Độc đáo lễ cúng bến nước của người Ê Đê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Người Ê Đê quan niệm bến nước cũng có thần linh cư ngụ và cai quản. Do vậy, theo truyền thống, sau khi mùa màng kết thúc, người Ê Đê thường làm lễ cúng bến nước để tạ ơn các thần, cầu cho mưa thuận gió hòa, đem lại nhiều may mắn cho cộng đồng.
Tiếng chiêng đồng vang lên rộn rã trong nhà cộng đồng buôn Ky (TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đak Lak) báo hiệu các khâu chuẩn bị đã hoàn tất, thúc giục mọi người cùng tập trung lại để nghi lễ cúng bến nước được bắt đầu. Theo ông Y Bang Byă-già làng buôn Ky, đây là nét sinh hoạt văn hóa của người Ê Đê đã có từ xưa. Theo đó, người Ê Đê thường lập buôn ở gần nguồn nước. Họ rất tôn trọng và gìn giữ nguồn nước luôn trong sạch. Hàng năm, sau khi kết thúc việc thu hoạch mùa màng, thường là vào tháng 3, cả buôn sẽ cùng tổ chức lễ cúng cảm tạ thần nước đã phù hộ cho buôn có được nguồn nước trong lành để sử dụng, ban cho mưa thuận gió hòa để mùa màng bội thu, người dân được no ấm. Đây cũng là dịp để bà con trong buôn tụ họp, chia sẻ về đời sống, công việc sản xuất trong một năm đã qua.
 Lễ cúng bến nước là nét đặc trưng văn hóa lâu đời của người Ê Đê, được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần. Ảnh: H.H
Lễ cúng bến nước là nét đặc trưng văn hóa lâu đời của người Ê Đê, được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần. Ảnh: H.H
Theo phong tục của người Ê Đê, trước đây, khi muốn lập một buôn mới, chủ buôn (thường là người phụ nữ, đại diện cho quyền lực mẫu hệ của cộng đồng) cùng những người anh em trai của mình làm lễ xin tổ tiên, ông bà và các vị thần linh của núi rừng để tìm bến nước mới. Người tìm ra bến nước được cộng đồng tôn vinh là chủ bến nước. Khi buôn mới được lập, người này đứng ra chủ trì việc cúng bến nước. Công việc này sẽ được tiếp nối cho các con cháu (người Ê Đê theo mẫu hệ nên người tiếp quản sẽ là vợ chồng con gái chủ bến nước). Bà HRôl H'Đơk-chủ bến nước buôn Ky-cho biết: Ngày nay, tùy vào điều kiện kinh tế của chủ bến nước và người dân trong buôn, lễ cúng bến nước có thể được tổ chức hàng năm hoặc vài năm một lần.
Để chuẩn bị lễ cúng, trước đó, già làng, chủ bến nước họp bàn với dân làng phân công thanh niên làm vệ sinh khu vực bến nước, nguồn nước và sửa đường vào bến. Phụ nữ, người già thì dọn dẹp nhà cửa, đường làng ngõ xóm. Người dân trong buôn tùy điều kiện có thể đóng góp công sức, vật chất, tham gia nấu rượu cần, tập luyện đánh chiêng, chuẩn bị lễ vật cúng.
Đến ngày đã định, mọi người sẽ cùng tập trung tại nhà cộng đồng, cột rượu cần, mổ heo, gà, treo chiêng trống, trang trí mâm lễ. Lễ cúng bến nước diễn ra gồm 3 phần: cúng mời tổ tiên về dự lễ, cúng đầu nguồn nước và cúng sức khỏe chủ bến nước. Mỗi phần lễ sẽ có lễ vật riêng là 1 con gà hoặc 1 con heo cùng 1 ché rượu cần.
Lễ cúng bắt đầu, thầy cúng khấn báo sự việc buôn tổ chức lễ cúng, mời tổ tiên, ông bà của chủ bến nước và các thần linh cùng về dự lễ. Sau đó, mọi người di chuyển ra bến nước đầu buôn, thầy cúng tiếp tục làm lễ cảm tạ Thần nước, cầu an cho buôn làng và dâng các lễ vật lên Thần nước. Tiếp đó, chị em phụ nữ được phân công lấy nước đưa về nhà cộng đồng để đổ đầy các ché rượu. Phần hội bắt đầu trong tiếng chiêng rộn rã, tiếng cười nói, hỏi thăm nhau của những người dự lễ.
Theo chị HSu Juê H'Đơk-cháu gái chủ bến nước buôn Ky, chị đã được tham gia 3 lễ cúng bến nước do dòng họ mình tổ chức. “Buôn Ky là một trong số ít các buôn ở trung tâm TP. Buôn Ma Thuột còn duy trì bến nước và nghi lễ cúng bến nước cho đến ngày nay. Mình rất vui và tự hào khi dòng họ được cai quản và duy trì lễ cúng bến nước. Qua lễ hội này mình đã hiểu thêm được nguồn gốc của cha ông mình, những truyền thống, nét văn hóa đặc sắc… giúp mình luôn nhớ về cội nguồn, biết ơn công lao của cha ông đi trước đã góp công xây dựng buôn làng”-chị H'Su Juê nói.
 H'XÍU HMOK

Có thể bạn quan tâm

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Hơn 1.500 tài liệu, tư liệu, hình ảnh tại cuộc trưng bày mang tên ‘‘Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc”, góp phần tái hiện một giai đoạn lịch sử đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, khi hàng vạn người con miền Nam rời quê hương, mang theo khát vọng thống nhất đất nước, lên đường ra Bắc.

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Trong nhịp đô thị hóa, nhà dài dần vắng bóng tại các buôn làng Ê Đê. Có ngôi nhà dài gần như nguyên bản, nhưng ông Y Jui Êban ở buôn Kmrơng Prông B (xã Ea Tu, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) đang lo có thể đổ sập bất kỳ lúc nào.

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Việc Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc - Vesak 2025 một lần nữa khẳng định vai trò ngày càng lớn của Phật giáo Việt Nam trong đời sống tôn giáo quốc tế.

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

(GLO)- Nhiều năm qua, anh Ksor Mang (SN 1986, buôn Phu Ma Nher, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai, nhất là việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Xa dần tiếng trống hơ gơr

Xa dần tiếng trống hơ gơr

(GLO)- Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, trống là vật thiêng, có Yàng trống bảo hộ, có giá trị cao nên cất giữ nơi trang trọng và được đem ra dùng trong những dịp lễ hội lớn của buôn làng hoặc gia đình. Ngày nay, các buôn làng ở Tây Nguyên dường như xa dần tiếng trống hơ gơr.

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

(GLO)- Diễn ra trong gần 1 tháng, cuộc thi “Nét đẹp trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số qua ảnh” do Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức đã nhận được 33 tác phẩm dự thi. Mỗi bức ảnh là một thông điệp ý nghĩa mà những người mẫu không chuyên muốn truyền tải đến mọi người.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.