Chiều buông chầm chậm. Rạ rơm còn phơi dọc bên lối đi. Khói bếp lễnh loãng tan loang trên những tàng cây. Mùi cơm chín tới và ánh lửa hắt ra từ gian bếp khiến lòng dạ tôi dùng dắng níu bước chân chậm lại. Khung cảnh trước mắt thân thương quá đỗi. Đưa tay khẽ kéo cao cổ áo, chợt nhận ra buổi chiều này, gió đã mang sắc đông về.
Dường như những buổi chiều thường ghim vào lòng người nỗi niềm nhung nhớ theo nhiều phương cách khác nhau. Với tôi, những buổi chiều trời trở gió, cái lạnh sẽ sàng như ngấm sâu hơn vào cả con người và cảnh vật, nỗi lòng cũng như mùa vừa chợt sang, nhưng lại lật giở về những trang xưa cũ. Gió như này là mưa sẽ cạn nốt những hạt cuối mùa. Mưa chỉ vừa đủ gõ những nhịp lắc rắc thật khẽ khàng vào không gian xam xám màu chì. Không khí đã dần hanh khô theo gió. Tiết trời này, thường thì bà tôi sẽ dỡ đống củi đem ra phơi sau cả một mùa mưa dài. Đống củi xếp trong góc tường, được che phủ rất cẩn thận. Nhưng, sau những ngày mưa đằng đẵng, đám mối thường xông hết lớp vỏ ngoài. Những cành nằm phía dưới cùng còn bị ẩm, mọc lên những đám meo trắng mượt như nhung.
Nhà tôi vẫn giữ một góc để nấu nướng bằng bếp củi. Có thể, đó là thói quen không thể bỏ của người lớn. Hoặc cũng có thể do nguồn chất đốt dồi dào ngay trong vườn nhà, bỏ đi thì tiếc nên bà gom góp cây que, buộc lại thành từng bó, xếp đặt gọn gàng để dùng hàng ngày. Mỗi sớm mai, khi thức dậy, việc đầu tiên mà bà tôi, mẹ tôi làm là nhóm bếp lửa, đặt lên một ấm nước, rồi mới xoay sang việc khác. Cả quãng dài tuổi thơ, tôi đã ngồi canh bếp. Đó cũng là công việc nhàn nhã nhất. Ngồi nhìn ngọn lửa vờn múa, tôi thường liên tưởng đến nhiều điều. Trí tưởng tượng của tôi, có lẽ ngay từ lúc ấy, cũng đã vờn múa theo ngọn lửa.
Tôi hay có nhiều suy tưởng ở cuối mỗi buổi chiều. Có lẽ là vì từng có rất nhiều buổi chiều hiện diện trong đời sống của tôi, rất đáng để thương nhớ. Đó là những chiều rất muộn, mẹ nấu bữa cơm tối trong căn bếp nhập nhoạng không rõ mặt người. Chỉ có ngọn lửa vờn lên, lấp loáng lướt qua gương mặt khắc khổ. Những buổi mùa đông mưa lạnh, rạ rơm ẩm ướt, khói hun nhèm mắt mẹ. Thế nhưng, cả nhà vẫn được ăn bữa cơm ngon. Có những chiều, khi bóng núi đã phủ sẫm cánh đồng, phủ sẫm cả con đường nhỏ, tôi mới thấy bóng mẹ thấp thoáng phía xa xa. Lại có những chiều, mẹ cẩn thận soi đèn đếm từng con gà, rồi đóng chốt cửa chuồng thật cẩn thận. Và, cũng không ít chiều rất muộn, mẹ vẫn hoài trông ra phía đầu ngõ, ngóng từng chuyến xe qua để chờ đón chúng tôi về… Bao nhiêu chiều khép lại là bấy nhiêu tháng ngày đã dồn lên vai mẹ những gánh nặng lo toan. Giờ mắt mẹ mờ đục, xương khớp nhức đau. Mỗi lần mẹ xuýt xoa, lòng tôi lại xa xót nghĩ về những buổi chiều đã trôi qua, đầy khó nhọc.
Với riêng tôi, chiều là khoảng lặng, chiều là bằng an, chiều là suy tư và luôn chất đầy thương nhớ. Những buổi chiều thường chầm chậm trôi vào đêm và dừng lại rất lâu ở khoảng nhập nhòa tranh tối tranh sáng. Ở cái khoảng dừng ấy có bếp lửa thật ấm, có hương cơm chín tới ngọt thơm, có rạ rơm ram ráp cả quãng đời thơ ấu, có tiếng mẹ bập bập gọi đàn gà về chuồng và gọi chúng tôi xếp dọn mâm bát cho bữa tối, có bà tôi lưng còng lụi cụi kho nồi cá dậy mùi riềng ớt… Có cả tôi thuộc về những ngày rất xa, ngồi canh củi trong bếp và thả tâm trí mình vờn múa theo những ngọn lửa.
Nhìn những buổi chiều chầm chậm đi qua, tôi thường nghĩ đến năm tháng đời người. Đời người tựa những ghi chú rạc rời, không liền mạch. Chúng ta sinh ra ở một nơi, rồi có thể trưởng thành và lập nghiệp ở một nơi khác. Cuộc đời sẽ đem chúng ta đến những không gian sống khác nhau, để trải nghiệm và cảm nhận những va đập khác nhau và trở về với trời chiều, đầy khắc khoải. Trẻ con rồi thành người lớn, người lớn rồi thành người già. Nếu ví đời người như một ngày có đủ sáng-trưa-chiều-tối, thì có phải chúng ta, ai cũng tiến về phía cuối chiều không? Chiều nối chiều chầm chậm đến, gợi cho mỗi người một suy tưởng không giống nhau. Nhưng chắc chắn, phía cuối chiều ấy có người chờ đón ta, có bữa cơm ấm áp, có tiếng cười sum vầy, có sự cất đặt mọi gánh nặng để nghỉ ngơi sau những lo toan bề bộn… Chiều là lúc mọi ồn ào lắng lại. Có thể điềm tĩnh thưởng một tách trà, thảnh thơi nhìn lại quãng ngày dù buồn dù vui đang dần khép lại.
Gió vẫn ngun ngún trong buổi chiều rất muộn. Bóng tối dần loang nhanh. Tôi dợm bước hướng về phía ngôi nhà sàn có ngọn lửa đang chờn vờn ấm nồng trong gian bếp.
