Nguồn sáng 128 năm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Bao năm qua, trên vùng biển Đông Bắc bộ, lớp lớp thế hệ bộ đội biên phòng, công nhân hải đăng thầm lặng bám trụ trên các đảo xa đất liền, thiếu thốn nước ngọt, điện thắp sáng, sóng điện thoại, thậm chí không dân cư... PV Thanh Niên đã tìm đến những hòn đảo đặc biệt này.
Anh Nguyễn Mạnh Hùng, Trạm trưởng hải đăng Long Châu, kể: “Hải đăng Long Châu được người Pháp xây dựng, đưa vào hoạt động từ năm 1894. Ngày 15.5.1955, ta tiếp quản và đảm bảo hoạt động cho đến nay”, và cho biết: “Do vị trí đặc biệt, nên Long Châu chỉ có công nhân và bộ đội biên phòng đóng quân, không duy trì hoạt động tham quan du lịch ở đây”.

Hải đăng Long Châu hoạt động lúc chiều tối. Ảnh: Độc Lập
Hải đăng Long Châu hoạt động lúc chiều tối. Ảnh: Độc Lập
“Túi bom, giỏ đạn”
Được sự đồng ý của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng (BĐBP) và Bộ Chỉ huy BĐBP TP.Hải Phòng, chúng tôi mới được ra đảo Long Châu. Sau cả tiếng đồng hồ ngồi xuồng cao tốc của Đồn biên phòng Cát Bà, xuất phát từ cảng Bến Bèo (TT.Cát Bà, H.Cát Hải, TP.Hải Phòng), đảo Long Châu hiện ra trước mắt với xám xịt đá tai mèo nhọn hoắt, giống cao nguyên đá Hà Giang. Lên đảo, việc đầu tiên là xuống vũng Cây Bàng, thắp hương 7 ngôi mộ. Trạm trưởng hải đăng Long Châu, anh Nguyễn Mạnh Hùng chỉ ngôi mộ, bia đá ghi “CI - GIT VO BACH Decede, 28.3.1936”, bảo: “Đây là phần mộ của ông Võ Bách, công nhân hải đăng Long Châu thời Pháp, mất ngày 28.3.1936”.

Phần mộ của ông Võ Bách, công nhân đèn biển Long Châu thời Pháp, dưới bãi Cây Bàng của đảo Long Châu. Ảnh: Mai Thanh Hải
Phần mộ của ông Võ Bách, công nhân đèn biển Long Châu thời Pháp, dưới bãi Cây Bàng của đảo Long Châu. Ảnh: Mai Thanh Hải
Thiếu tá Bàng Minh Thái (88 tuổi, hiện đang sống tại TP.HCM) nhớ lại thời điểm năm 1965 - 1972, là cán bộ Công an nhân dân (nay là BĐBP) Hồng Gai (nay là TP.Hạ Long, Quảng Ninh): “Năm 1964, chúng tôi bắt sống một nhóm biệt kích của VNCH và họ khai ra nhiệm vụ đột nhập, đánh chiếm, phá hủy đèn biển Long Châu. Ngay sau đó, Quân khu Tả Ngạn (nay là Quân khu 3) trang bị vũ khí cho ngành bảo đảm hàng hải, thành lập một trung đội tự vệ phòng thủ đảo. Suốt những năm chiến tranh chống Mỹ, đây là túi bom - giỏ đạn của máy bay và tàu chiến Mỹ trút xuống”.
Ở trụ đèn biển Long Châu bây giờ, vẫn còn nguyên vết phá của tên lửa Mỹ. Ngay sân trước trạm hải đăng là ngôi mộ của liệt sĩ Cao Quang Viên, hy sinh năm 1967, trong khi làm nhiệm vụ trực đèn. Trên điểm cao của đảo, hệ thống trận địa, hầm hào công sự, phòng thủ đảo vẫn được giữ nguyên vẹn và các hầm ngầm tránh trú nằm lặng lẽ ven con đường bê tông lên trạm, cây cỏ dại phủ lấp vết bom đạn xa xưa…

