Tơmăr: Nét đẹp văn hóa ứng xử của người Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi người khó có thể tránh được những việc làm sơ ý, gây thương tích cho những người xung quanh. Để tỏ lòng xin lỗi, thương cảm với những người không may bị đau vì sự sơ ý đó, người Bahnar có một tập tục xin lỗi rất đặc biệt, đó là tơmăr.

Người Bahnar có tính cộng đồng rất cao, bất kể việc chung của buôn làng hay việc riêng của gia đình, mọi người luôn chung tay hỗ trợ nhau. Chẳng hạn, trong lao động sản xuất, bà con thường đổi công để giúp công việc nhanh và hiệu quả hơn. Và trong lúc lao động chung như vậy, nếu sơ suất cuốc phải chân, tay người khác, làm cho người đó đau đớn, chảy máu... điều đầu tiên người gây ra nghĩ tới là làm lễ tơmăr.

Ghè rượu cần được dùng để xin lỗi khi lỡ tay gây ra vết thương cho người khác (ảnh minh họa, nguồn: Intetnet).

Ghè rượu cần được dùng để xin lỗi khi lỡ tay gây ra vết thương cho người khác (ảnh minh họa, nguồn: Intetnet).

Ông Rưm (49 tuổi, làng Kơtu, xã Kon Chiêng, huyện Mang Yang) cho biết: Lễ tơmăr được người Bahnar xem là một cách xin lỗi chân thành, bày tỏ mong muốn người không may bị thương mau chóng khỏe mạnh, không buồn bực, không ấm ức, hận thù lâu dài.

“Làm lễ tơmăr là mong người mà mình vô ý làm đau mau khỏe lại, an lành, không bị đau ốm lâu. Ví dụ, khi cùng lao động chung, mình không cố ý cuốc phải chân tay, đụng phải ai đó làm họ đau... Để bày tỏ thành tâm muốn xin lỗi vì việc bất cẩn đó thì làm lễ tơmăr. Mục đích là tỏ lòng thương cảm với người bị đau vì sự sơ suất của mình, mong người đó không mang đau bệnh và không có sự thù ghét với mình”-ông Rưm chia sẻ.

Theo ông Lick-già làng Piơm (thị trấn Đak Đoa): Xưa kia, người Bahnar rất coi trọng lễ tơmăr vì nó giúp mọi người gắn kết, hòa đồng với nhau. Lễ vật không đòi hỏi phải giá trị nhưng bắt buộc phải có để tỏ lòng xin lỗi chân thành, thường được xét theo mức độ thương tích. Nếu người bị đau, có vết thương, chảy máu thì làm tơmăr bằng ghè rượu và con gà. Nếu chỉ trầy xước nhẹ thì đến xin lỗi bằng lời nói hoặc đưa cho gói thuốc, ít trứng gà... là được.

Lễ tơmăr còn nhằm ngăn chặn việc đổ lỗi, ăn vạ, phạt oan người khác. Một số người cho rằng bản thân mang bệnh tật, ốm đau lâu dài là do người này, người kia gây ra. Do vậy, nếu không làm lễ tơmăr thì sẽ sinh ra lòng thù hằn, xích mích, gây mất đoàn kết trong cộng đồng.

Già làng Lick cho biết thêm: “Nếu không làm lễ tơmăr thì việc không cố ý gây thương tích đó chưa được giải quyết ổn thỏa. Và, mai sau nếu có ốm đau thì người ta có thể quy cho người gây thương tích trước đây chịu trách nhiệm. Còn khi đã làm lễ tơmăr rồi thì sau này nếu có bệnh tật thì cũng không liên quan đến người khác nữa”.

Đối với người Bahnar, tơmăr không chỉ là cách xin lỗi chân thành hay ngăn chặn việc ăn vạ, bắt đền vô cớ, mà còn mang tính giáo dục cho mọi người về cách ứng xử trong cộng đồng. Đặc biệt là nhắc nhở mọi người không được gây hại, xâm phạm sức khỏe người khác. Theo ông Suck, một người am hiểu về văn hóa truyền thống của người Bahnar, hiện sinh sống ở thị trấn Đak Đoa: Nếu vô tình gây ra những điều ngoài ý muốn, có thể gây hại đến sức khỏe, thân thể người khác thì phải biết xin lỗi, giữ hòa khí, gắn kết cộng đồng.

