Sau những dự án về dịch thuật nhằm quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới, đầu năm 2019, nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai vừa giới thiệu chương trình thơ - nhạc mang tên Lanterns hanging on the Wind (Những chiếc lồng đèn treo vào ngọn gió), tiếp tục đưa những tác phẩm của thi đàn Việt ra công chúng nước ngoài.
Chương trình Những chiếc lồng đèn treo vào ngọn gió gồm 2 phần, mỗi phần dài 1 giờ, đã được phát sóng trên kênh WRAS của Trường Đại học công lập Georgia State University vào sáng 11-2 (giờ Việt Nam).
18 nhà thơ Việt Nam tham gia chương trình gồm (xếp theo thứ tự phát sóng trong chương trình): Tuyết Nga, Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh, Nguyễn Quang Thiều, Bùi Hoàng Tám, Trần Quang Quý, Giang Nam, Ngô Tự Lập, Nguyễn Bảo Chân, Ly Hoàng Ly, Lê Huy Mậu, Mai Văn Phấn, Hoàng Việt Hằng, Nguyễn Trọng Tạo, Hữu Việt, Lê Anh Hoài, Đặng Nguyệt Anh, Vi Thùy Linh.
18 tác phẩm thơ là những câu chuyện về tình yêu quê hương đất nước, đôi lứa và tình yêu tiếng Việt. Chúng còn là câu chuyện về những nỗi mất mát khi băng qua chiến tranh, những nỗi đau trước thân phận con người và bi kịch xã hội.
Đó là những câu chuyện về quá khứ, hiện tại và cả tương lai, nơi thi ca không đứng bên ngoài mà dự phần vào cuộc sống, để từ đó cất lên tiếng nói, lan tỏa yêu thương, sự chia sẻ, cảm thông.
Đây là lần đầu tiên một chương trình radio thơ của quốc tế phát sóng giọng đọc của nhiều tác giả Việt Nam song song với bản dịch tiếng Anh của các tác phẩm.
 |
| Một số nhà thơ có tác phẩm tham gia trong chương trình Những chiếc lồng đèn treo vào ngọn gió |
Tất cả tác giả tham gia chương trình đã ghi âm giọng đọc của mình, trong đó có nhà thơ Giang Nam - người đã đọc bài thơ Quê hương khi ông 88 tuổi và nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo đọc bài thơ Tin thì tin không tin thì thôi trước khi ông qua đời vì căn bệnh ung thư.
Bài thơ Tiếng Việt của Lưu Quang Vũ và Thuyền và biển được thể hiện qua giọng đọc ấm áp, đầy cảm xúc của em gái nhà thơ Lưu Quang Vũ (nhà phê bình văn học, tiến sĩ Lưu Khánh Thơ).
Bản dịch tiếng Anh của các bài thơ được thể hiện qua giọng đọc của nữ thi sĩ Jennifer Fossenbell, người đã có nhiều bài thơ về Việt Nam, trong đó có bài In Hanoi, Again (Lại được ở trong lòng Hà Nội) - bài thơ nhận được tặng thưởng cuộc thi “Thơ về Hà Nội 2008 - 2010” do Báo Văn Nghệ và Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội tổ chức.
Chương trình cũng được phát sóng cùng với các bài hát được phổ nhạc của các tác phẩm thơ (Thuyền và biển: thơ Xuân Quỳnh, nhạc Phan Huỳnh Điểu, Thu Minh trình bày; Tiếng Việt: thơ Lưu Quang Vũ, nhạc Nguyễn Lê Tâm, Tân Nhàn trình bày; Khúc hát sông quê: thơ Lê Huy Mậu, nhạc Nguyễn Trọng Tạo, Anh Thơ trình bày).
