"Lời ru buồn" nơi biên viễn, kỳ 1: Những người mẹ "trẻ con"

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Dù các ngành, địa phương đã triển khai nhiều giải pháp nhưng tình trạng tảo hôn trên địa bàn các huyện biên giới vẫn diễn ra. Hậu quả là nhiều thiếu nữ bỏ học giữa chừng để làm mẹ khi còn rất trẻ, để lại nhiều hệ lụy trong đời sống xã hội.
Ở cái tuổi ăn chưa no, lo chưa tới, bất chấp sự cấm cản của cha mẹ và chính quyền địa phương, nhiều thiếu nữ người dân tộc thiểu số ở vùng biên giới đã vội vàng “bắt chồng”. 
Cấm cản không được
Qua con dốc là đến nhà của vợ chồng Ksor Hương (SN 2006) và Kpuil Hring (SN 2008). Ngôi nhà nhỏ nằm nép mình bên vườn điều ở làng Pó (xã Ia Chía, huyện Ia Grai) mùa nắng nóng hầm hập, mùa mưa thì nước chảy tràn vào. Năm 2020, khi vừa học xong lớp 8, Hương bỏ học để “bắt chồng” nhỏ hơn 2 tuổi. Cách đây 7 tháng, Hương sinh con trai. Những ngày này, cậu con trai Kpuil Thin bị sốt nên người mẹ “trẻ con” mắc tạm cái võng bên gốc điều để ru con ngủ. Nhìn cảnh cô bé gầy gò, cao chừng 1,4 m chưa biết chăm con, đứa trẻ cứ khóc ré lên, chúng tôi không cầm được lòng, vội chạy đi mua cho cháu mấy hộp sữa. “Lúc đầu cứ ngây ngô tưởng rằng lấy chồng sẽ có người phụ giúp lao động. Thế nhưng nhà nghèo, đất sản xuất không có, chồng đi làm thuê, mình ở nhà chăm con nên cuộc sống rất khó khăn”-Hương cho biết. Nhìn con gái, bà Ksor H’Blen cũng không giấu được nỗi buồn: “Khi nó có ý định bắt chồng, mình và mọi người trong nhà đã khuyên can, nhưng nó có nghe đâu. Không cho cưới thì nó đòi tự tử nên gia đình đành chấp nhận”.
Rời xã Ia Chía, chúng tôi ngược đường lên làng Bua, xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ. Từ năm 2015 đến nay, ngôi làng này có đến 32 trường hợp tảo hôn. Siu H’Lang sinh năm 2001 nhưng con gái của cô giờ đã tròn 5 tuổi. Điều này có nghĩa, khi mới 14 tuổi, H’Lang đã “bắt chồng”. Cuộc sống của H’Lang và chồng là Rơ Châm Khánh cũng quanh quẩn bên nếp nhà cũ kỹ với đám rẫy. Không biết cách làm ăn nên cái nghèo cứ đeo đẳng. Vợ chồng ở chung với gia đình bố mẹ vợ theo tập quán của người Jrai. “Mình đang học lớp 6 thì bỏ học để bắt chồng. Chúng mình thấy ưng cái bụng nên về ở với nhau. Khi cưới chưa đủ tuổi nên không được đăng ký kết hôn. Làng mình cũng có người lấy chồng khi chưa đủ tuổi”-H’Lang kể.
Năm nay mới 20 tuổi nhưng Rơ Mah Chi (xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ) đã có con 4 tuổi. Ảnh: Vĩnh Hoàng
Năm nay mới 20 tuổi nhưng Rơ Mah Chi (xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ) đã có con 4 tuổi. Ảnh: Vĩnh Hoàng
Trời ngả sang chiều cũng là lúc Rơ Châm Khánh đi làm rẫy về. Chào chúng tôi mấy câu rồi anh vào bếp. Bữa ăn của cặp vợ chồng này khá đơn sơ. “Vợ chồng còn trẻ nên nhiều lúc thường xảy ra xích mích, may mà ở gần bố mẹ vợ nên được giúp đỡ nhiều thứ. Những ngày này, vợ chồng đi làm rẫy, con gái thì gửi nhờ ông bà nội chăm. Bây giờ thì mình đã hiểu hậu quả của việc lập gia đình sớm, nhưng tất cả đã muộn”-anh Khánh tâm sự.