Công nhân đèn biển Long Châu sửa chữa trang thiết bị, năm 1972. Ảnh: T.L
Công nhân đèn biển Long Châu sửa chữa trang thiết bị, năm 1972. Ảnh: T.L
Thiếu tá Bàng Minh Thái (88 tuổi, hiện đang sống tại TP.HCM) nhớ lại thời điểm năm 1965 - 1972, là cán bộ Công an nhân dân (nay là BĐBP) Hồng Gai (nay là TP.Hạ Long, Quảng Ninh): “Năm 1964, chúng tôi bắt sống một nhóm biệt kích của VNCH và họ khai ra nhiệm vụ đột nhập, đánh chiếm, phá hủy đèn biển Long Châu. Ngay sau đó, Quân khu Tả Ngạn (nay là Quân khu 3) trang bị vũ khí cho ngành bảo đảm hàng hải, thành lập một trung đội tự vệ phòng thủ đảo. Suốt những năm chiến tranh chống Mỹ, đây là túi bom - giỏ đạn của máy bay và tàu chiến Mỹ trút xuống”.
Ở trụ đèn biển Long Châu bây giờ, vẫn còn nguyên vết phá của tên lửa Mỹ. Ngay sân trước trạm hải đăng là ngôi mộ của liệt sĩ Cao Quang Viên, hy sinh năm 1967, trong khi làm nhiệm vụ trực đèn. Trên điểm cao của đảo, hệ thống trận địa, hầm hào công sự, phòng thủ đảo vẫn được giữ nguyên vẹn và các hầm ngầm tránh trú nằm lặng lẽ ven con đường bê tông lên trạm, cây cỏ dại phủ lấp vết bom đạn xa xưa…
“Mình bỏ, thì ai ra với đảo ?”
Ông Đặng Duy Chức (63 tuổi, đang nghỉ hưu ở xã Chiến Thắng, H.An Lão, TP.Hải Phòng) có 30 năm công tác trong ngành bảo đảm hàng hải, trong đó 24 năm liên tục ở Long Châu. Năm 1984, sau 5 năm bảo vệ biên giới phía bắc, ông Chức chuyển ngành sang bảo đảm hàng hải, và đầu năm 1988 nhận được lệnh điều ra công tác tại trạm hải đăng Long Châu.

