"An cư lạc nghiệp" cho người di cư tự do bài toán khó giải

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Tình trạng di cư tự do (DCTD) đã và đang gây ra áp lực lớn ở các tỉnh Tây Nguyên từ việc gia tăng nạn phá rừng đến nảy sinh các vấn đề xã hội khác. Đến nay, vẫn còn khoảng gần 10.000 hộ dân DCTD vào khu vực Tây Nguyên chưa được định canh, định cư. Việc ổn định cuộc sống cho số hộ dân trên ước tính cần hàng nghìn tỉ đồng mà các tỉnh Tây Nguyên khó có khả năng thực hiện.
Một người dân di cư vào Tây Nguyên học cạo mủ cao su để kiếm sống.
Một người dân di cư vào Tây Nguyên học cạo mủ cao su để kiếm sống.
Kết quả khảo sát, nghiên cứu của Hội đồng Dân tộc Quốc hội khóa XIV tháng 12-2017 cho thấy, tính đến năm 2017, dân di cư tự phát từ các địa phương vào 5 tỉnh khu vực Tây Nguyên là hơn 59.228 hộ với trên 218.000 khẩu, trong đó tập trung nhiều nhất ở tỉnh Gia Lai (gần 25.000 hộ) và Đắk Nông (hơn 23.000 hộ).
So với những năm trước, giai đoạn 2005-2017, DCTD vào khu vực Tây Nguyên giảm rõ rệt về số lượng và quy mô (năm 2005 là 2.690 hộ, 2016 là 453 hộ; quí 1/2017 là 11 hộ). Dù vậy, tình trạng di dân tự do diễn ra liên tục trong nhiều năm với quy mô lớn đã và đang tạo ra những ảnh hưởng, tác động tiêu cực đối với các tỉnh Tây Nguyên.
Thiếu đất ở và đất sản xuất
Theo quy hoạch và đề án sắp xếp, ổn định dân DCTD của 5 tỉnh Tây Nguyên, khả năng tiếp nhận dân di cư của giai đoạn 2005-2020 là 16.226 hộ. Tuy nhiên, thực tế, số dân DCTD đến Tây Nguyên tính đến năm 2017 đã lên tới 59.228 hộ, vượt quá khả năng tiếp nhận gần 4 lần.
Hội đồng Dân tộc cho biết, Chính phủ đã có các cơ chế, chính sách và các bộ, ngành Trung ương và địa phương đã xây dựng các dự án, bố trí nguồn lực để sắp xếp, ổn định dân DCTD liên tục trong nhiều năm. Tuy nhiên, tiến độ xây dựng các dự án tại các tỉnh đều diễn ra rất chậm chạp (2/3 số dự án chưa hoàn thành, nhiều dự án đã có quyết định phê duyệt nhưng chưa được bố trí vốn). Quy hoạch, các công trình tại các dự án đã hoàn thành không kịp bổ sung, đang có nguy cơ bị phá vỡ, ô nhiễm môi trường... do quá tải.
Cụ thể, các tỉnh Tây Nguyên đã lập và có quyết định phê duyệt 37 dự án sắp xếp ổn định dân di cư tự phát. Đến cuối năm 2017, mới có 2 dự án hoàn thành, bố trí được 421 hộ; 30 dự án đang thực hiện dở dang (đã bố trí được 5.632 hộ; 7.550 hộ chưa bố trí được), còn 5 dự án chưa được triển khai, bố trí vốn thực hiện với 2.623 hộ.
Theo kết quả khảo sát của Hội đồng Dân tộc Quốc hội Khóa XIV, mới có tổng cộng 6.053 hộ thuộc 37 dự án trên được bố trí sắp xếp định canh, định cư và được đăng ký tạm trú, nhập khẩu, trong đó có 3.682 hộ được giao đất ở và đất sản xuất. Bình quân mỗi hộ được giao 300-400m2 đất ở và 1,2 tới 1,4ha đất sản xuất. Trong thực tế, nhiều dự án do hạn chế quỹ đất, số diện tích đất ở, đất sản xuất còn được các địa phương bố trí thấp hơn.
Thực tế, nguồn vốn ngân sách Trung ương bố trí thực hiện các dự án sắp xếp ổn định dân DCTD còn hạn chế, mới đáp ứng được gần 41% so với nhu cầu (có tỉnh mới đáp ứng trên 22%), dẫn đến nhiều dự án xây dựng dở dang kéo dài, ảnh hưởng tiến độ, không đạt mục tiêu đề ra, thậm chí gây lãng phí, giảm hiệu quả đầu tư. Một số dự án kéo dài trên 10 năm vẫn chưa bố trí đủ vốn để hoàn thiện. Ví như dự án thôn Đạ MPô, xã Liêng Srônh, huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng, phê duyệt từ năm 2007, điều chỉnh năm 2015, tổng mức đầu tư hơn 83 tỉ đồng (ngân sách Trung ương 50,45 tỉ đồng), đến cuối năm 2017 mới phân bổ 10 tỉ đồng.
Sức ép lớn về an sinh xã hội
Không chỉ phá vỡ quy hoạch sắp xếp dân cư, phát triển kinh tế - xã hội, quản lý sử dụng đất, tình trạng DCTD còn làm nảy sinh nhiều khó khăn trong công tác quản lý hành chính, phát sinh một số tệ nạn xã hội. Lợi dụng khó khăn này, một số kẻ xấu tuyên truyền lừa bịp, kích động, gây chia rẽ đoàn kết các dân tộc và hoạt động tôn giáo trái phép. Thậm chí, ở một số khu vực có đông người DCTD đến đã xảy ra mâu thuẫn, ẩu đả, chống người thi hành công vụ, tiềm ẩn yếu tố gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội trên địa bàn khu vực biên giới.
Rất nhiều người di cư tự do vào Tây Nguyên không có đất sản xuất, phải đi làm thuê để trang trải cuộc sống.
Rất nhiều người di cư tự do vào Tây Nguyên không có đất sản xuất, phải đi làm thuê để trang trải cuộc sống.
Tại 5 tỉnh Tây Nguyên hiện còn rất nhiều hộ DCTD thuộc diện tự sắp xếp định canh, định cư ngoài quy hoạch. Các cụm dân di cư tự phát này đang cư trú, làm nhà, nương rẫy trên đất lâm nghiệp, thuộc vùng lõi rừng đặc dụng, phòng hộ (đa số là đồng bào các dân tộc thiểu số từ các tỉnh phía Bắc di cư vào sau năm 2009).
Cuộc sống của người DCTD nằm ngoài dự án sắp xếp dân cư rất khó khăn, không ổn định, không được đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu cho cuộc sống, sinh hoạt. Điển hình là dân cư sống tại các tiểu khu 179 và 181, xã Liêng Srônh; Tiểu khu 197 và 198, xã Phi Liêng, huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng; xã Cư Bang, huyện Ea Súp; xã Ea Kiết, huyện Cư Mang, tỉnh Đắk Lắk... Ở những khu vực này ghi nhận tình trạng thiếu nước, thiếu điện sinh hoạt, điều kiện khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe rất khó khăn.
Bên cạnh đó, nơi ở của người dân tạm bợ, tỉ lệ hộ nghèo cao; nạn tảo hôn, trẻ em thất học khá phổ biến. Do thiếu thông tin cá nhân, người dân không đủ điều kiện để được nhập khẩu, đăng ký tạm trú, chưa được hưởng thụ các chính sách bảo hiểm y tế, vay vốn, hỗ trợ sản xuất. Bên cạnh đó, tình trạng phát, phá, lấn rừng làm rẫy, lấn chiếm đất rừng, mua bán, sang nhượng đất đai; khai thác lâm sản trái phép làm nhà ở diễn ra khá phổ biến. Một số nơi đã và đang tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, gây mất an ninh trật tự.
Có thể thấy, việc giải quyết ổn định cuộc sống cho người DCTD vào Tây Nguyên vẫn là bài toán nan giải đối với các cấp chính quyền trong điều kiện nguồn lực hạn hẹp, quỹ đất không còn nhiều. Vấn đề đặt ra hiện nay là các bộ, ngành cần đổi mới nhận thức về giải quyết dân di cư và DCTD, đồng thời tính tới việc nghiên cứu khả năng xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để giải quyết, ổn định đời sống dân DCTD tại các tỉnh Tây Nguyên.
Xuân Hương (Biên Phòng)

