Qua miền đất... rồng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Việc người xưa lấy chữ “long” hoặc “rồng” để đặt tên cho sông núi, làng mạc, càng khiến hình tượng con rồng trở nên quen thuộc trong đời sống người dân.

Xuân Giáp Thìn hãy cùng chu du qua những miền đất rồng ở Quảng Ngãi.

Núi rồng...

Quảng Ngãi có 3 ngọn núi nổi tiếng có tên gắn liền với hình tượng con rồng. Đó là núi Long Đầu (hay còn gọi là núi Đầu Rồng), ở phường Trương Quang Trọng (TP.Quảng Ngãi), nằm giữa đô thị sầm uất. Núi Long Phụng, ở xã Đức Thắng (Mộ Đức) 3 mặt giáp ruộng đồng, 1 mặt nhìn về phía biển. Còn núi Long Cốt (hay còn gọi là núi Xương Rồng), ở xã Phổ Phong (TX.Đức Phổ), án ngữ khu vực phía nam của tỉnh. Tên gọi ấy xuất phát từ sự liên tưởng phong phú của người xưa.

Núi Long Phụng, ở xã Đức Thắng (Mộ Đức) nằm giữa đồng ruộng mênh mông.

Núi Long Phụng, ở xã Đức Thắng (Mộ Đức) nằm giữa đồng ruộng mênh mông.

Nằm giữa ruộng đồng bao la ở xã Đức Thắng, núi Long Phụng cao khoảng 70m, dài chừng 2km, như bức tường thành màu xanh, che chắn cho xóm làng. Theo lời người dân trong làng, khi nhìn từ phía tây bắc, núi rõ dáng đầu rồng, đuôi phụng. Tên gọi của núi từ đấy mà ra. Tương truyền, thuở xưa, giới văn nhân xứ Quảng cũng từng nhọc công tìm đến các vị trí thích hợp để ngắm nhìn núi Long Phụng từ bốn hướng. Ở hướng nào, người ta cũng đều thấy núi có hình con rồng, nên gọi là “tứ diện long”.

Còn ở tả ngạn sông Trà Khúc không xa, núi Long Đầu từng được Quốc sử quán Triều Nguyễn mô tả trong Đại Nam nhất thống chí rằng, núi Đầu Rồng, tức Long Đầu, cách huyện Bình Sơn 31 dặm về phía nam, hình thế khuất khúc, sống núi từ núi Sâm Hội chạy về nam, đến khu vực sông Trà Khúc thì dừng, hình như rồng thần hút nước, nên có tên gọi như thế. Trên núi có miếu cổ thờ Long Vận tướng quân, sườn núi có 3 đường đi lên, sâu như giếng. Tương truyền, hồi Cao Biền nhà Đường cưỡi diều giấy đến đây yểm đoạn long mạch, hoang đường không tin được. Trong tập “Mười cảnh Quảng Ngãi” có một tựa đề là Long Đầu hý thủy (đầu rồng vờn nước), tức là núi này.

Xuôi về cực nam của Quảng Ngãi là núi Long Cốt nằm cách thắng cảnh “Liên trì Dục Nguyệt” (một trong mười thắng cảnh mà cụ Nguyễn Cư Trinh đã đề thơ ngâm vịnh khi làm Tuần vũ Quảng Ngãi vào năm 1750) chừng 2km về phía tây. Tương truyền, Cao Biền nhà Đường từng đến đây dùng gươm chém vào thân rồng ngự trên núi. Rồng chết, chỉ còn lại bộ xương, nên từ đấy, núi có tên Long Cốt. Còn trong sách Dư Địa chí của Nguyễn Trãi viết cách đây gần 600 năm, tên núi Long Cốt đã có từ xưa. Ngoài tên gọi Long Cốt, núi còn có tên gọi khác là núi Tiên Nữ. Trên núi có 12 tòa tháp, gọi là tháp Tiên Nữ. Còn theo mô tả trong Đại Nam nhất thống chí, núi Long Cốt cao lớn, nhìn như hình lâu đài...