Công nhân trạm hải đăng Long Châu bảo dưỡng đèn biển. Ảnh: Độc Lập
Công nhân trạm hải đăng Long Châu bảo dưỡng đèn biển. Ảnh: Độc Lập
Hồi tưởng lại những ngày đầu, ông Chức kể: “Lúc tôi ra, trạm đã được cấp 1 xuồng máy 23 CV của Liên Xô, không phải đi thuyền buồm như ngày xưa. Cũng do là trạm anh hùng nên được trang bị 1 ti vi đen trắng. Dẫu vậy, thu nhập của công nhân hải đăng thuộc dạng thấp nhất trong các ngành nghề nhà nước, nên anh em gọi đùa đơn vị mình là… “công ty hốt hoảng”, và nhiều người không bám trụ lại được, đã bỏ nghề”.
Ngày 15.5.1955, chỉ 2 ngày sau khi tiếp quản TP.Hải Phòng, cán bộ công nhân “Ty Hoa Đăng” (Hoa tiêu và Hải đăng, là tiền thân của Bảo đảm Hàng hải VN) đã tiếp quản đèn biển Long Châu từ người Pháp, và dựa vào những người quản đăng (cũ) để phục hồi hệ thống đèn biển.
Thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của Mỹ ra miền Bắc (1965 - 1973), đèn biển Long Châu là mục tiêu đánh phá ác liệt. Với khẩu hiệu “Còn người, còn đảo, trái tim còn đập, đèn còn sáng”, tự vệ trên đảo Long Châu đã chiến đấu 238 trận, đánh trả máy bay - tàu chiến Mỹ. Và năm 1985, trạm đèn Long Châu được phong danh hiệu Anh hùng Lao động.
Những năm 1980, quân số trạm đèn Long Châu có khi hơn chục người, nên nỗi lo nhất là đảm bảo bữa cơm hằng ngày. Có thời điểm, gió nam kéo dài cả tháng, công nhân trạm đèn hết đồ dự trữ, phải ăn cơm với muối trắng. Thêm nữa là nỗi lo ốm đau, bị rắn cắn.
Long Châu là đảo đá, có rất nhiều rắn độc. Ban ngày rắn chui trong các hang hốc đá, ban đêm bò ra, cứ nhắm chỗ có ánh đèn và tìm mọi cách chui vào phòng ở, chăn màn, tủ hòm... Do vậy, công nhân trạm đèn, trước khi ra đảo, đều phải học một lớp y tế cấp tốc.
“24 năm ở Long Châu, tôi đã cấp cứu vài chục trường hợp anh em công nhân, ngư dân bị rắn cắn. Có khi giữa đêm tối phải thuê thuyền dân, cấp tốc đưa nạn nhân về bệnh viện ở Cát Bà, để lâu thêm vài tiếng là chết chắc”, ông Chức nhớ lại và cười: “Nhà cách mấy chục ki lô mét nhưng có khi cả năm mới về được 1 lần. Lương công nhân thấp, khi về chỉ có ít cá tự đánh bắt phơi khô, làm quà. Nhiều người cứ bảo, vất vả thiệt thòi thế thì bỏ đi, về quê đi buôn còn sướng gấp vạn. Nhưng mình con nông dân, xuất thân người lính, là chỗ dựa cho anh em trẻ. Giờ mình mà cũng bỏ như người khác, thì còn ai ra với đảo nữa?”.
Bám đá thành quen
Trạm trưởng hải đăng Long Châu Nguyễn Mạnh Hùng đã có 18 năm công tác liên tục trên đảo Long Châu. Sinh năm 1970, ở TT.Quất Lâm (H.Giao Thủy, Nam Định), tháng 3.1988, anh Hùng nhập ngũ vào Vùng 4 hải quân, công tác tại C12 - Lữ đoàn 146 chuyên làm nhiệm vụ vận tải, tiếp tế cho các đảo ngoài Trường Sa (Khánh Hòa). Tháng 12.1990, anh Hùng hoàn thành nghĩa vụ quân sự, chuyển sang công tác tại ngành bảo đảm hàng hải, và sau chục năm lăn lóc với các trạm hải đăng ở Đông Bắc bộ, đầu năm 2004 anh nhận nhiệm vụ tại hải đăng Long Châu, cho đến nay.
18 năm sống và làm việc trên đảo đá, anh Hùng và những công nhân trạm hải đăng Long Châu đã quen với mọi khó khăn vất vả. “Mỗi năm được nghỉ phép 3 tháng. Về nhà đấy, nhưng cứ chống chếnh chỉ muốn ra đảo”, anh Hùng bảo vậy và cười: “Khổ quá cũng thành quen”. (còn tiếp)
Theo Mai Thanh Hải - Nguyễn Độc Lập (TNO)
 

Có thể bạn quan tâm

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

Những cây đa trăm tuổi giữa đại ngàn Kon Ka Kinh

(GLO)- Hàng trăm năm qua, những gốc đa lặng lẽ vươn mình trong rừng già Kon Ka Kinh, thấm đủ chuyện nhân sinh để hóa thành "chứng nhân" của đại ngàn. Quần thể đa cổ thụ không chỉ tạo nên cảnh quan kỳ vĩ, mà còn trở thành di sản tinh thần gắn bó với bao thế hệ cư dân sống dựa vào rừng.