Có thể bạn quan tâm

Thôn Lao Đu giữa bát ngát núi rừng Trường Sơn

Lao Đu đã hết lao đao

Nằm bên đường Hồ Chí Minh huyền thoại, cuộc sống của hơn 150 hộ dân thôn Lao Đu, xã Khâm Đức, TP Đà Nẵng nay đã đổi thay, ngôi làng trở thành điểm du lịch cộng đồng giữa bát ngát núi rừng. 

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

Tự hào 2 xã Anh hùng Ia Dơk, Kon Chiêng

(GLO)- Trong kháng chiến chống Mỹ, xã Ia Dơk (tỉnh Gia Lai) là căn cứ cách mạng quan trọng, đồng thời cũng là nơi hứng chịu nhiều đau thương, mất mát. Những cánh đồng từng bị bom cày xới, những mái nhà bình yên hóa tro tàn, bao số phận người dân vô tội bị giặc sát hại.

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

Thủ lĩnh giữ rừng Hà Ra

(GLO)- Gần 40 năm gắn bó với rừng, ông Nguyễn Văn Chín-Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hà Ra (xã Hra, tỉnh Gia Lai) được biết đến như vị “thủ lĩnh giữ rừng” đặc biệt: từ việc biến lâm tặc thành người giữ rừng đến phủ xanh vùng đất cằn cỗi nơi “cổng trời” Mang Yang.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn của người Rục

Tầm nhìn (view) đắt giá nhất của người Rục ở bản Ka Ai, xã Dân Hóa, bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa (Quảng Bình, nay là tỉnh Quảng Trị), đó là ngôi nhà có mặt tiền bao quát đồng lúa.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

null