“Tập tục này có cái hay là nhắc nhở mọi người khi sai phạm phải biết nhìn nhận và xin lỗi để không mất lòng nhau. Ngay cả khi với những đứa trẻ lúc vui chơi, không để ý tiểu tiện trúng phải người khác, cha mẹ sợ con cái người ta ốm đau thì họ sẽ tiến hành làm lễ tơmăr. Tơmăr không chỉ áp dụng với việc lỡ tay đánh trúng, cuốc phải người ta gây ra vết thương, mà nó còn là thước đo nhân cách cho mọi người, để họ thấy được cái sai mà tránh”-ông Suck nói.

Trong cuộc sống hôm nay, lễ tơmăr vẫn được người Bahnar khắc ghi trong tâm trí, vì đó là một nét đẹp văn hóa ứng xử trong cộng đồng. Người Bahnar lưu giữ tập tục này nhằm giáo dục con cháu phải biết yêu thương, đùm bọc nhau, biết xin lỗi và chịu trách nhiệm khi làm sai trái, ảnh hưởng đến sức khỏe, thân thể người khác.

Có thể bạn quan tâm

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

Cồng chiêng “nhí”: Nối dài mạch nguồn văn hóa

(GLO)- Sự ra đời và hoạt động hiệu quả của những đội cồng chiêng “nhí” ở huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) không chỉ là kế thừa mà còn trở thành nhịp cầu nối dài mạch nguồn văn hóa truyền thống, để hồn cốt dân tộc tiếp tục sống mãi qua từng thế hệ.

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Bình Định trưng bày tài liệu lưu trữ 'Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc'

Hơn 1.500 tài liệu, tư liệu, hình ảnh tại cuộc trưng bày mang tên ‘‘Ký ức thanh xuân tập kết ra Bắc”, góp phần tái hiện một giai đoạn lịch sử đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, khi hàng vạn người con miền Nam rời quê hương, mang theo khát vọng thống nhất đất nước, lên đường ra Bắc.

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Cứu lấy di sản nhà dài Ê Đê

Trong nhịp đô thị hóa, nhà dài dần vắng bóng tại các buôn làng Ê Đê. Có ngôi nhà dài gần như nguyên bản, nhưng ông Y Jui Êban ở buôn Kmrơng Prông B (xã Ea Tu, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) đang lo có thể đổ sập bất kỳ lúc nào.

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Tôn giáo luôn đồng hành cùng dân tộc

Việc Việt Nam tổ chức thành công Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc - Vesak 2025 một lần nữa khẳng định vai trò ngày càng lớn của Phật giáo Việt Nam trong đời sống tôn giáo quốc tế.

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

Ksor Mang nặng lòng với văn hóa Jrai

(GLO)- Nhiều năm qua, anh Ksor Mang (SN 1986, buôn Phu Ma Nher, xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai) có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Jrai, nhất là việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ.

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Xác lập 5 kỷ lục Phật giáo Việt Nam

Trong khuôn khổ lễ bế mạc Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc - Vesak 2025 diễn ra ngày 8/5, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam ghi nhận cùng lúc 5 kỷ lục về Phật giáo. Các kỷ lục được trao tặng cho Ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh

Nhà giáo Tạ Chí Tào tặng hiện vật quý cho Bảo tàng tỉnh Gia Lai

(GLO)- Nhiều lần đến tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai), nhà giáo Tạ Chí Tào rất tâm đắc với những hiện vật thể hiện tấm lòng của người dân Tây Nguyên đối với Bác. Vì vậy, ông đã quyết định trao tặng một số hiện vật liên quan đến Bác Hồ mà mình đã sưu tầm cho Bảo tàng tỉnh.