Vào mùa xoay chín

Vào mùa xoay chín

(GLO)- Sau hơn 4 năm chắt chiu nhựa sống, hấp thụ tinh hoa đất trời, những cây xoay ở cánh rừng Kbang, Sơn Lang, Đak Rong đã bung hoa kết trái. Vào mùa xoay chín, người dân cũng đón “lộc rừng”, mang về nguồn thu nhập đáng kể.

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Dệt những sợi kí ức giữa đại ngàn

Khi sản phẩm công nghiệp ngày càng tràn ngập thị trường thì ở vùng núi rừng Đưng K’nớ (xã Đam Rông 4, tỉnh Lâm Đồng) vẫn còn những người phụ nữ cần mẫn bên khung cửi, kiên nhẫn nhuộm từng sợi chỉ, dệt từng hoa văn. Những tấm thổ cẩm ra đời từ nơi đây là hơi thở níu giữ kí ức truyền thống đại ngàn.

Dặm dài Trường Lũy

Dặm dài Trường Lũy

(GLO)- Trường Lũy là một phức hợp bao gồm: lũy-bảo (đồn)-đường, hình thành từ thời chúa Nguyễn, xây dựng quy mô dưới triều Nguyễn; đi qua địa phận 3 tỉnh trước đây: Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Tuyến 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, những ngày về đích: Cứ điểm dưới chân Hoàng Liên Sơn

Trạm biến áp 500kV Lào Cai đang gấp rút hoàn thiện để trở thành điểm khởi đầu của tuyến đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đây là mắt xích chiến lược trong hành trình đưa nguồn điện dồi dào, đặc biệt là thủy điện ở Tây Bắc, vượt núi băng rừng về xuôi để hòa vào lưới điện quốc gia.

Viết giữa mùa măng rừng

Viết giữa mùa măng rừng

(GLO)- Vào tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, cũng là lúc người dân vùng cao nguyên Gia Lai lội suối, băng rừng để hái măng - thứ sản vật được người Jrai, Bana gọi là “lộc rừng”.

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Xã tỷ phú nơi biên viễn

Trong hai năm 2024-2025, thủ phủ Tây Nguyên trúng đậm cà phê. Chỉ tính riêng huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông cũ), các lão nông đã sắm 1.000 ô tô trong năm 2024. Xã Bờ Y (huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum cũ, nay thuộc tỉnh Quảng Ngãi giáp Lào và Campuchia) cũng chung niềm vui ấy...

Những đoản khúc Huế

Những đoản khúc Huế

Hôm ấy, trên xe khi đi qua đoạn đường gần Khách sạn Morin và Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị ở Huế, nhìn hàng cây rất đẹp, tôi nói với người lái xe: “Nếu thấy cây long não, em chỉ cho anh nhé”. 

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

Giữ mãi ngọn lửa hồng cách mạng

(GLO)- Cuộc trò chuyện với hai nhân chứng sống - ông Hoàng Văn Tuyển và bà Huỳnh Thị Kim Xuyên đã đưa chúng ta trở lại những năm tháng kháng chiến đầy gian khổ, nơi tinh thần yêu nước và khát vọng cống hiến đã viết nên những trang đời đáng nhớ.

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

Xanh hóa các chốt dân quân thường trực

(GLO)- Khi mới xây dựng, các chốt chiến đấu dân quân thường trực biên giới chỉ có công sự, trận địa chiến đấu. Nhờ bàn tay lao động cần cù của cán bộ, chiến sĩ, chốt được phủ xanh bởi bồn hoa, cây cảnh, thảm cỏ, cây xanh và có vườn tăng gia, ao cá, tạo thêm nét đẹp ở nơi biên cương.

Gìn giữ kỷ vật tri ân

Gìn giữ kỷ vật tri ân

(GLO)- Bảo tàng tỉnh Gia Lai đang lưu giữ hơn 4.000 tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật có giá trị về 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ; trong đó, có gần 300 hiện vật, tư liệu, hình ảnh về các mẹ Việt Nam anh hùng, liệt sĩ ở vùng đất Bình Định trước đây.

null