các cấp, các ngành. Tại Ngày hội văn hóa các dân tộc toàn tỉnh lần thứ 2 diễn ra vào tháng 4 vừa qua ở Quảng trường Đại Đoàn Kết (TP. Pleiku), chúng tôi không khỏi xúc động khi gặp các đoàn học sinh đến tìm hiểu về những hoạt động hấp dẫn tại đây. Không bỏ lỡ bài học thực tế ngay từ chính cuộc sống, các giáo viên đã nhanh nhạy đưa học sinh của mình đến tìm hiểu về không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Đây là một trong những cách giáo dục di sản.

Bên cạnh đó cũng phải nhắc đến chủ trương đưa cồng chiêng vào trường học trong nhiều năm qua. Chính sự nỗ lực thành lập và duy trì hiệu quả hoạt động các đội cồng chiêng “nhí” đã “tiếp lửa” cho sức sống di sản.

Học sinh một trường mầm non được hướng dẫn tham quan Bảo tàng tỉnh. Ảnh: L.N

Học sinh một trường mầm non được hướng dẫn tham quan Bảo tàng tỉnh. Ảnh: L.N

Trong khi đó, Bảo tàng tỉnh cũng liên tục đón các đoàn học sinh đủ cấp học, kể cả bậc mầm non đến tham quan, tìm hiểu về lịch sử-văn hóa. Đơn vị còn chủ động tổ chức nhiều sân chơi bổ ích như: “Tìm về di sản”, “Ngày hội di sản văn hóa”, thiết thực giáo dục thế hệ trẻ niềm tự hào về vốn quý văn hóa của địa phương, đất nước.

Tham gia cuộc thi “Rung chuông vàng” tại chương trình “Tìm về di sản” vào tháng 10-2022, em Trần Vũ Hoài Anh (Trường THPT Pleiku) hào hứng chia sẻ: “Đến với phần thi này, em đã có thêm nhiều kiến thức bổ ích, nhất là về các di sản văn hóa tại tỉnh ta. Cuộc thi đã truyền đi thông điệp di sản cần được gìn giữ, bảo vệ, góp phần quảng bá, phát triển du lịch Gia Lai”.

Mới đây, ngày 21-6, tại TP. Pleiku, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) đã mở lớp đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn dành cho các bảo tàng, ban quản lý di tích một số tỉnh thành phía Nam về công tác thuyết minh, giới thiệu, diễn giải, xây dựng chương trình giáo dục di sản văn hóa; đồng thời, hướng dẫn triển khai công tác giáo dục truyền thống cho học sinh, sinh viên thông qua di sản văn hóa.

Theo đó, gần 100 học viên đã được các chuyên gia truyền đạt các chuyên đề: giáo dục di sản cho các bảo tàng, di tích; phương pháp và kỹ năng xây dựng, tổ chức hoạt động/chương trình giáo dục di sản; kỹ năng truyền đạt thông tin, thuyết minh, hướng dẫn khách tham quan; phương pháp xây dựng, tổ chức chương trình giáo dục di sản có ứng dụng công nghệ thông tin… Có thể thấy, công tác này đang ngày càng được chú trọng với tính chuyên nghiệp cao nhằm tạo sức hấp dẫn đối với khách tham quan.

Chương trình "Tìm về di sản" do Bảo tàng tỉnh tổ chức tháng 10-2022 thu hút hơn 500 học sinh trên địa bàn TP. Pleiku tham gia. Ảnh: Lam Nguyên

Chương trình "Tìm về di sản" do Bảo tàng tỉnh tổ chức tháng 10-2022 thu hút hơn 500 học sinh trên địa bàn TP. Pleiku tham gia. Ảnh: Lam Nguyên

Đây cũng là mục tiêu đặt ra tại Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 của Chính phủ. Theo đó, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục di sản văn hóa trong và ngoài nhà trường bằng việc đa dạng hóa mô hình, phương thức, quy mô; tăng cường xã hội hóa hoạt động giáo dục di sản… Vấn đề đặt ra là làm thế nào để phối hợp tổ chức các chương trình giàu tính sáng tạo, đủ sức hút.

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Phạm Định Phong nêu quan điểm: Giáo dục di sản là một trong những giải pháp quan trọng trong nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản, bổ trợ hiệu quả cho công tác giáo dục truyền thống văn hóa, lịch sử tại các trường. Các mô hình cần có sự chung tay từ nhiều phía. Các trường cần tạo điều kiện, bố trí thời gian để học sinh tham gia; còn bảo tàng, đơn vị quản lý di tích cần tiếp tục đổi mới, sáng tạo để có thêm nhiều chương trình hấp dẫn, lý thú, khơi dậy tình yêu di sản trong giới trẻ.