Bên cạnh đó, để giới thiệu vẻ đẹp của văn hóa Việt Nam, ngoài những bài thơ, chương trình Những chiếc lồng đèn treo vào ngọn gió còn giới thiệu tới thính giả quốc tế các tác phẩm dân ca 3 miền Bắc - Trung - Nam, qua âm thanh trầm bổng và du dương của các loại nhạc cụ truyền thống của Việt Nam như đàn bầu, đàn tranh, đàn nhị, đàn nguyệt… và phần trình diễn của các nghệ sĩ tên tuổi như Hoàng Anh Tú, Hồng Lê, Nguyễn Thế Dân, Đoàn Minh Tuấn, Thu Hà, Ngọc Hoàn…
Chương trình cũng bao gồm các tác phẩm ca Huế của nhà thơ Võ Quê qua giọng hát của nghệ sĩ Dạ Lê và Kim Liên.
Theo chia sẻ của nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai, chị mất hơn 2 năm để lựa chọn các tác phẩm và liên lệ với các tác giả, các nhạc sĩ, ca sĩ và nghệ sĩ để xin phép. Chị cũng miệt mài làm việc cùng nhà thơ Jennifer Fossenbell trong suốt hơn 2 năm qua để chuyển ngữ nhiều bài thơ được phát sóng trong chương trình và kết nối với các dịch giả khác.
Nguyễn Phan Quế Mai chia sẻ: “Dự án có khối lượng công việc khổng lồ, trong khi tôi không được trả thù lao. Tôi quyết định không xin bất cứ một sự tài trợ nào, của bất cứ ai. Vì thế, tôi tranh thủ thực hiện khi nào thời gian cho phép. Ở Mỹ, vấn đề bản quyền rất được coi trọng nên tôi liên hệ với từng tác giả của mỗi bài thơ, mỗi bài hát để xin phép. Với các tác giả đã mất (như nhà thơ Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu), tôi liên lạc với đại diện gia đình. Rồi gia đình các nhạc sĩ lại vui vẻ giúp tôi liên hệ với các ca sĩ. Thật may mắn khi tôi có được sự ủng hộ của các ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng. Tất cả các nhà thơ, dịch giả, nhạc sĩ, ca sĩ, nghệ sĩ tham gia chương trình đều nhất trí không thu phí bản quyền hoặc nhận thù lao, nhằm quảng bá thi ca, âm nhạc và văn hóa Việt Nam tới bạn bè quốc tế”.
Nhà thơ Paul Christiansen - một trong những thính giả đầu tiên của chương trình cho biết: Những chiếc đèn lồng treo vào ngọn gió là một sự giới thiệu tuyệt vời và tinh tế về thi ca Việt Nam cho thính giả quốc tế. Nghe những bài thơ đọc bằng tiếng Việt, thường bởi chính các tác giả, trước khi nghe các bản dịch là điều cần thiết để hiểu được nhịp điệu và kết cấu phong phú của tiếng Việt. Các bản dịch tuyệt đẹp qua giọng đọc truyền cảm của Jennifer Fossenbell giúp tôi kết nối một cách sâu sắc với các nhà thơ và đất nước Việt Nam. Những bài hát phổ thơ, những bài dân ca được phát sóng đan xem giữa những bài thơ đem lại cho tôi rất nhiều cảm xúc và giúp tôi trân trọng hơn vẻ đẹp của các bài thơ.
| Dự án Những chiếc lồng đèn treo vào ngọn gió do chương trình Melodically Challenged thuộc Trường Đại học công lập Georgia State University (tiểu bang Atlanta, Mỹ) sản xuất cùng với nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai. Sau kênh WRAS, chương trình tiếp tục được phát sóng trên các đài phát thanh như SUNY Adirondack, Wolf Radio, Radio Free Charlotte, SUNY Potsdam radio (New York), Georgia Southern’s Radio, KNSU, cùng nhiều đài phát thanh của các trường đại học như Trường Đại học công lập Savannah State University, Đại học công lập Fort Hays State University, Đại học công lập Nichols State University và Đài phát thanh Bulls Radio của Đại học South Florida... Chương trình cũng sẽ được tải lên trang web Public Radio Exchange để thính giả khắp nơi trên thế giới có thể lắng nghe. Nhiều đài phát thanh của Mỹ và quốc tế cũng có thể tải chương trình miễn phí để phát sóng. |
Theo HỒ SƠN (SGGP)