Vùng đất long bàn, long phụng

Theo Đồng Khánh địa dư chí, đời Vua Đồng Khánh, trên địa phận huyện Nghĩa Hành ngày nay có một trại tên Long Bàn Tây, thuộc tổng Nghĩa Trung, huyện Chương Nghĩa. Long bàn ở đây là trong cụm từ “long bàn hổ cứ”, ý chỉ những vùng hiểm yếu, hoặc có cơ thịnh vượng vì có hình dáng như rồng phục, hổ ngồi. Địa danh Long Bàn Tây bây giờ không còn nữa, nhưng trong Từ điển địa danh Quảng Ngãi, do nhà nghiên cứu văn hóa Cao Văn Chư chủ biên, trại Long Bàn Tây ngày ấy, có lẽ thuộc địa bàn hai thôn Long Bàn Bắc, Long Bàn Nam, thuộc xã Hành Minh (Nghĩa Hành) bây giờ.

BX: Theo “Từ điển địa danh Quảng Ngãi”, trong số hơn 2.500 địa danh, gồm: Các đơn vị hành chính các cấp xưa và nay, tên các địa hình, địa thể tự nhiên và tên do dân gian đặt cho làng xóm, vùng đất, thì địa danh có chữ “long” hoặc “rồng” có hơn 40 địa danh. Trong đó, dù nhiều địa danh có chữ “long”, nhưng xét về nghĩa, phần lớn đều mang ý nghĩa là thịnh vượng, chẳng hạn như huyện Minh Long, tổ dân phố Long Thạnh, ở phường Phổ Thạnh (TX.Đức Phổ)... Còn lại, chữ "long" có nghĩa là con rồng, chỉ đếm đầu ngón tay.

Ở thôn Long Bàn Nam ngày nay, tại xứ đồng Rộc Ban Yên có cây đa gần 300 năm tuổi, như chứng nhân cho bề dày lịch sử mấy trăm năm của làng. Trong kháng chiến chống Pháp, ngay tại gốc đa cổ thụ, người dân đã dùng làm trạm quân y, điểm tuyên truyền của lực lượng cách mạng, nơi chiến sĩ tuyên thệ trước khi lên đường. Trưởng thôn Long Bàn Nam Đặng Bé cho biết, hai thôn Long Bàn Nam, Long Bàn Bắc phía nam giáp rừng, phía bắc giáp sông, địa thế hiểm yếu. Ngày trước, nơi đây là vị trí thuận lợi cho chiến sĩ cách mạng nương náu. Từ bao đời nay, cứ đến dịp cuối năm, hoặc tháng 3 âm lịch, người dân trong làng tề tựu về cây đa sửa soạn mâm cúng, cúng thần đa và cúng nghĩa từ. Đó là nét đẹp trong văn hóa ứng xử, thể hiện đạo lý, lẽ sống tốt đẹp ở đời.

Cây đa cổ thụ ở thôn Long Bàn Nam, xã Hành Minh (Nghĩa Hành).

Cây đa cổ thụ ở thôn Long Bàn Nam, xã Hành Minh (Nghĩa Hành).

Tại xã Đức Thắng, dù tên làng Long Phụng nay không còn nữa, chỉ còn lại núi Long Phụng sừng sững cùng thời gian, nhưng tên làng một thời gắn cùng tên núi, vẫn được người đời nhắc đến. Mọi người vẫn thường gọi vùng đất này bằng tên gọi xưa cũ, cứ như thế, cái tên Long Phụng vẫn mải miết neo lại vùng đất “rồng phụng” năm nào. Theo sử sách chép lại, làng Long Phụng ngày trước, do tướng quân Lê Vinh Quảng tùng chinh với vua Lê Thánh Tông lưu lại đây và sáng lập nên. Nay còn di tích nhà thờ tại thôn Mỹ Khánh, xã Đức Thắng. Vào đời vua Gia Long, Long Phụng lúc ấy là một xã, thuộc tổng Trung, huyện Mộ Hoa. Trong hương ước làng Long Phụng có nêu, vào đời vua Bảo Đại, từ cách đây gần trăm năm, người làng lúc ấy đã bố trí hẳn 1 mẫu đất dùng vào mục đích khuyến học. Hằng năm, phần ruộng này được làng đấu giá để lấy tiền mua giấy viết, sách vở hạng tốt cấp thưởng cho học sinh và dùng tu bổ trường, bàn ghế... Ở vùng đất Long Phụng ngày trước và bây giờ, chủ trương “lấn tự hơn lấn điền” - hàm ý là nhiều chữ hơn nhiều ruộng, khuyến khích học hành, vẫn luôn được truyền đời qua các thế hệ. Có lẽ vì vậy mà vùng đất này đã sản sinh ra biết bao người tài giỏi.

