Chuyện về ngày giỗ Vua Quang Trung ở Tây Sơn Thượng đạo

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Năm 2009, lần đầu tiên thị xã An Khê tổ chức lễ tưởng niệm ngày mất Hoàng đế Quang Trung-Nguyễn Huệ. Từ đó đến nay, ngày giỗ Vua (theo cách gọi của dân gian) trở thành sự kiện thường niên trên vùng Tây Sơn Thượng đạo.

Nhớ ngày giỗ Vua

Ông Lê Khắc Thiện-nguyên Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao thị xã An Khê-cho biết: Năm 2009, ông cùng bà Nguyễn Thị Hồng Minh-nguyên Phó Chủ tịch UBND thị xã xuống Tây Sơn Hạ đạo dự lễ tưởng niệm ngày mất Hoàng đế Quang Trung.

Trong chuyến đi đó, ông đề xuất ý tưởng tổ chức hoạt động này bởi An Khê là vùng đất có ý nghĩa quan trọng trong sự nghiệp của 3 anh em họ Nguyễn, là nơi xuất phát cuộc khởi nghĩa nông dân Tây Sơn lừng lẫy trong lịch sử (1771-1773). Ý tưởng đó được lãnh đạo thị xã tán thành và cho chủ trương tổ chức.

Điện thờ Tây Sơn Tam kiệt trong An Khê trường. Ảnh: H.N

Điện thờ Tây Sơn Tam kiệt trong An Khê trường. Ảnh: H.N

Năm đầu tiên, lễ tưởng niệm diễn ra trang trọng, giản dị với hoa trái dâng cúng trước tượng đài Hoàng đế Quang Trung, đánh dấu lần đầu tiên Tây Sơn Thượng đạo có ngày giỗ Vua. Song, để người dân vùng Thượng đạo có thể xuôi về Hạ đạo dự ngày giỗ Vua vào ngày 29-7 âm lịch hàng năm (dân gian vẫn gọi là chính kỵ hay hậu thường), thị xã An Khê tổ chức lễ tưởng niệm trước 1 ngày (28-7 âm lịch, hay còn gọi là tiên thường).

Ông Thiện nhớ lại: “Hai năm đầu tổ chức, kinh phí hoàn toàn của UBND thị xã. Những năm sau, người dân các làng, xã, ban quản lý các đình làng ở An Khê đến ngày giỗ Vua tự nguyện đóng góp. Trong vùng có sản vật gì, bà con mang tới thứ đó. Trong ngày này còn có thêm mâm cúng dành cho Nguyễn Nhạc và Nguyễn Lữ cùng nghĩa quân Tây Sơn.

Khi đó, ông Mười Chương (đã mất) làm Trưởng ban nghi lễ An Khê trường đã góp phần tái hiện lễ giỗ Vua theo nghi thức trang trọng nhất, tái hiện được hùng khí của Hoàng đế và đại quân nhà Tây Sơn. Trong ngày này, các bô lão ở hầu khắp các xã, phường, đặc biệt là ban nghi lễ trong các đình làng ở An Khê đều khăn đóng áo dài chỉnh tề về dự giỗ, tạo không khí vừa trang trọng vừa tình cảm”.

Gia đình sống lâu đời ở vùng đất An Khê, ngay sát di tích An Khê trường, ông Dương Thế Hoàng (SN 1944) kể: Khi còn khỏe, năm nào đến ngày giỗ, ông cũng sắm lễ vật dâng Vua, thắp hương tưởng nhớ. Người Việt rất coi trọng ngày giỗ kỵ và đã đi vào tâm thức văn hóa, lối sống từ ngàn đời nay. Ngày giỗ Vua lại càng có ý nghĩa vì đó là người có công lớn với đất nước, Nhân dân. Ngày này, các bô lão trong vùng gặp nhau, ôn chuyện dâu bể, thế thời.

“Hai năm nay, sức khỏe suy giảm, đi lại khó khăn, tôi không tham dự được nữa nhưng đến ngày này vẫn rất bồi hồi. Tôi đứng bên này vọng sang An Khê trường, gửi nén tâm hương đến các bậc tiền nhân”-ông Hoàng chia sẻ.

Một trong những cổng vào di tích quốc gia đặc biệt Tây Sơn Thượng đạo. Ảnh: Hoàng Ngọc

Một trong những cổng vào di tích quốc gia đặc biệt Tây Sơn Thượng đạo. Ảnh: Hoàng Ngọc

Giữ gìn phong tục thờ cúng ngàn năm

Tiếp nối công việc của ông Mười Chương hiện nay là ông Trần Ngọc Hỷ-Trưởng ban nghi lễ đình An Khê. Ông là đời thứ tư của dòng họ Trần sinh sống trên vùng đất Tây Sơn Thượng đạo, có cha, ông nội là những “ông từ giữ đình”.

Theo ông Hỷ, ngày giỗ Vua cũng như phong tục thờ cúng của dân tộc đã có từ hàng ngàn năm. Đó là ngày cháu con dù ở đâu cũng tìm về tưởng nhớ tiền nhân. Đến ngày này, người dân có gì góp nấy, chung tay chuẩn bị lễ vật, nấu cỗ dâng lên người có công lớn và sau đó cùng thụ lộc.