Hoàng hôn buông dần, trong căn nhà của ông Rơ Lan Ngon (làng Ngol, xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ) vẳng tiếng dỗ con của người mẹ trẻ. Con gái ông là Rơ Mah Chi (SN 2001) lấy chồng năm 2016. Nhìn đứa con của Rơ Mah Chi năm nay tròn 4 tuổi ngồi chơi bên bậc thềm, quần áo lấm lem, ai cũng chạnh lòng. Ông Ngon cho biết, gia đình khó khăn, con gái lấy chồng sớm nên 8 người ở chung trong căn nhà chưa đầy 30 m2. Khi chúng tôi đến, chồng của Chi còn đi làm thuê chưa về, cô tranh thủ vào nấu cơm, đứa trẻ thấy người lạ thi thoảng khóc thét lên. “Mình bắt chồng khi mới 15 tuổi, có biết gì đâu, thích nhau là về ở cùng. Chính quyền địa phương không cho cưới, bố mẹ chỉ làm con gà và con heo nhỏ để cúng Yàng. Sinh con rồi, mình thường đau ốm, con cũng vậy nên cuộc sống khó khăn lắm”-Chi bùi ngùi.
Những con số... buồn
Theo thống kê, từ năm 2015 đến nay, trên địa bàn 3 huyện biên giới (Ia Grai, Đức Cơ và Chư Prông) có 2.030 trường hợp tảo hôn, trong đó có 1.549 trường hợp vợ hoặc chồng tảo hôn, 481 trường hợp cả vợ và chồng cùng tảo hôn.
Tại huyện Đức Cơ, chỉ tính từ năm 2015 đến nay, toàn huyện có 663 trường hợp tảo hôn. Ông Trương Văn Độ-Trưởng phòng Dân tộc huyện-chia sẻ: “Sở dĩ có tình trạng này là do cách nghĩ, thói quen và tập tục của đồng bào các dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, các chế tài xử lý vi phạm trong hôn nhân chưa được thực hiện nghiêm và triệt để, mức xử phạt hành chính còn nhẹ nên chưa đủ sức răn đe”.
cặp vợ chồng trẻ con Siu H’Lang và Rơ Châm Khánh
Hai vợ chồng Siu H’Lang và Rơ Châm Khánh. Ảnh: Vĩnh Hoàng
Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng tảo hôn trên địa bàn các huyện biên giới diễn ra khá nhức nhối là do cách nghĩ của người địa phương phải lấy chồng để có người phụ giúp gia đình sản xuất. Cùng với đó, điều kiện học tập, tham gia các hoạt động văn hóa, xã hội của các em cũng hạn chế nên chỉ muốn nghỉ học, lấy chồng, làm rẫy kiếm sống. Ông Ksor Việt-Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Prông-nhận định: Trình độ dân trí thấp, người dân vẫn duy trì tập quán, lối sống cũ và chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của việc tảo hôn. Bên cạnh đó, hiệu quả công tác tuyên truyền còn chưa cao, sự can thiệp từ phía chính quyền địa phương đối với các trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống thiếu kiên quyết là những nguyên nhân dẫn đến tảo hôn. Ông Việt viện dẫn, từ năm 2015 đến cuối năm 2020, trên địa bàn huyện có 5.162 cặp kết hôn, trong đó có 507 trường hợp tảo hôn vợ hoặc chồng, 169 trường hợp tảo hôn cả vợ và chồng.
Nghị định số 67/2015/NĐ-CP ngày 14-8-2015 quy định: Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có quyết định của Tòa án nhân dân buộc chấm dứt quan hệ đó. Về hình sự: Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, người có hành vi tảo hôn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Hiếp dâm trẻ em”, nếu nạn nhân là người dưới 13 tuổi hoặc tội “Giao cấu với trẻ em” nếu nạn nhân là trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.
VĨNH HOÀNG
----------------------------
Kỳ cuối: Giải pháp nào để hạn chế tảo hôn?