Có thể bạn quan tâm

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Trung tá Cao Tấn Vân (thứ 2 từ phải sang)-Phó Đội trưởng Phòng An ninh đối ngoại (Công an tỉnh Gia Lai) chụp ảnh cùng đồng đội. Ảnh: NVCC

Cống hiến thầm lặng vì sứ mệnh cao cả

(GLO)- Hành trình "gieo hạt" hòa bình bắt đầu từ những con người bình dị. Những cống hiến thầm lặng của họ vì sứ mệnh cao cả, góp phần tích cực đưa hình ảnh đất nước và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình đến bạn bè quốc tế.

Giới trẻ hào hứng tham gia các khóa học làm đèn lồng Trung thu thủ công

Hồi sinh Trung thu xưa

Giữa phố phường rực rỡ ánh đèn led, đèn ông sao và mặt nạ giấy bồi bất ngờ “tái xuất”, gợi lại ký ức những mùa trăng rằm xưa. Sự trở về của Trung thu truyền thống đã manh nha trong những năm gần đây, được nhiều người trẻ hào hứng đón nhận.

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

Gặp người lính Thành cổ năm xưa

(GLO)- Trở về từ cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị, cựu chiến binh Hồ Anh Hòa ít khi nhắc lại kỷ niệm chiến đấu với gia đình, con cháu. Bởi ông cho rằng, việc cầm súng lao vào cuộc chiến thời điểm ấy là trách nhiệm của một người con yêu Tổ quốc, “không nên công thần”.

Các cổ vật gốm sứ chén, bát, đĩa... được ngư dân nhặt được.

Làng cổ vật

Nép mình bên eo biển Vũng Tàu, thôn Châu Thuận Biển (xã Đông Sơn, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) không chỉ nổi tiếng là “làng lặn Hoàng Sa” với truyền thống bám biển, giữ chủ quyền, mà còn được ví như “kho báu” lưu giữ hàng loạt cổ vật từ những con tàu đắm hàng thế kỷ dưới đáy đại dương.

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

'Phu sâm' ở núi Ngọc Linh

Nhiều doanh nghiệp và người dân lên ngọn núi Ngọc Linh hùng vĩ ở TP.Đà Nẵng thuê môi trường rừng để trồng sâm, mở ra một nghề mới để đồng bào Xê Đăng bản địa mưu sinh suốt nhiều năm qua: 'phu sâm', tức nghề cõng hàng thuê.

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

Thầy giáo làng đam mê sưu tầm đồ xưa cũ

(GLO)- Không chỉ bền bỉ gieo con chữ cho học trò nghèo, thầy Võ Trí Hoàn-Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Quang Trung (xã Ia Tul, tỉnh Gia Lai) còn là người đam mê sưu tầm đồ xưa cũ. Với thầy, mỗi món đồ là bài học sống động về lịch sử dân tộc mà thầy muốn kể cho học trò.

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Vũ Văn Tam Lang & 50 cây violon đặc chế

Vũ Văn Tam Lang và 50 cây violon đặc chế

(GLO)- Cách đây vài năm, khi ngắm 22 cây đàn violon do ông Vũ Văn Tam Lang (phường An Phú, tỉnh Gia Lai) chế tác bằng tất cả tâm huyết được giới chuyên môn đánh giá cao, tôi thầm nghĩ, ông đã có thể tự hài lòng với những gì mình có.

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

null