Đặc sắc lễ Sơmắ Kcham của người Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Hiện nay, người Bahnar ở Kông Chro (tỉnh Gia Lai) còn lưu giữ, bảo tồn khá nhiều lễ hội truyền thống, trong đó, lễ Sơmắ Kcham (lời cầu khẩn thần linh) là đặc sắc nhất.

Theo giới thiệu của cán bộ địa phương, chúng tôi đến thăm nhà Nghệ nhân Ưu tú Đinh Keo (SN 1958, tổ dân phố Plei Pyang, thị trấn Kông Chro) để tìm hiểu về lễ Sơmắ Kcham. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của người Bahnar, nhằm tổng kết, đánh giá những kết quả đạt được trong năm cũ, cầu mong 1 năm mới sản xuất mới bội thu, dân làng no đủ, khỏe mạnh và an lành.

Ông Keo cho hay: Lễ Sơmắ Kcham được tổ chức khi bà con thu hoạch xong. Để chuẩn bị cho lễ hội, trước đó, những việc xui xẻo, xấu xa, mâu thuẫn, tranh chấp giữa các cá nhân, gia đình và cộng đồng được giải quyết dứt điểm. Khi mọi việc hoàn thành, dựa trên điều kiện thực tế, Hội đồng già làng sẽ tiến hành họp dân, xem xét tình hình thu nhập của bà con để quy định mức quyên góp từng hộ và ấn định thời gian tổ chức phù hợp. Đồng thời, dân làng sẽ gác mọi việc riêng, phân công phụ nữ phụ trách việc dọn dẹp, lấy nước, giã gạo, nấu cơm; đàn ông con trai thì lấy củi, chặt tre dựng cây nêu, giết heo, bò, trâu để chuẩn bị cho lễ hội.

 Sau khi hoàn tất việc cúng, dân làng cùng nhau đánh chiêng, nối rộng vòng xoang đón chào năm mới. Ảnh: R'Ô PRIN
Sau khi hoàn tất việc cúng, dân làng cùng nhau đánh chiêng, nối rộng vòng xoang đón chào năm mới. Ảnh: R'Ô PRIN


Thông thường, người Bahnar tổ chức lễ hội Sơmắ Kcham vào giữa hoặc cuối tháng 1 dương lịch. Địa điểm tổ chức tại nhà rông trong thời gian 1 ngày 1 đêm (trước đây là 3 ngày 3 đêm). Tất cả dân làng tập trung về nhà rông để chứng kiến già làng tiến hành lễ cúng. Vật hiến tế thần linh là trâu, bò, cá, rượu ghè, cơm được chuẩn bị cẩn thận và trang trọng. Mâm cúng gồm: 1 chén đồng đựng thịt, 1 ly rượu ghè, 1 tô cơm, 1 đầu heo (đầu bò hoặc trâu) dựng lên giữa sân nhà rông. Các ghè rượu cũng được bày thành từng hàng ngay ngắn.

Theo thông lệ, bài cúng tóm tắt những kết quả trong năm cũ, những công việc sẽ làm trong năm mới và khẩn cầu thần linh phù hộ, ban ơn. Hoàn tất việc cúng, các phần thịt heo, bò sẽ được xẻ ra chia phần cho mỗi gia đình. Thời điểm này cũng là lúc những chàng trai, cô gái ở làng bên cạnh diện những bộ đồ đẹp nhất cùng đến giao lưu chung vui nối vòng xoang uyển chuyển quanh ánh lửa bập bùng. Kết thúc lễ cúng, ngày hôm sau, dân làng sẽ đi thăm ruộng rẫy, chăn thả gia súc, tổ chức đám hỏi, đám cưới… khởi đầu một năm mới suôn sẻ, vui tươi và may mắn.

