Cây trồng “khát” nước
Cánh đồng thôn Đoàn Kết rộng hơn 265 ha, có địa hình bằng phẳng, là nơi người dân xã Ayun Hạ, Ia Ake và thị trấn Phú Thiện canh tác nhiều loại cây trồng như: lúa, khoai lang, bắp, rau màu. Do khu vực này chưa có công trình thủy lợi nên người dân chủ yếu dựa vào nguồn nước trời và nước từ suối Ia Ake, E Hú để bơm tưới các loại cây trồng.
Theo thông tin từ UBND xã Ayun Hạ, vào vụ Đông Xuân, người dân nơi đây thường gieo sạ sớm hơn khoảng 1 tháng so với lịch thời vụ nhằm đảm bảo nguồn nước tưới đến cuối vụ. Tuy nhiên, năm nay, mới giữa tháng 2 nhưng lượng nước tại suối Ia Ake và ao hồ, giếng khoan đã giảm mạnh dẫn đến nguy cơ hạn hán, mất mùa trên cánh đồng này. Hiện có khoảng 3 ha lúa nước đã bị mất trắng do không còn nước tưới. Người dân đang tận dụng nguồn nước ít ỏi để bơm tưới cho khoảng 262 ha cây trồng khác. Nhưng theo tính toán sơ bộ của cơ quan chuyên môn, nguồn nước hiện tại cũng chỉ đảm bảo tưới được khoảng 20 ngày tới.
Gia đình ông Trần Văn Thân (thôn Đoàn Kết) có 1 ha lúa nước, 1 ha khoai lang và 3 ha hoa màu trên cánh đồng này. “Gần 1 tháng nay, tôi cũng tận dụng nguồn nước ít ỏi để bơm tưới cho cây lúa và khoai lang. Mỗi ngày chi phí khoảng 600 ngàn đồng tiền dầu. Chúng tôi mong chính quyền địa phương sớm khảo sát đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương dẫn nước về cánh đồng này để sản xuất ổn định. Bởi lẽ, cánh đồng này rộng, đất bằng phẳng, nếu sản xuất 1 vụ rồi bỏ hoang thì tiếc lắm”-ông Thân chia sẻ.
 |
Ông Thân đang tìm nguồn nước để bơm tưới cứu 1 ha lúa của gia đình. Ảnh: N.D |
Còn ông Trần Bình Tĩnh (cùng thôn) thì cho hay: Gia đình ông trồng 6 ha bắp lấy hạt. Hiện 4,4 ha bắp khu vực đầu nguồn suối Ia Ake còn khoảng 20 ngày nữa là thu hoạch nhưng nguồn nước đã cạn kiệt. Lo nhất là 1,6 ha ở xa nguồn nước, mỗi ngày bơm từ giếng khoan tưới được khoảng 3 tiếng đồng hồ thì cạn.Việc thiếu nước tưới khiến hạt bắp bị lép, không đủ tiêu chuẩn làm giống. Không những vậy, năng suất dự kiến giảm chỉ còn khoảng 30-40% so với vụ trước.
Tương tự, bà Ksor H’Đưh (làng Lok, xã Ia Ake) buồn bã nói: “Tôi có 4 sào lúa nước trên cánh đồng thôn Đoàn Kết. Lúa đang vào giai đoạn làm chắc hạt nhưng không còn nước để tưới”.
 |
Bà Ksor H’Đưh (làng Lok, xã Ia Ake) bên ruộng lúa héo khô do không còn nước tưới. Ảnh: N.D |
Nỗ lực chống hạn
Trước nguy cơ hạn hán lan rộng tại cánh đồng thôn Đoàn Kết, UBND xã Ayun Hạ đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế thiệt hại. Ông Phạm Việt Đông (thôn Đoàn Kết) cho hay: Trước nguy cơ mất trắng 2 ha lúa đang vào giai đoạn chắc hạt, ông túc trực ngoài suối Ia Ake để khi các hộ khác dừng bơm, nước mạch rỉ ra thì bơm vào ao của gia đình, sau đó tiếp tục bơm vào ruộng để cứu lúa. “Từ lúc gieo sạ đến nay, chi phí bơm nước tưới lúa hơn 20 triệu đồng, chưa kể tiền giống, phân, công cày. Bây giờ cứu được chút nào hay chút đó. Về lâu dài, bà con rất mong Nhà nước đầu tư hệ thống kênh mương dẫn nước về cánh đồng này để đảm bảo sản xuất ổn định”-ông Đông đề nghị.
Theo nhìn nhận của chính quyền địa phương, nguyên nhân thiếu nước tưới là do lượng mưa trong năm 2023 tại khu vực đạt thấp, mùa mưa lại kết thúc sớm. Ông Lê Xuân Mạnh-Chủ tịch UBND xã Ayun Hạ-thông tin: Tại những khu vực còn nước, UBND xã hướng dẫn người dân bơm tưới để cứu cây trồng, giảm thiệt hại. Bên cạnh đó, xã thường xuyên rà soát, thống kê thiệt hại, số hộ dân bị ảnh hưởng; tổ chức khảo sát đánh giá thực tế khu vực bị ảnh hưởng, họp các hộ dân để đưa ra giải pháp khắc phục tạm thời là sử dụng phương án hỗ trợ bơm tưới.
 |
Người dân bơm tưới cứu lúa và khoai lang trên cánh đồng thôn Đoàn Kết. Ảnh: N.D |
Hiện nay, UBND huyện Phú Thiện đã có Tờ trình số 45/ TTr-UBND gửi UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan đề xuất hỗ trợ kinh phí ứng phó với hạn hán trên cây trồng tại cánh đồng thôn Đoàn Kết với kinh phí hơn 1,2 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách tỉnh 980 triệu đồng, ngân sách huyện và vốn huy động khác 260 triệu đồng. Trước mắt, địa phương sử dụng trạm bơm điện dã chiến đặt tại kênh chính Ayun Hạ, lắp đặt đường ống dẫn nước bơm nước liên tục vào lòng suối Ia Ake để người dân tự bơm vào ruộng.
