Tơmăr: Nét đẹp văn hóa ứng xử của người Bahnar

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi người khó có thể tránh được những việc làm sơ ý, gây thương tích cho những người xung quanh. Để tỏ lòng xin lỗi, thương cảm với những người không may bị đau vì sự sơ ý đó, người Bahnar có một tập tục xin lỗi rất đặc biệt, đó là tơmăr.

Người Bahnar có tính cộng đồng rất cao, bất kể việc chung của buôn làng hay việc riêng của gia đình, mọi người luôn chung tay hỗ trợ nhau. Chẳng hạn, trong lao động sản xuất, bà con thường đổi công để giúp công việc nhanh và hiệu quả hơn. Và trong lúc lao động chung như vậy, nếu sơ suất cuốc phải chân, tay người khác, làm cho người đó đau đớn, chảy máu... điều đầu tiên người gây ra nghĩ tới là làm lễ tơmăr.

Ghè rượu cần được dùng để xin lỗi khi lỡ tay gây ra vết thương cho người khác (ảnh minh họa, nguồn: Intetnet).

Ghè rượu cần được dùng để xin lỗi khi lỡ tay gây ra vết thương cho người khác (ảnh minh họa, nguồn: Intetnet).

Ông Rưm (49 tuổi, làng Kơtu, xã Kon Chiêng, huyện Mang Yang) cho biết: Lễ tơmăr được người Bahnar xem là một cách xin lỗi chân thành, bày tỏ mong muốn người không may bị thương mau chóng khỏe mạnh, không buồn bực, không ấm ức, hận thù lâu dài.

“Làm lễ tơmăr là mong người mà mình vô ý làm đau mau khỏe lại, an lành, không bị đau ốm lâu. Ví dụ, khi cùng lao động chung, mình không cố ý cuốc phải chân tay, đụng phải ai đó làm họ đau... Để bày tỏ thành tâm muốn xin lỗi vì việc bất cẩn đó thì làm lễ tơmăr. Mục đích là tỏ lòng thương cảm với người bị đau vì sự sơ suất của mình, mong người đó không mang đau bệnh và không có sự thù ghét với mình”-ông Rưm chia sẻ.

Theo ông Lick-già làng Piơm (thị trấn Đak Đoa): Xưa kia, người Bahnar rất coi trọng lễ tơmăr vì nó giúp mọi người gắn kết, hòa đồng với nhau. Lễ vật không đòi hỏi phải giá trị nhưng bắt buộc phải có để tỏ lòng xin lỗi chân thành, thường được xét theo mức độ thương tích. Nếu người bị đau, có vết thương, chảy máu thì làm tơmăr bằng ghè rượu và con gà. Nếu chỉ trầy xước nhẹ thì đến xin lỗi bằng lời nói hoặc đưa cho gói thuốc, ít trứng gà... là được.

Lễ tơmăr còn nhằm ngăn chặn việc đổ lỗi, ăn vạ, phạt oan người khác. Một số người cho rằng bản thân mang bệnh tật, ốm đau lâu dài là do người này, người kia gây ra. Do vậy, nếu không làm lễ tơmăr thì sẽ sinh ra lòng thù hằn, xích mích, gây mất đoàn kết trong cộng đồng.

Già làng Lick cho biết thêm: “Nếu không làm lễ tơmăr thì việc không cố ý gây thương tích đó chưa được giải quyết ổn thỏa. Và, mai sau nếu có ốm đau thì người ta có thể quy cho người gây thương tích trước đây chịu trách nhiệm. Còn khi đã làm lễ tơmăr rồi thì sau này nếu có bệnh tật thì cũng không liên quan đến người khác nữa”.

Đối với người Bahnar, tơmăr không chỉ là cách xin lỗi chân thành hay ngăn chặn việc ăn vạ, bắt đền vô cớ, mà còn mang tính giáo dục cho mọi người về cách ứng xử trong cộng đồng. Đặc biệt là nhắc nhở mọi người không được gây hại, xâm phạm sức khỏe người khác. Theo ông Suck, một người am hiểu về văn hóa truyền thống của người Bahnar, hiện sinh sống ở thị trấn Đak Đoa: Nếu vô tình gây ra những điều ngoài ý muốn, có thể gây hại đến sức khỏe, thân thể người khác thì phải biết xin lỗi, giữ hòa khí, gắn kết cộng đồng.

