Độc đáo lễ cúng bến nước của người Ê Đê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Người Ê Đê quan niệm bến nước cũng có thần linh cư ngụ và cai quản. Do vậy, theo truyền thống, sau khi mùa màng kết thúc, người Ê Đê thường làm lễ cúng bến nước để tạ ơn các thần, cầu cho mưa thuận gió hòa, đem lại nhiều may mắn cho cộng đồng.
Tiếng chiêng đồng vang lên rộn rã trong nhà cộng đồng buôn Ky (TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đak Lak) báo hiệu các khâu chuẩn bị đã hoàn tất, thúc giục mọi người cùng tập trung lại để nghi lễ cúng bến nước được bắt đầu. Theo ông Y Bang Byă-già làng buôn Ky, đây là nét sinh hoạt văn hóa của người Ê Đê đã có từ xưa. Theo đó, người Ê Đê thường lập buôn ở gần nguồn nước. Họ rất tôn trọng và gìn giữ nguồn nước luôn trong sạch. Hàng năm, sau khi kết thúc việc thu hoạch mùa màng, thường là vào tháng 3, cả buôn sẽ cùng tổ chức lễ cúng cảm tạ thần nước đã phù hộ cho buôn có được nguồn nước trong lành để sử dụng, ban cho mưa thuận gió hòa để mùa màng bội thu, người dân được no ấm. Đây cũng là dịp để bà con trong buôn tụ họp, chia sẻ về đời sống, công việc sản xuất trong một năm đã qua.
 Lễ cúng bến nước là nét đặc trưng văn hóa lâu đời của người Ê Đê, được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần. Ảnh: H.H
Lễ cúng bến nước là nét đặc trưng văn hóa lâu đời của người Ê Đê, được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần. Ảnh: H.H
Theo phong tục của người Ê Đê, trước đây, khi muốn lập một buôn mới, chủ buôn (thường là người phụ nữ, đại diện cho quyền lực mẫu hệ của cộng đồng) cùng những người anh em trai của mình làm lễ xin tổ tiên, ông bà và các vị thần linh của núi rừng để tìm bến nước mới. Người tìm ra bến nước được cộng đồng tôn vinh là chủ bến nước. Khi buôn mới được lập, người này đứng ra chủ trì việc cúng bến nước. Công việc này sẽ được tiếp nối cho các con cháu (người Ê Đê theo mẫu hệ nên người tiếp quản sẽ là vợ chồng con gái chủ bến nước). Bà HRôl H'Đơk-chủ bến nước buôn Ky-cho biết: Ngày nay, tùy vào điều kiện kinh tế của chủ bến nước và người dân trong buôn, lễ cúng bến nước có thể được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần.
Để chuẩn bị lễ cúng, trước đó, già làng, chủ bến nước họp bàn với dân làng phân công thanh niên làm vệ sinh khu vực bến nước, nguồn nước và sửa đường vào bến. Phụ nữ, người già thì dọn dẹp nhà cửa, đường làng ngõ xóm. Người dân trong buôn tùy điều kiện có thể đóng góp công sức, vật chất, tham gia nấu rượu cần, tập luyện đánh chiêng, chuẩn bị lễ vật cúng.
Đến ngày đã định, mọi người sẽ cùng tập trung tại nhà cộng đồng, cột rượu cần, mổ heo, gà, treo chiêng trống, trang trí mâm lễ. Lễ cúng bến nước diễn ra gồm 3 phần: cúng mời tổ tiên về dự lễ, cúng đầu nguồn nước và cúng sức khỏe chủ bến nước. Mỗi phần lễ sẽ có lễ vật riêng là 1 con gà hoặc 1 con heo cùng 1 ché rượu cần.
Lễ cúng bắt đầu, thầy cúng khấn báo sự việc buôn tổ chức lễ cúng, mời tổ tiên, ông bà của chủ bến nước và các thần linh cùng về dự lễ. Sau đó, mọi người di chuyển ra bến nước đầu buôn, thầy cúng tiếp tục làm lễ cảm tạ Thần nước, cầu an cho buôn làng và dâng các lễ vật lên Thần nước. Tiếp đó, chị em phụ nữ được phân công lấy nước đưa về nhà cộng đồng để đổ đầy các ché rượu. Phần hội bắt đầu trong tiếng chiêng rộn rã, tiếng cười nói, hỏi thăm nhau của những người dự lễ.
Theo chị HSu Juê H'Đơk-cháu gái chủ bến nước buôn Ky, chị đã được tham gia 3 lễ cúng bến nước do dòng họ mình tổ chức. “Buôn Ky là một trong số ít các buôn ở trung tâm TP. Buôn Ma Thuột còn duy trì bến nước và nghi lễ cúng bến nước cho đến ngày nay. Mình rất vui và tự hào khi dòng họ được cai quản và duy trì lễ cúng bến nước. Qua lễ hội này mình đã hiểu thêm được nguồn gốc của cha ông mình, những truyền thống, nét văn hóa đặc sắc… giúp mình luôn nhớ về cội nguồn, biết ơn công lao của cha ông đi trước đã góp công xây dựng buôn làng”-chị H'Su Juê nói.
 H'XÍU HMOK