“Tổ dân phố Plei Pyang có 300 hộ/1.700 khẩu với hơn 90% là người Bahnar. Sơmắ Kcham là một trong những lễ hội lớn của người Bahnar để cảm tạ đất trời, thần linh khi đã thu hoạch xong mùa màng, chuẩn bị cho vụ sản xuất mới. Chúng tôi thường xuyên tổ chức lễ Sơmắ Kcham để cầu mong năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân làng ấm no và bình an”-Nghệ nhân Ưu tú Đinh Keo nói.

Mang ý nghĩa tương tự như lễ Sơmắ Kcham, người Bahnar ở Kông Chro còn có lễ Kuai, Sơmắ Jmul, Sơmắ Pơtăm, Sơmắ Hơbo ba, Samok... Trong đó, lễ Sơmắ Jmul, Sơmắ Pơtăm, Sơmắ Hơbo ba thường tổ chức vào tháng 3 dương lịch, khi đóa pơ lang bung nở, những cơn mưa đầu mùa xuất hiện. Các lễ này cùng mang ý nghĩa tin tưởng vào mùa màng sẽ tốt tươi, mọi việc đều tốt đẹp, lúa, bắp, mì sẽ đầy kho. Riêng lễ Samok được tổ chức vào tháng 9, 10 dương lịch, mỗi gia đình sẽ tổ chức riêng để ăn mừng lúa mới. Thông thường, lễ Samok sẽ tổ chức trong 1 đêm, vật cúng thường đơn giản (cơm, rượu ghè). Sau phần lễ, già làng sẽ đến thăm hỏi, động viên từng gia đình cố gắng làm ăn phát triển kinh tế, chăm lo cuộc sống.

Ông Nguyễn Trọng Hiếu-Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Kông Chro-cho biết: Những năm qua, huyện chú trọng bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống thông qua các hoạt động lễ hội tại buôn làng và tổ chức các hội thi. Người Bahnar ở địa phương có rất nhiều lễ hội truyền thống độc đáo. Chúng tôi khuyến khích các nghệ nhân tích cực truyền dạy vốn văn hóa truyền thống mình nắm giữ để cho thế hệ trẻ gìn giữ, phát huy.

 

 R'Ô PRIN

Có thể bạn quan tâm

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

(GLO)- Sự ra đời và hoạt động hiệu quả của những đội cồng chiêng “nhí” ở huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) không chỉ là kế thừa mà còn trở thành nhịp cầu nối dài mạch nguồn văn hóa truyền thống, để hồn cốt dân tộc tiếp tục sống mãi qua từng thế hệ.

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Hơn 1.500 tài liệu, tư liệu, hình ảnh tại cuộc trưng bày mang tên ‘‘Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc”, góp phần tái hiện một giai đoạn lịch sử đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, khi hàng vạn người con miền Nam rời quê hương, mang theo khát vọng thống nhất đất nước, lên đường ra Bắc.

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Trong nhịp đô thị hóa, nhà dài dần vắng bóng tại các buôn làng Ê Đê. Có ngôi nhà dài gần như nguyên bản, nhưng ông Y Jui Êban ở buôn Kmrơng Prông B (xã Ea Tu, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) đang lo có thể đổ sập bất kỳ lúc nào.

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Việc Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc - Vesak 2025 một lần nữa khẳng định vai trò ngày càng lớn của Phật giáo Việt Nam trong đời sống tôn giáo quốc tế.

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

(GLO)- Nhiều năm qua, anh Ksor Mang (SN 1986, buôn Phu Ma Nher, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai, nhất là việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Trong khuôn khổ lễ bế mạc Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc - Vesak 2025 diễn ra ngày 8/5, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam ghi nhận cùng lúc 5 kỷ lục về Phật giáo. Các kỷ lục được trao tặng cho Ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

(GLO)- Diễn ra trong gần 1 tháng, cuộc thi “Nét đẹp trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số qua ảnh” do Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức đã nhận được 33 tác phẩm dự thi. Mỗi bức ảnh là một thông điệp ý nghĩa mà những người mẫu không chuyên muốn truyền tải đến mọi người.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.