“Tập tục này có cái hay là nhắc nhở mọi người khi sai phạm phải biết nhìn nhận và xin lỗi để không mất lòng nhau. Ngay cả khi với những đứa trẻ lúc vui chơi, không để ý tiểu tiện trúng phải người khác, cha mẹ sợ con cái người ta ốm đau thì họ sẽ tiến hành làm lễ tơmăr. Tơmăr không chỉ áp dụng với việc lỡ tay đánh trúng, cuốc phải người ta gây ra vết thương, mà nó còn là thước đo nhân cách cho mọi người, để họ thấy được cái sai mà tránh”-ông Suck nói.

Trong cuộc sống hôm nay, lễ tơmăr vẫn được người Bahnar khắc ghi trong tâm trí, vì đó là một nét đẹp văn hóa ứng xử trong cộng đồng. Người Bahnar lưu giữ tập tục này nhằm giáo dục con cháu phải biết yêu thương, đùm bọc nhau, biết xin lỗi và chịu trách nhiệm khi làm sai trái, ảnh hưởng đến sức khỏe, thân thể người khác.

Có thể bạn quan tâm

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

(GLO)- Sáng 6-11, tại TP. Pleiku, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức hội thảo khoa học di tích lịch sử “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947, xã Kông Bơ La, huyện Kbang” nhằm hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền đề nghị xếp hạng di tích quốc gia.

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

Trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống tạo ra các sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách

(GLO)- Nằm trong khuôn khổ Tuần lễ hoa dã quỳ-núi lửa Chư Đang Ya, chiều 9-11, tại khu vực sân nhà rông làng Gri, xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai), Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Chư Păh tổ chức trao giải Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống.

Các nghệ nhân làng Chuet 2 (phường Thắng Lợi) phục dựng lễ báo hiếu cha mẹ tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh: Thu

Lễ báo hiếu của người Jrai

(GLO)- Lễ báo hiếu cha mẹ là tập tục văn hóa truyền thống đã có từ xa xưa trong đời sống của cộng đồng người Jrai. Đây là dịp để những người con đền đáp công ơn sinh thành, dưỡng dục và cầu mong thần linh ban sức khỏe cho cha mẹ.

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

(GLO)- Cách đây gần 18 năm, trong một số công trình điều tra văn hóa các làng đồng bào dân tộc thiểu số ở TP. Pleiku thì người ta xếp một số buôn làng trong khu vực, trong đó có làng Wâu và Ktu (xã Chư Á) là làng tương đối có giá trị, đưa vào diện bảo tồn và phát triển.

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

Sân trường rộn tiếng cồng chiêng

(GLO)- Cứ mỗi buổi sinh hoạt, khuôn viên Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Lơ Pang (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) lại rộn ràng tiếng cồng chiêng. Âm thanh quen thuộc ấy đến từ đôi tay nhỏ bé của các em học sinh thuộc Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng của trường.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

Người giữ nghề dệt thổ cẩm ở Ia Rsươm

(GLO)- Không chỉ dệt thổ cẩm giỏi, chị Rah Lan H’Nghí (SN 1988, buôn Toát, xã Ia Rsươm, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) còn nhiệt tình chỉ dạy cho chị em trong buôn để góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.

Bảo tồn bản sắc văn hóa ở TP. Pleiku dưới góc nhìn mới - Kỳ cuối: Giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn bản sắc văn hóa ở TP. Pleiku dưới góc nhìn mới - Kỳ cuối: Giữ gìn, phát huy giá trị di sản văn hóa

(GLO)- Chính quyền TP. Pleiku đã dành nguồn lực đầu tư để Plei Ốp thành điểm đến của du khách trải nghiệm văn hóa truyền thống và bản sắc dân tộc Jrai thông qua phục dựng một số lễ hội cộng đồng như: cúng giọt nước, pơ thi…

Rơ Châm Nguyên nặng tình với dân ca Jrai

Rơ Châm Nguyên nặng tình với dân ca Jrai

(GLO)-Nhiều năm qua, người dân làng Kte (xã Ia Phí, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) luôn dành sự yêu mến và kính trọng đối với bà Rơ Châm Nguyên bởi bà biết hát và lưu giữ nhiều bài dân ca của dân tộc Jrai.