Bảo vật quốc gia: Bộ sưu tập trang sức vàng ngàn năm tuổi ở Quảng Ngãi

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi đang lưu giữ 3 bảo vật quốc gia, gồm: tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng có niên đại thế kỷ 9 - 10, bộ sưu tập 18 bình gốm đất nung Long Thạnh khoảng trên dưới 3.000 năm tuổi và bộ sưu tập trang sức vàng Trà Veo 3 - Lâm Thượng có từ thế kỷ 10 - 12.

TƯỢNG TU SĨ CHĂM NẶNG 500 KG

Tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng không phải được tìm thấy trên đất Quảng Ngãi nhưng được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi nhờ "cơ duyên" đặc biệt.

Theo TS Đoàn Ngọc Khôi, Phó giám đốc Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi, năm 1994, những người buôn bán đồ cổ trái phép dùng ô tô chở tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng đi ngang qua Quảng Ngãi. Phát hiện có dấu hiệu khả nghi, lực lượng tuần tra Công an tỉnh Quảng Ngãi "ách" xe lại để kiểm tra, phát hiện tượng trên xe nên đã chuyển giao cho cơ quan chức năng xử lý. Công an tỉnh Quảng Ngãi nhờ TS Đoàn Ngọc Khôi giám định niên đại của pho tượng nói trên.

Pho tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng ở Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi. ẢNH: PHẠM ANH

Pho tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng ở Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi. ẢNH: PHẠM ANH

Lần đầu thấy pho tượng, TS Đoàn Ngọc Khôi trào lên cảm xúc đặc biệt, vì kiểu tượng này trên thế giới đến nay chỉ có hai bản, trong đó một ở Indonesia (khác về phong cách chế tác so với pho tượng này) và pho tượng vừa được Công an tỉnh Quảng Ngãi thu giữ.

Sau đó, pho tượng được đưa về Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi để bảo vệ, giữ gìn. Sau thời gian khảo sát, nghiên cứu, giới nghiên cứu văn hóa ở Quảng Ngãi khẳng định pho tượng tu sĩ này có nguồn gốc từ tháp Chăm Phú Hưng ở Quảng Nam, có niên đại từ thế kỷ 9 - 10. Năm 2018, tượng được công nhận là bảo vật quốc gia.

Trong văn hóa Chăm, 3 vị thần tối cao được tôn thờ là Shiva, Brahma, Vishnu. Trong đó, thần Shiva được xem là thần của các vị thần. Thần thường cưỡi bò thần Nandi, hiện thân dưới nhiều hình dạng khác nhau và tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng là một hiện thân của thần Shiva.

Theo tài liệu của Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi, tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng cao 57 cm, bề ngang 47 cm, nặng khoảng 500 kg; được tạo tác dạng tượng tròn trong tư thế tĩnh tọa trên bệ đá hình gần vuông và dựa lưng vào tấm tựa phía sau cách điệu đền tháp Champa, đầu có hào quang hình búp sen, khuôn mặt hiền từ, thanh tú. Đầu tượng đội Kirita-mukuta hình chóp nón cụt nhưng để lộ rõ phần chân tóc với vầng trán rộng, tai dài, đôi mắt lớn và đuôi mắt dài, mí lộ rõ nằm dưới hàng chân mày rậm hình vòng cung, mũi thẳng, cánh mũi nở. Miệng rộng, đôi môi dày với hàng ria mép rậm, cằm thể hiện bộ râu dài, thẳng, chóp nhọn, đặc tả từng sợi râu.

Pho tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng trưng bày hạn chế vì cơ sở chưa đảm bảo lưu giữ. ẢNH: PHẠM ANH

Pho tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng trưng bày hạn chế vì cơ sở chưa đảm bảo lưu giữ. ẢNH: PHẠM ANH

Thân tượng ở dạng khỏa thân vô tính, mặc trang phục sampot lộ rõ ba đường gấp với phần trên là thấy rõ, còn phần bên dưới thì có thân dài, thòng xuống gót chân phải và vắt qua hông phải, chân tay đầy đặn, bụng to lộ rõ lỗ rốn… Theo TS Đoàn Ngọc Khôi, tượng tu sĩ Chăm Phú Hưng là một tác phẩm độc đáo đã đạt đến đỉnh cao nghệ thuật tạo hình của người Chăm. Đây là một tác phẩm điêu khắc đặc sắc, đại diện cho phong cách nghệ thuật Trà Kiệu muộn, là độc bản, trên các đền tháp Chăm ở miền Trung chưa có tiêu bản thứ hai.