Như vậy, sự phối hợp giữa các bảo tàng với trường học là rất quan trọng. Ở chiều thứ nhất, bảo tàng được phát huy các giá trị lưu trữ vào đời sống, không lãng phí nguồn học liệu phong phú về di sản văn hóa. Ngược lại, các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ được mở rộng tầm nhìn, bổ sung kiến thức về văn hóa-lịch sử. Từ chỗ hiểu rõ ý nghĩa và vai trò của di sản, các em sẽ có ý thức và trách nhiệm bảo tồn.

Để làm được điều này, cần chú trọng xây dựng các chuyên đề giáo dục di sản phù hợp với từng cấp học, lứa tuổi; khích lệ học sinh chủ động khám phá, thực hành và trải nghiệm dưới nhiều hình thức. Tại Bảo tàng tỉnh, khi Dự án “Phòng trưng bày không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” đi vào hoạt động, điểm đến này chắc chắn sẽ là ưu tiên của học sinh các cấp trong giờ ngoại khóa.

Cùng với đó, nhiệm vụ giáo dục di sản cũng đòi hỏi sự chủ động rất lớn của thầy-cô giáo trong việc hướng dẫn học sinh trải nghiệm thực tế. Các mô hình xã hội hóa giáo dục di sản cũng cần được lưu ý, như chương trình “Cồng chiêng cuối tuần-thưởng thức và trải nghiệm”, một hoạt động mới mẻ và sáng tạo do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức trong thời gian qua, vừa góp phần quảng bá vừa thực hành giáo dục di sản rất hữu hiệu.

Có thể bạn quan tâm

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

(GLO)- Ngày 9-3, tại đình làng An Mỹ (thôn 2, xã An Phú, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) diễn ra lễ cúng đình với các nghi thức long trọng tưởng nhớ công ơn của các vị tiền hiền có công khai hoang mở đất, lập làng và cầu quốc thái dân an.

Nối nghề

Nối nghề

Lần đầu tiên nghệ nhân Y Pư giới thiệu nghề làm gốm thủ công tại Bảo tàng tỉnh trong khuôn khổ Tuần lễ Văn hóa - Du lịch tỉnh Kon Tum lần thứ 3 (năm 2016) đã để lại ấn tượng đẹp.

Ông Đinh Plih sắp xếp bộ cồng chiêng và các vật dụng sẵn sàng đem theo khi đi trình diễn, quảng bá văn hóa dân tộc Bahnar. Ảnh: N.M

Đinh Plih: Tự hào “vốn liếng” văn hóa Bahnar

(GLO)- “Ý nghĩa của công việc không phải chỉ nằm ở chỗ tiền bạc mà còn ở nhu cầu về tinh thần, biểu hiện của giá trị, một vốn liếng để tự hào”. Câu nói này thật đúng đối với ông Đinh Plih (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai). Với ông, hạnh phúc đơn giản là bản thân được sống trọn với đam mê.

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

(GLO)- Hoa pơ lang thắp lửa cuối khu nhà mồ làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai. Nổi bật giữa lớp lớp nhà mồ cũ là 3 nhà mồ mới làm. Đó là những dấu hiệu mùa lễ hội giữa núi rừng Trường Sơn.

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

(GLO)- Từ 21 đến 23-2, làng Pyang (thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) tưng bừng tổ chức lễ bỏ mả-một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất của người Bahnar Đông Trường Sơn

Gìn giữ giai điệu của đá

Gìn giữ giai điệu của đá

Trong dịp đầu xuân, tại chương trình trình diễn, trải nghiệm di sản văn hóa diễn ra ở Bảo tàng – Thư viện tỉnh, người dân và du khách có dịp thưởng thức những giai điệu của đá được trình diễn bởi nghệ nhân ưu tú A Thu (50 tuổi) ở thôn Đăk Rô Gia (xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô).

Sức sống từ lễ hội ở làng Kép 2 (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) khiến ngôi làng này trở thành điểm du lịch văn hóa hấp dẫn. Ảnh: M.C

Gìn giữ lễ hội để phát triển du lịch

(GLO)- Lễ hội Tây Nguyên không chỉ là sự kiện mang tính cộng đồng mà là “kho báu” cho du lịch. Đánh giá đúng thực trạng lễ hội trong các buôn làng để có giải pháp khai thác phát triển du lịch là vấn đề cần được tính đến.

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.

Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia vừa họp, bỏ phiếu thống nhất đề xuất Thủ tướng Chính phủ công nhận Quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo là di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Ngọc Minh

Chuyện làm hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, những người làm công tác di sản văn hóa (như cách gọi ngày nay) của tỉnh Gia Lai-Kon Tum bắt tay vào việc thu thập thông tin để làm hồ sơ di tích đề nghị xếp hạng, trong đó có hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo.