Ngược lại, sự lơ là, hình thức trong bảo đảm an toàn vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đòi hỏi những chuyển biến thực chất từ nhận thức đến hành động.
Bức tranh thực tế qua kiểm tra liên ngành
Trong tháng 6-2025, Đoàn kiểm tra liên ngành về an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) của tỉnh đã tiến hành kiểm tra tại 14 doanh nghiệp, với tổng số 932 lao động, hoạt động trong nhiều lĩnh vực như may mặc, bao bì, cơ khí, chế biến gỗ, nhựa, chăn nuôi…
Đợt kiểm tra tập trung đánh giá việc chấp hành pháp luật về ATVSLĐ, pháp luật lao động, thực hiện các chế độ, chính sách BHXH đối với người lao động. Qua đó, không chỉ kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các tồn tại, mà còn góp phần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về vai trò then chốt của người lao động, nguồn lực quan trọng tạo nên giá trị và sự phát triển bền vững.
“Hoạt động kiểm tra không phải để xử phạt là chính, mà nhằm giúp doanh nghiệp nhận diện rõ nguy cơ, kịp thời khắc phục tồn tại. Mục tiêu lâu dài là xây dựng ý thức tự giác, coi an toàn, vệ sinh lao động là trách nhiệm và lợi ích trực tiếp của doanh nghiệp và người lao động” - ông Phạm Trần Anh - Phó Giám đốc Sở Nội vụ, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng ATVSLĐ tỉnh
Kết quả kiểm tra cho thấy, 100% doanh nghiệp đã trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động; 92,3% doanh nghiệp cử người làm công tác ATVSLĐ; 92,3% doanh nghiệp thực hiện kiểm định máy móc, thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động. Đây là những tín hiệu tích cực, phản ánh sự quan tâm ngày càng rõ nét của doanh nghiệp đối với công tác bảo đảm an toàn tại nơi làm việc.
Bên cạnh những kết quả đạt được, đoàn kiểm tra cũng chỉ ra nhiều tồn tại đáng lưu ý. Chỉ 38,5% doanh nghiệp thực hiện khai báo máy móc, thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động; 46,2% doanh nghiệp thực hiện chế độ tự kiểm tra ATVSLĐ; việc lắp đặt biển báo, bảng chỉ dẫn an toàn tại nơi làm việc ở nhiều đơn vị còn hạn chế.
Ở lĩnh vực vệ sinh lao động, chỉ 38,5% doanh nghiệp lập hồ sơ vệ sinh lao động; 61,5% doanh nghiệp tổ chức quan trắc môi trường lao động. Một số doanh nghiệp thực hiện chế độ bồi dưỡng hiện vật chưa đúng quy định, chi trả bằng tiền hoặc gộp vào tiền ăn ca, làm giảm ý nghĩa phòng ngừa của chính sách.
Những con số này cho thấy, không ít doanh nghiệp vẫn dừng lại ở mức “có thực hiện”, nhưng chưa thực sự chú trọng đến chất lượng và chiều sâu của công tác ATVSLĐ. Trong khi đó, chính chất lượng thực thi mới là yếu tố quyết định hiệu quả phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Những điểm sáng từ thực tiễn doanh nghiệp
Qua kiểm tra, đoàn liên ngành đã ghi nhận nhiều nỗ lực đáng trân trọng từ phía doanh nghiệp trong việc chấp hành pháp luật về ATVSLĐ, chính sách lao động và bảo hiểm xã hội.
Tại Chi nhánh Công ty TNHH Cargill Việt Nam (KCN Long Mỹ, phường Quy Nhơn Tây), với 131 lao động, công tác ATVSLĐ được thực hiện bài bản và đồng bộ. Doanh nghiệp đã phân loại lao động theo danh mục công việc nặng nhọc, độc hại; phân công nhân sự chuyên trách; lắp đặt đầy đủ bảng chỉ dẫn tại khu vực có thiết bị, máy móc; xây dựng kế hoạch ứng cứu sự cố; tổ chức huấn luyện an toàn định kỳ cho người lao động.
Cùng với đó, việc kiểm định máy móc, lập hồ sơ vệ sinh lao động, quan trắc môi trường lao động được thực hiện nghiêm túc. Doanh nghiệp cũng đã thành lập Hội đồng ATVSLĐ, mạng lưới an toàn vệ sinh viên và tổ chức tự kiểm tra nội bộ, thể hiện sự chủ động trong quản lý rủi ro.
Công ty TNHH CJ VINA AGRI - Chi nhánh Bình Định (KCN Nhơn Hòa, phường An Nhơn Nam) cũng được đánh giá là đơn vị đảm bảo môi trường làm việc an toàn, nhân văn. Đoàn kiểm tra ghi nhận và gần như không có kiến nghị bổ sung đối với đơn vị này.
Ông Nguyễn Chí Tâm - Giám đốc Nhà máy Công ty TNHH CJ VINA AGRI - Chi nhánh Bình Định - cho biết: “Doanh nghiệp xác định ATVSLĐ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để bảo đảm hoạt động sản xuất, kinh doanh ổn định. Không chỉ tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, doanh nghiệp còn chú trọng đầu tư cải thiện điều kiện làm việc, duy trì khám sức khỏe định kỳ cho người lao động và nhiều năm liền không để xảy ra tai nạn lao động”.
Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Sao Việt, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thiết bị giáo dục và nội thất, thể hiện tinh thần cầu thị khi thẳng thắn nhìn nhận còn hạn chế về chuyên môn trong công tác ATVSLĐ và mong muốn được cơ quan chức năng hỗ trợ, hướng dẫn để hoàn thiện quy trình. Trong bối cảnh doanh nghiệp đang chuyển hướng xuất khẩu và gặp khó khăn do chính sách thuế quan quốc tế, việc được đồng hành, hỗ trợ càng trở nên cần thiết.
Thẳng thắn chỉ rõ tồn tại, đồng hành cùng doanh nghiệp
Bên cạnh ghi nhận nỗ lực, đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh cũng đã thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại và góp ý cụ thể để doanh nghiệp hoàn thiện hơn trong công tác quản trị lao động và môi trường làm việc. Nhiều nội dung được yêu cầu có mốc thời gian hoàn thành, báo cáo bằng văn bản và gửi hồ sơ minh chứng về Sở Nội vụ để tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh.
Đơn cử, tại Công ty TNHH Bảo Phát Glass (Khu kinh tế tỉnh, phường Quy Nhơn Đông), đoàn kiểm tra đề nghị doanh nghiệp tổ chức huấn luyện ATVSLĐ theo đúng nhóm đối tượng; bổ sung bảng chỉ dẫn an toàn, mã hóa tiếng Việt tại các nút điều khiển thiết bị.
Đồng thời, cần cải thiện điều kiện làm việc tại khu vực nhiệt độ cao, bố trí quạt thông gió, phân làn giao thông trong xưởng, sắp xếp hệ thống dây điện đảm bảo an toàn, trang bị túi sơ cấp cứu và tổ chức tập huấn sơ cấp cứu cho người lao động.
Đối với Công ty TNHH TMDV Sao Việt (phường Quy Nhơn Nam), với 112 lao động, đoàn kiểm tra kiến nghị rà soát lại hợp đồng lao động, đảm bảo đầy đủ nội dung theo quy định. Đặc biệt, doanh nghiệp cần khẩn trương hoàn thiện việc tham gia BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho 17 lao động chưa được tham gia, nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người lao động.
Theo ông Trần Thanh Việt - Phó Trưởng Phòng Lao động, Việc làm (Sở Nội vụ), Phó Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh, các doanh nghiệp được kiểm tra cơ bản đã tiếp cận và thực hiện một phần quy định pháp luật về lao động. Tuy nhiên, những thiếu sót trong triển khai cho thấy nhu cầu cần được hướng dẫn cụ thể hơn, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ hoặc mới chuyển đổi mô hình hoạt động.
Qua kiểm tra, Đoàn kiểm tra liên ngành đã đưa ra 306 kiến nghị yêu cầu các doanh nghiệp khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện. Kết quả đến ngày 25/6/2025, ở lĩnh vực an toàn lao động, trong tổng số 58 kiến nghị, các doanh nghiệp đã thực hiện và khắc phục 42 kiến nghị, đạt 72,41%. Đối với vệ sinh lao động, có 37 kiến nghị, trong đó 30 kiến nghị đã được khắc phục, chiếm 81,1%.
Riêng lĩnh vực BHXH, 11 kiến nghị đã được các đơn vị khắc phục 100%. Đối với nội dung liên quan đến tổ chức công đoàn và bảo hộ lao động, trong 16 kiến nghị được đưa ra, đến nay hầu hết các doanh nghiệp đã thực hiện khắc phục theo yêu cầu của Đoàn kiểm tra.
Thực tiễn cho thấy, kiểm tra chỉ là giải pháp trước mắt. Để bảo đảm an toàn lao động bền vững, cần chuyển mạnh sang mô hình doanh nghiệp tự kiểm tra, tự chịu trách nhiệm. Khi người sử dụng lao động coi an toàn là một phần của chiến lược sản xuất, còn người lao động chủ động nhận diện và phòng ngừa rủi ro, thì tai nạn lao động mới thực sự được kéo giảm.
Vai trò của công đoàn và mạng lưới an toàn vệ sinh viên
Thực tế kiểm tra cũng cho thấy, tại những doanh nghiệp có tổ chức công đoàn cơ sở hoạt động hiệu quả, công tác ATVSLĐ thường được triển khai bài bản và đồng bộ hơn. Công đoàn đã chủ động phối hợp với người sử dụng lao động tuyên truyền, giám sát việc thực hiện các chế độ, chính sách, kịp thời phản ánh các nguy cơ mất an toàn tại nơi làm việc.
Tuy nhiên, vẫn còn 38,5% doanh nghiệp trong tổng số doanh nghiệp được kiểm tra chưa thành lập công đoàn cơ sở; mạng lưới an toàn vệ sinh viên ở nhiều nơi hoạt động chưa thực sự phát huy vai trò, chủ yếu mang tính hình thức. Điều này đặt ra yêu cầu cần tiếp tục củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức đại diện người lao động trong doanh nghiệp, xem đây là “cánh tay nối dài” trong công tác bảo đảm an toàn lao động.