Ông Hỷ cho hay: “Từ khi di tích Tây Sơn Thượng đạo trở thành di tích quốc gia đặc biệt thì đã được đầu tư nguồn lực trùng tu, tôn tạo, xây dựng thêm các hạng mục. Cùng với đó, các lễ hội gắn với quần thể di tích cũng được nâng tầm, tổ chức quy mô hơn, đặc biệt là lễ tưởng niệm Hoàng đế Quang Trung-Nguyễn Huệ. Đây là điều hợp lòng dân, người dân rất hoan nghênh. Là thế hệ đi sau, chúng tôi có trách nhiệm giữ gìn di tích đặc biệt này”.

Tâm huyết với văn hóa vùng đất An Khê, ông Lê Khắc Thiện bày tỏ: “Lễ tưởng niệm Hoàng đế Quang Trung-Nguyễn Huệ hiện được Nhà nước quan tâm tổ chức với quy mô lớn, trang trọng. Nhưng để sự kiện này thực sự trở thành “tâm thức hội” của cộng đồng, đi sâu vào đời sống, tình cảm người dân mới là quan trọng hơn cả. Để con cháu muôn đời ghi lòng tạc dạ công lao của người anh hùng, khắc ghi ngày giỗ Vua, dẫu có đi ngược về xuôi vẫn nhớ ngày tiên thường ở Tây Sơn Thượng đạo và hậu thường ở Tây Sơn Hạ đạo”.

Ông Trần Ngọc Hỷ (bìa phải)-cùng các bô lão trong ban nghi lễ An Khê đình dành nhiều tình cảm trong việc giữ gìn phần xác lẫn phần hồn của di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Hoàng Ngọc

Ông Trần Ngọc Hỷ (bìa phải)-cùng các bô lão trong ban nghi lễ An Khê đình dành nhiều tình cảm trong việc giữ gìn phần xác lẫn phần hồn của di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Hoàng Ngọc

Tây Sơn Thượng đạo là nơi khởi phát phong trào Tây Sơn nửa cuối thế kỷ XVIII, đánh dấu ngày đầu dựng nghiệp lớn của 3 anh em nhà Tây Sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ. Trong đó, Quang Trung-Nguyễn Huệ được biết đến là nhà văn hóa, quân sự lỗi lạc chỉ huy trăm trận trăm thắng.

Đội quân Tây Sơn đánh Nam dẹp Bắc, lật đổ các thế lực phong kiến, xóa bỏ ranh giới sông Gianh chia cắt đất nước trên 200 năm; quét sạch 5 vạn quân Xiêm với chiến công Rạch Gầm-Xoài Mút và đỉnh cao là chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa năm 1789 đánh tan 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh, bảo vệ vững chắc bờ cõi đất nước. Vua Quang Trung mất ngày 29-7-1792 âm lịch ở tuổi 39.

Theo Ban Quản lý di tích quốc gia đặc biệt tỉnh, năm nay, lễ tưởng niệm 232 năm ngày mất Hoàng đế Quang Trung-Nguyễn Huệ sẽ diễn ra vào ngày 31-8 tại Khu di tích Tây Sơn Thượng đạo (phường Tây Sơn, thị xã An Khê).

Có thể bạn quan tâm

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

(GLO)- Sự ra đời và hoạt động hiệu quả của những đội cồng chiêng “nhí” ở huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) không chỉ là kế thừa mà còn trở thành nhịp cầu nối dài mạch nguồn văn hóa truyền thống, để hồn cốt dân tộc tiếp tục sống mãi qua từng thế hệ.

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Việc Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc - Vesak 2025 một lần nữa khẳng định vai trò ngày càng lớn của Phật giáo Việt Nam trong đời sống tôn giáo quốc tế.

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

(GLO)- Nhiều năm qua, anh Ksor Mang (SN 1986, buôn Phu Ma Nher, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai, nhất là việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Trong khuôn khổ lễ bế mạc Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc - Vesak 2025 diễn ra ngày 8/5, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam ghi nhận cùng lúc 5 kỷ lục về Phật giáo. Các kỷ lục được trao tặng cho Ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Xa dần tiếng trống hơ gơr

Xa dần tiếng trống hơ gơr

(GLO)- Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, trống là vật thiêng, có Yàng trống bảo hộ, có giá trị cao nên cất giữ nơi trang trọng và được đem ra dùng trong những dịp lễ hội lớn của buôn làng hoặc gia đình. Ngày nay, các buôn làng ở Tây Nguyên dường như xa dần tiếng trống hơ gơr.

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

Lan tỏa tình yêu thổ cẩm

(GLO)- Diễn ra trong gần 1 tháng, cuộc thi “Nét đẹp trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số qua ảnh” do Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Ia Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức đã nhận được 33 tác phẩm dự thi. Mỗi bức ảnh là một thông điệp ý nghĩa mà những người mẫu không chuyên muốn truyền tải đến mọi người.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Tương lai viết nên từ bản lĩnh văn hóa

Di sản nếu không được số hóa, không được kể lại theo cách của thời đại sẽ dần bị đứt gãy trong trí nhớ cộng đồng. Một thế hệ lớn lên không thấy được những giá trị đã tạo nên cội nguồn sẽ khó tìm thấy niềm tự hào, khó kiến tạo tương lai có chiều sâu văn hóa.

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

Di sản người Anh hùng trên đất Tây Nguyên

(GLO)- Giữa cái nắng oi ả của tháng 4, chúng tôi từ TP. Pleiku vượt hơn 70 km về thăm làng Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai), quê hương của Anh hùng Núp. Nơi đây có nhà lưu niệm mang dấu ấn lịch sử-văn hóa độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, tìm hiểu.