Có thể bạn quan tâm

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

(GLO)- Đây là số cuối cùng của chuyên mục “Gương mặt thơ” trên báo Gia Lai Cuối tuần do tôi phụ trách.Chuyên mục đã đi được hơn 2 năm (từ tháng 10-2022), tới nay đã giới thiệu tác phẩm của hơn 100 nhà thơ nổi tiếng trên thi đàn cả nước.

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

(GLO)- Rời quê vào thôn Đà Bắc (xã Ia Lâu, huyện Chư Prông) lập nghiệp đã hơn 30 năm, nhưng cộng đồng người Mường vẫn luôn duy trì và nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng của dân tộc. Với họ, “giữ lửa” cồng chiêng chính là cách làm thiết thực nhất tạo sự gắn kết bền chặt với quê hương, nguồn cội.

Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là di sản có tiềm năng khai thác kinh tế du lịch. Ảnh: Minh Châu

Những ngày làm hồ sơ “Không gian văn hóa cồng chiêng”

(GLO)- Ngày 23-3-2004, Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) ban hành quyết định về việc xây dựng hồ sơ ứng cử quốc gia “Vùng văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” là di sản tiếp nối trình UNESCO công nhận là kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.

Già làng Đônh (bìa phải) giới thiệu về chiếc nỏ của người Bahnar. Ảnh: R.H

Điểm tựa Kon Brung

(GLO)- Không chỉ tâm huyết với công tác hòa giải, già làng Đônh (SN 1960; làng Kon Brung, xã Ayun, huyện Mang Yang) còn rất tâm huyết với việc bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Với bà con, ông là điểm tựa của làng Kon Brung.

Về miền di sản

Về miền di sản

(GLO)- Những địa danh lịch sử, điểm di sản là nơi thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu. Được tận mắt chứng kiến và đặt chân lên một miền đất giàu truyền thống luôn là trải nghiệm tuyệt vời và xúc động đối với nhiều người.

Mừng lúa mới trên cao nguyên

Mừng lúa mới trên cao nguyên

(GLO)- Sau khi thu hoạch mùa vụ và đưa lúa về kho, đồng bào Jrai náo nức với lễ mừng lúa mới. Nghi lễ nông nghiệp cổ truyền độc đáo này đã được bà con duy trì từ bao đời nay.

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

(GLO)- Quà lưu niệm từ sản phẩm văn hóa vừa là “sứ giả” du lịch, vừa góp phần đem lại thu nhập cho người dân. Việc tổ chức các cuộc thi tay nghề đan lát, dệt thổ cẩm nhằm tìm kiếm sản phẩm đặc sắc làm quà tặng đã góp phần nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy du lịch nông thôn phát triển.