DI TÍCH CỔ NGÀN NĂM

Theo Bảo tàng tỉnh Quảng Ngãi, năm 1978, khi khai quật di tích cổ Long Thạnh (P.Phổ Thạnh, TX.Đức Phổ, Quảng Ngãi) và tiếp đến là cuộc thám sát năm 1994, giới khảo cổ phát hiện 29 bình gốm đất nung trong các mộ chum tại đây. Sau đó, 18 bình gốm đẹp nhất, hoàn hảo nhất đã được công nhận là bảo vật quốc gia.

Bình gốm hoa Long Thạnh. ẢNH: PHẠM ANH

Bình gốm hoa Long Thạnh. ẢNH: PHẠM ANH

Bộ sưu tập gồm 18 bình gốm Long Thạnh có niên đại cách đây khoảng 3.000 năm, thuộc giai đoạn sơ kỳ đồng thau (giai đoạn sớm). Cư dân Sa Huỳnh ngày ấy đã chế tác những bình gốm này bằng kỹ thuật nặn tay kết hợp với dải cuộn. Chất liệu làm gốm là đất sét được lọc kỹ pha cát mịn. Các bình gốm đều có xương gốm mỏng tương đối chắc, áo gốm màu đỏ, kiểu dáng thanh thoát, hoa văn trang trí phong phú.

Đặc biệt, áo gốm được trang trí những hoa văn khắc vạch, in văn sò, dập thừng, tô ánh chì cùng hoa văn hình chữ S gợn sóng, mô tả cuộc sống của cư dân Sa Huỳnh gắn liền với biển cả. Bộ bình gốm này được cho là giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ đã đạt đến đỉnh cao của cư dân Sa Huỳnh.

Năm 2010, khi dự án hồ chứa nước Nước Trong sắp hoàn thành, thung lũng Trà Veo (thuộc xã Trà Xinh, H.Trà Bồng, Quảng Ngãi) có nguy cơ ngập toàn bộ và vùi lấp theo nhiều dấu tích của văn hóa Sa Huỳnh. Vì vậy, TS Đoàn Ngọc Khôi xin khai quật khảo cổ tại đây. Qua khai quật đã phát hiện nhiều hiện vật giá trị, trong đó có mộ đất của một người có quyền lực, ngoài vũ khí dao, giáo sắt, hạt thủy tinh Indo-Pacific, đồ gốm, còn tìm thấy 1 khuyên tai vàng, 1 nhẫn vàng. Niên đại mộ được xác định ở thế kỷ 12.

Ngoài ra, qua khai quật tại thôn Lâm Thượng (xã Đức Phong, H.Mộ Đức, Quảng Ngãi) còn phát hiện những trang sức giống như hiện vật ở thung lũng Trà Veo, nhưng có niên đại thế kỷ 10.

Bộ trang sức Trà Veo 3 - Lâm Thượng. ẢNH: PHẠM ANH

Bộ trang sức Trà Veo 3 - Lâm Thượng. ẢNH: PHẠM ANH

Tỉnh Quảng Ngãi đã xây dựng bộ sưu tập trang sức chung, gọi là bộ sưu tập trang sức vàng Trà Veo 3 - Lâm Thượng (được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020), gồm 15 hiện vật: khuyên tai, hoa tai và nhẫn. Bộ khuyên tai 10 chiếc có nhiều kiểu dáng, như: khuyên tai hình đĩa có các kiểu thân cong, thân dẹt và thân thẳng đứng; khuyên tai hình vành khăn có dáng cong, tròn.

Bộ hoa tai được trang trí hình hoa cúc đối đỉnh, các cánh hoa đều nhau, cân xứng hài hòa. Còn bộ nhẫn vàng 3 chiếc, trong đó có một chiếc được đính đá quý trên mặt.

Theo TS Đoàn Ngọc Khôi, bộ trang sức này là hiện vật gốc, độc bản và đầy đủ nhất với nhiều loại hình khác nhau. Qua đó, có thể nhận định cư dân sống ở vùng đất Quảng Ngãi vào thế kỷ thứ 10 đã chế tác trang sức từ vàng tự nhiên bằng phương pháp thủ công, đạt đến đỉnh cao tuyệt mỹ.

Có thể bạn quan tâm

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

null