Có thể bạn quan tâm

Sống ở TP.HCM: Người hạnh phúc vẽ nên sắc hồng cho bệnh nhân ung thư

Sống ở TP.HCM: Người hạnh phúc vẽ nên sắc hồng cho bệnh nhân ung thư

Hiến tóc cho bệnh nhân ung thư là một trong những hoạt động ý nghĩa nằm trong khuôn khổ chương trình 'Ngày hội Nón hồng' do Mạng lưới Ung thư vú Việt Nam (BCNV) tổ chức. Những mái tóc được gửi đến các bệnh nhân chính là biểu tượng của sự sẻ chia, tiếp thêm sức mạnh để họ tiếp tục chiến đấu.

Khơi dậy ý chí, khát vọng thoát nghèo - Kỳ 1: Những “đốm lửa hồng” nêu gương trong việc khó

Khơi dậy ý chí, khát vọng thoát nghèo - Kỳ 1: Những “đốm lửa hồng” nêu gương trong việc khó

Những năm qua, nhiều chính sách phát triển kinh tế-xã hội, an sinh xã hội, ba chương trình MTQG về xây dựng nông thôn mới (NTM), giảm nghèo bền vững, những chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã được triển khai sâu rộng.

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

Bảo tồn bản sắc làng Bahnar - Kỳ cuối: Cần phát huy giá trị văn hóa truyền thống

(GLO)- Cách đây gần 18 năm, trong một số công trình điều tra văn hóa các làng đồng bào dân tộc thiểu số ở TP. Pleiku thì người ta xếp một số buôn làng trong khu vực, trong đó có làng Wâu và Ktu (xã Chư Á) là làng tương đối có giá trị, đưa vào diện bảo tồn và phát triển.

Tượng đài “Chiến sĩ bất khuất Vĩnh Trinh” ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam là một trong các tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Phan. Ảnh: Tư liệu

Ký ức vỡ

Những gì không lặp lại sẽ dễ lãng quên. Người thân cũng thế, ký ức về một ai đó, sau thời gian dài không gặp sẽ bị im lìm, đóng băng. Một phần nào trong ký ức tôi tưởng chừng như thế, đã im ngủ hơn 14 năm qua tính từ ngày anh từ bỏ cõi trần gian phiền muộn này.

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 2: “Nữ hoàng” sắc hương giữa môi trường sinh thái

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 2: “Nữ hoàng” sắc hương giữa môi trường sinh thái

Nông gia Nguyễn Đáp sinh ra, lớn lên và tạo lập cơ nghiệp trên những thửa rau, hoa bậc thang của thành phố cao nguyên Đà Lạt, hiện đang chạm ngưỡng tuổi lục thập vẫn dốc tâm sức và tiền vốn để bổ sung “công năng” trên từng diện tích đất nông nghiệp của mình.

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 1: Hoa trời Âu “phát sáng” góc trời Ðà Lạt

Khơi sáng những miền quê đáng sống - Bài 1: Hoa trời Âu “phát sáng” góc trời Ðà Lạt

Trên nền tảng dẫn đầu cả nước về phát triển nông nghiệp công nghệ cao, vùng đất Nam Tây Nguyên Lâm Đồng đã và đang mở rộng những miền quê tập trung tạo ra những mặt hàng có giá trị khác biệt, trong đó nổi trội với sản phẩm du lịch cộng đồng gắn xây dựng NTM, phát triển làng nghề ở địa phương.

Đời chìm nước nổi…

Đời chìm nước nổi…

Thời điểm này, khu vực biên giới Tây Nam đang đỉnh lũ. Mùa nước nổi năm nay lượng nước sông Mê Kông đổ về Đồng bằng sông Cửu Long cao hơn trung bình nhiều năm trước. Mùa nước nổi là lúc người dân vùng biên thức thâu đêm giăng lưới, thả câu tận hưởng lộc trời.